In het vorige deel heb ik de onderliggende fysiologische factoren van tabaksverslaving (nicotine) beschreven. Alvorens te beginnen met de beschrijving van het afkickproces, beschrijf ik de psychologische afhankelijkheid van het verslavingsproces.

Tekst Dr. R. S. Ellecom (Psy.D., Dr.P.H., HSPP)

Beeld Lex van Lieshout

De fysiologische verslaving heeft te maken met de biochemische aanpassing die het lichaam pleegt door de constante toevoer van nicotine (roken) in de bloedstroom, de hersenen en andere delen van het lichaam. Omdat de neurofysiologische processen in het brein ook invloed hebben op onze gemoedstoestand, hebben die ook een weerklank op die van de roker.

Minder roken

Na enkele weken begint de roker langzaam afhankelijkheid te ontwikkelen van de gevoelens die samenhangen met het rookritueel. Betrokkene anticipeert op de gevoelens die hij of zij zal ervaren bij het gebruik van nicotine. Dus ontstaat er een symbiotische relatie tussen de fysiologische en psychologische symptomen bij het roken. Het is deze afhankelijkheid die problemen schept voor de roker bij het afkicken.

Onderzoek heeft uitgewezen dat ongeveer 15 procent van de rokers geen of nauwelijks afkickverschijnselen vertoont. Daarom is het niet te voorspellen wie wel of niet afkickverschijnselen zal vertonen en hoe sterk die zullen zijn. Er zijn rokers die proberen dit af te leren door langzaam minder te gaan roken. Vaak zijn ze niet succesvol vanwege de associatie (samenhang) tussen de fysiologische en psychologische symptomen.

Er zijn ook rokers die nicotinekauwgom gebruiken om ontwenningsverschijnselen te verminderen, terwijl ze proberen te stoppen met roken. Deze twee methoden werken vaak niet efficiënt omdat ze alleen gericht zijn op het rookgedrag en niet op de onderliggende fysiologische en psychologische componenten van de verslaving. Om het afkicken van roken professioneel aan te pakken moet aandacht worden besteed aan alles dat bijdraagt tot het ontwikkelen van het rookgedrag.

Afkicktraject

Omdat roken adrenaline en dopamine in de bloedbaan stimuleert, moet er een compenserende methode worden gebruikt om de ontwenningsverschijnselen die gepaard gaan met het stoppen met roken te minimaliseren. De componenten die horen bij een uitgebreid stoppen-met-roken-strategie zijn: aangepast eetpatroon, beweging (sporten), relaxatie training, cognitieve reconstructie, verslavingsgedachte verandering en voldoende tijd om het afkicktraject te doorlopen.

Het traject begint met de wil van de kandidaat om van het roken af te kicken. Als hij of zij niet ervan is overtuigd dat het roken schadelijk is voor hem of haar, zal het afkicken niet lukken. Toen ik in de jaren tachtig leiding gaf aan de afkickkliniek van het Hinsdale Ziekenhuis in Illinois in de Verenigde Staten, ben ik tot de ontdekking gekomen dat de personen die zich onder druk van hun partner of anderen aanmeldden voor het afkicken, vaak niet succesvol waren omdat ze er zelf niet van overtuigd waren dat ze het afkicktraject wilden doormaken.

Wanneer iemand zich aanmeldt om af te kicken, is er een algemene oriëntatie waarbij het traject wordt besproken en de financiële verplichtingen worden afgehandeld. Het afkickproces begint zodra de ‘verslaafde’ akkoord gaat met de voorwaarden.

Dr. R. S. Ellecom is klinisch en forensisch neuropsycholoog en medisch voedingskundig specialist. Tel: 899-6441 / E-mail: ramdas1947@yahoo.com