VOOR DE TWEEDE keer heeft het Constitutioneel Hof de ‘Amnestiewet 1989’ getoetst op strijdigheid met de Grondwet en internationale verdragen waar Suriname partij bij is. De in augustus 1992 afgekondigde wet verleende amnestie voor zeker twintig strafbare feiten uit de Binnenlandse Oorlog van 1985-1992.
In 2012 verruimde De Nationale Assemblee, op een voorstel van de NDP, deze periode, waardoor ook strafbare feiten die tijdens de militaire dictatuur waren gepleegd, zoals de Decembermoorden van 1982 niet meer zouden kunnen worden vervolgd. Daar de strafzaak naar de Decembermoorden al was begonnen, zouden verdachten geen amnestie kunnen krijgen.
Hoe het natraject van deze beslissing in de praktijk zal uitwerken en of strafrechtelijk onderzoek zal worden gedaan naar gepleegde strafbare feiten zal de toekomst uitwijzen
De Krijgsraad legde de Amnestiewet in 2016 naast zich neer, nadat was geoordeeld dat met de aanvulling een ongeoorloofde inmenging in een lopend strafproces had plaatsgevonden. De NDP van hoofdverdachte Desi Bouterse was het daar niet mee eens en legde de wet ter toetsing voor aan het Constitutioneel Hof.
Dat college besliste in juli 2021 dat betrokkenen bij de Decembermoorden definitief niet in aanmerking komen voor amnestie, omdat de wet strijdig is met de Grondwet en enkele internationale mensenrechtenverdragen.
Ook gaf het Constitutioneel Hof als overweging dat de waarheids- en verzoeningscommissie die na afkondiging van de gewijzigde Amnestiewet zou worden opgericht om de belangen van slachtoffers, nabestaanden en verdachten te behartigen, nooit is gekomen. De beslissing hield in dat Bouterse en zijn medeverdachten niet vrijuit gaan. Hij en vier medeverdachten waren inmiddels in november 2019 al tot gevangenisstraffen veroordeeld door de Krijgsraad.
Vorig jaar legde advocaat Shanti Sheombar de Amnestiewet opnieuw voor toetsing voor aan het Constitutioneel Hof dat moest nagaan of de strafbare feiten die tijdens de Binnenlandse Oorlog zijn gepleegd onbestraft mochten blijven.
Het hof heeft beslist dat de Amnestiewet 1989 in strijd is met de artikelen 8, 10, 14 131 lid 3 van de Grondwet. Voorts druist ze ook in tegen de artikelen 1, 8, 25 van het Amerikaans Verdrag voor de Rechten van de Mens en de artikelen 2 en 14 van het Internationaal Verdrag inzake Burger en Politieke Rechten.
Hoe het natraject van deze beslissing in de praktijk zal uitwerken en of strafrechtelijk onderzoek zal worden gedaan naar gepleegde strafbare feiten zal de toekomst uitwijzen. De vervolgingsperiode van een aantal feiten is al verjaard. Tijdens de Binnenlandse Oorlog zijn er naar verluidt door verschillende van de strijdende partijen handelingen gepleegd die neerkomen op oorlogsmisdrijven of zelfs misdrijven tegen de menselijkheid, die worden gerekend tot ernstige mensenrechtenschendingen.
In twee instanties heeft het Constitutioneel Hof met zijn beslissingen een helder signaal afgegeven. Ernstige mensenschendingen en misdrijven die vielen onder de Amnestiewet 1989 in Suriname mogen nooit straffeloos blijven.