door Ivan Cairo

PARAMARIBO — De uitwerking van de beslissing van het Constitutioneel Hof, dat gisteren heeft beslist dat de Amnestiewet 1989 in strijd is met de Grondwet, zal moeilijk te realiseren zijn, vindt strafpleiter Greg Sitaram. Volgens hem heeft de beslissing “geen enkel nut” meer en voorziet hij ook problemen om de beslissing inhoud te geven.

In de overwegingen stelt het Constitutioneel Hof, voorgezeten door Gloria Stirling, dat vanwege de Amnestiewet degenen aan wie amnestie werd verleend niet zijn uitgesloten van strafvervolging voor misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en genocide.

“De strafbare feiten zijn verjaard, tenzij men stelt dat het gaat om ernstige mensenrechtenschendingen die niet verjaren”

Advocaat Greg Sitaram

Gesteld werd dat bij de afkondiging van de wet geen rekening is gehouden met de gevoelens van het volk en de inzichten van relevante organisaties over de gevolgen van amnestie. Ook is geoordeeld dat de Amnestiewet indruist tegen het Internationaal Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Amerikaans Verdrag voor de Rechten van Mens.

Feiten verjaard

“Nadat dit hof met een vaststelling komt zou de wetgever de constateringen van dit orgaan rechtseffect moeten geven door de bestreden wet te doen vervallen of te wijzigen. Dan pas kan het Openbaar Ministerie, gebruikmakend van de nieuwe situatie, tot vervolging overgaan.

Maar in het geval van de Amnestiewet is dat mosterd na de maaltijd. De strafbare feiten zijn verjaard, tenzij men stelt dat het gaat om ernstige mensenrechtenschendingen die niet verjaren”, deelt Sitaram zijn zienswijze in gesprek met de Ware Tijd.

Dat het Constitutioneel Hof de Amnestiewet van 1989 in strijd verklaart met de Grondwet en twee verdragen die Suriname heeft geratificeerd en nu in extenso deel uitmaken van Surinames regelgeving, “zou in principe niet betekenen dat het Openbaar Ministerie over mag gaan tot strafrechtelijke vervolging”.

Sitaram voegt eraan toe dat het Constitutioneel Hof een bij Grondwet genoemd orgaan is dat zich bezig moet houden met de toetsing van de nationaal tot stand gekomen regelgeving aan de Grondwet en de verdragen waar Suriname partij bij is.

Verplichting OM

De advocaat merkt nogmaals op dat pas wanneer het parlement de Amnestiewet vervallen heeft verklaard de strafbare feiten die daarin zijn genoemd door het OM kunnen worden onderzocht en vervolgd. “Eerst zou de vraag moeten worden beantwoord wat wordt verstaan onder ‘mensenrechtenschendingen’”, meent hij.

Ook wijst Sitaram erop dat onderzoekingen naar ernstige mensenrechtenschendingen door speciale onderzoeksinstanties of commissies worden verricht en door speciale tribunalen worden behandeld. “Gaan onze gewone rechters deze zaken behandelen?” werpt hij retorisch op.

Zijn collega Antoon Karg is het niet met hem eens. Hij zegt dat het OM ambtshalve zelf tot onderzoek van strafbare feiten over kan gaan “omdat de misdaden, de vermoedelijke misdrijven waar het om gaat, niet alleen klachtdelicten zijn, maar ook rechtsfeiten waarmee de rechtsorde is geschonden”. Het OM heeft volgens hem de verplichting deze zaken te onderzoeken, omdat ze vallen binnen het opportuniteitsbeginsel.

Strijdigheid

Het Constitutioneel Hof heeft beslist dat de Amnestiewet 1989 die in 1992 is afgekondigd in strijd is met de artikelen 8, 10, 14 131 lid 3 van de Grondwet. Voorts druist ze in tegen de artikelen 1, 8, 25 van het Amerikaans Verdrag voor de Rechten van de Mens en de artikelen 2 en 14 van het Internationaal Verdrag voor Burger- en Politieke Rechten. Direct na de uitspraak van het hof is de wet niet meer geldig.

Advocaat Shanti Sheombar legde de Amnestiewet, die daders van mogelijke strafbare feiten tijdens de Binnenlandse Oorlog in de periode 1 januari 1985-20 augustus 1992 straffeloos stelde, een jaar geleden voor toetsing voor aan het Constitutioneel Hof.

Stirling stelde gisteren bij het bekendmaken van de beslissing tijdens een openbare zitting dat de uitspraak niet is gekomen binnen de vastgestelde drie maanden na ontvangst van het verzoekschrift omdat het om een zeer complex vraagstuk ging.

De Amnestiewet leidde volgens het Constitutioneel Hof tot machteloosheid bij slachtoffers en bestendigt straffeloosheid. Verder vormde ze een belemmering voor of leidt ze tot inmenging voor alle onderzoeken, vervolgingen en berechtingen van strafbare feiten die in de Amnestiewet zijn genoemd. De wet stelde daders van een aantal strafbare feiten, waaronder mensenrechtenschendingen en genocide, straffeloos.

De staat Suriname is, aldus het Constitutioneel Hof, gehouden tot waarborging en verzekering van mensenrechten, zoals vastgelegd in de Grondwet en internationale mensenrechtenverdragen waarbij Suriname partij is