Lege ziekenhuisbedden omdat er geen patiënten kunnen worden opgevangen vanwege een tekort aan verpleegkundigen, scholen die niet vlot van start kunnen gaan in het nieuwe schooljaar vanwege een tekort aan leerkrachten en dienstverlening van bedrijven en de overheid die stagnatie ondervindt omdat afdelingen onderbezet zijn. Dit alles is het resultaat van het wegtrekken van hoogopgeleid kader uit Suriname voor een betere toekomst.

Tekst en beeld Kevin Headley

Een baan waarbij je genoeg verdient om al je lasten te kunnen betalen en nog geld over te hebben om leuke dingen met je geliefden te doen en ook te sparen. Dat is de voornaamste reden waarom veel mensen Suriname verlaten om elders te gaan wonen en werken. Andere redenen zijn een waardevast pensioen en betere ontwikkelingsmogelijkheden, zoals studie- en doorgroeimogelijkheden binnen het vakgebied.

“Het beleid van de overheid moet ook drastisch worden aangepast en de focus moet worden gelegd op het herstellen van rust in de samenleving”

Econoom Rosita Sobhie

Suriname heeft door de zware economische crisis steeds minder te bieden en personen die de mogelijkheid hebben het land te verlaten, doen dit ook. De Centrale Bank van Suriname voorspelt dat de jaarinflatie 40 procent zal zijn eind december. Het Internationaal Monetair Fonds voorspelde 31 procent. Uit voorlopige cijfers van het Algemeen Bureau voor de Statistiek blijkt dat, vergeleken met augustus 2022 en augustus dit jaar, de consumentenprijzen gemiddeld met 53,5 procent zijn gestegen.

Noodgedwongen

De Surinaamse munt neemt elke dag in waarde af. Daarentegen neemt het aantal personen dat het land verlaat steeds meer toe. Sectoren waarin de vraag in het buitenland naar menskracht groot is, zoals de gezondheidszorg en het onderwijs, worden steeds meer uitgedund. Professionals en hoogopgeleiden die het land nodig heeft voor de verdere opbouw. Uit deze groep wil een groot aantal het land niet verlaten, maar ziet geen andere mogelijkheid.

Voor nu is de eigen leefsituatie belangrijker dan de ‘strijd’ om het land te ontwikkelen. Je kunt het hen niet kwalijk nemen. Het ziet er niet naar uit dat de regering moeite doet om personen in Suriname te houden met betere voorzieningen en een positief vooruitzicht. Integendeel worden steeds meer prijsverhogende maatregelen genomen, zoals aanpassing van de BTW en verhoging van de nuts- en brandstofprijzen.

Voor Surinamers is de uitstroom van landgenoten niet nieuw. Goede voorbeelden daarvan zijn van vóór en tijdens de onafhankelijkheid in 1975 en kort na de Decembermoorden in 1982. Zo ook tijdens de devaluatie onder het bewind van president Jules Wijdenbosch in 2000 en in 2015 tijdens Bouterse II bij de aankondiging dat de ‘buikriemen’ strakker moesten worden aangetrokken.

Elke keer is het pijnlijk, omdat het land steeds weer goede krachten en talenten verliest. Een ander gevolg is de braindrain, waarbij tal van sectoren zwaar worden geraakt. Het is geen geheim dat veel medische specialisten Suriname hebben verruild voor Nederland of de Nederlandse Antillen.

“Blijven in Suriname uit liefde voor het land is intussen achterhaald”

Afname kwaliteit

De devaluatie van de afgelopen jaren heeft ervoor gezorgd dat er nauwelijks een middenklasse in Suriname is overgebleven. Je hebt nu armen en rijken, punt. Veel mensen zijn gedwongen meer dan één baan te hebben om hun maandelijkse lasten te kunnen betalen. Er moeten moeilijke keuzes worden gemaakt wanneer het gaat om geld uitgeven. Leuke dingen doen, zoals buiten de stad of uit eten gaan, moeten daarbij wijken voor het hoognodige dat dan nog betaalbaar is.

Uit goede bronnen is vernomen dat ook professionals bij Staatsolie vertrekken. Niet omdat ze niet goed verdienen, maar de kwaliteitsafname in de gezondheidszorg, het onderwijs en de toename van de criminaliteit baart zodanige zorgen dat ze elders willen wonen en werken waar deze zaken beter lopen.

De perspectieven voor de olie- en gassector weerhouden hen niet ervan het land te verlaten. De verloedering en verpaupering worden elke dag steeds zichtbaarder, zoals de vele historische panden die op instorten staan en de wegen die vol grote gaten zitten. De toename en verruwing van de criminaliteit zorgt voor een enorm gebrek aan veiligheid.

Het is ook opgevallen dat bedrijven en organisaties uit het buitenland steeds meer en vaker oproepen in Suriname doen voor het aantrekken van nieuw personeel. Daarbij ondersteunen en vergoeden zij bijvoorbeeld het proces om in Nederland een werk- en verblijfsvergunning te krijgen.

Prijzen stabiliseren

Blijven in Suriname uit liefde voor het land is intussen achterhaald. Als je jong bent en nauwelijks verantwoordelijkheden hebt, zou je kunnen zeggen dat je de moeilijke jaren zou kunnen trotseren met het vooruitzicht op betere tijden. Echter, wanneer je een gezin hebt, is het welzijn daarvan jouw eerste prioriteit. Je moet alles doen om dit te waarborgen en als dit betekent buiten Suriname werken, dan maar. Je merkt ook dat veel jongeren het land ook nu verlaten om elders te studeren en vaak keren ze niet terug als ze eenmaal onderdeel zijn geworden van het systeem van het andere land.

Volgens econoom Rosita Sobhie kan de regering de uitstroom alvast aanpakken door ervoor te zorgen dat de prijzen van de basisgoederen en nutsvoorzieningen in het land stabiel blijven. Van daaruit kan gewerkt worden om het levensgenot van de samenleving te verbeteren. “Het beleid van de overheid moet ook drastisch worden aangepast en de focus moet worden gelegd op het herstellen van rust in de samenleving. Stroom, huishuur, brood, melk, vlees, bustarieven stijgen voortdurend in prijs.”

Volgens haar moeten “valse beloften” worden vermeden “en verhogingen waarvan een aantal wel gegrond moet zijn, moeten gefaseerd worden doorgevoerd, zodat er meer ademruimte is en de samenleving zich beter kan aanpassen”. “Er moet ook worden gekeken naar het ontwikkelen van sectoren voor duurzame productie, zoals landbouw, toerisme en bosbijproducten. Een beter sociaal vangnet is belangrijk om de groepen die het moeilijk hebben te ondersteunen, zodat het aantal schooluitvallers en keuzes voor negatieve praktijken kan worden teruggedrongen.”

Je kunt niet kiezen om in een arm gezin te worden geboren, maar je kunt wel eraan werken om uit de armoede te geraken en educatie is een mogelijkheid om dat te doen. Echter moet er zwaar worden geïnvesteerd in onderwijs en de chaos rond het doorstroombeleid maakt de situatie niet beter.

Het land heeft veel potentie, maar die moet dan ook benut worden, anders blijft het bij ‘potentie’. De enige oplossing om deze situatie aan te pakken is ervoor zorgen dat mensen goed kunnen verdienen en ook de basiszaken naar behoren functioneren. Maar daar is momenteel geen ruimte voor, dus zal voorlopig ook deze braindrain een flinke, meezuigende draaikolk blijven vertonen.