‘Het helpt ons om staande te blijven’

Hiphop was de eerste grote liefde van Alida Dors (46). Langer dan vijfentwintig jaar produceert ze in Nederland als dans- en theatermaker interdisciplinaire voorstellingen met invloeden uit hip hop, moderne dans, maatschappelijk en politiek bewustzijn, urgentie en relevantie.  “Sinds een aantal jaren zit ik in een andere fase van mijn leven waar ik naast dans, de verschillende disciplines als film, spoken word en muziek toepas in de verhalen die ik wil vertellen.”

Tekst Audry Wajwakana

Beeld Jomara Roletti

Dors is al drie jaar artistiek directeur van het Theater Rotterdam. Zij is hiermee de eerste zwarte in deze functie van een van de grootste drie gesubsidieerde theaterinstellingen in Nederland. Haar ouders Shirley Vreedzaam (dorp Klaaskreek) en Ronald Dors (Paramaribo) verruilden begin jaren zeventig Paramaribo voor Amsterdam.

Dors is in Nederland geboren en is van jongs af vanwege haar sportieve vader, altijd met sport bezig geweest. Van kunstschaatsen, turnen tot thaiboxen. Binnen het gezin werd er ook gesproken over  verzetsstrijders, onder wie Boni.

“Mijn vader heeft een grote fascinatie rondom Boni, zelfs zozeer dat hij in het district Commewijne Boni’s Gym heeft opgezet”, zegt Dors lachend. Zelf denkt ze dat door deze gesprekken het zaadje is geplant van haar drive om ongelijkheid in de maatschappij met kunst te bevragen.

Fascinatie voor winti-religie

Als tiener maakte ze kennis met de hiphopscene, waar ze als danser vaak werd gevraagd voor videoclips, theater-, dansvoorstellingen en shows van onder andere Ruth Jacott, P. Diddy en Usher. Toch heeft ze geen dansopleiding gevolgd, maar een studie in fiscaal economie en master in sociologie. De eerste studie was om haar ouders tevreden te stellen. Na haar masteropleiding in Sociologie richtte ze in 2011 haar eigen urban dansgezelschap BackBone op.

‘Waar staat een wasi voor? Waarom zijn onze eigen mensen bang voor onze eigen winti religie en wat betekent dat dan?’

Sinds enkele jaren bevindt Dors zich ook in een fase van haar leven waar ze in de nieuwsgierigheid naar haar afkomst, een fascinatie voor de wintireligie heeft ontwikkeld. Haar voorouders van moederskant komen oorspronkelijk van het onderwater gezette dorp Gansé in het van Blommesteinmeer. De bewoners werden noodgedwongen naar het nieuwe dorp Klaaskreek verhuisd, maar het werd al gauw christelijk gemaakt, waardoor de culturele uitingen verdrongen werd.

Van moederszijde kreeg Dors de kennis en waarden niet mee, in tegenstelling tot haar vader die haar wel een beetje daarvan heeft meegegeven. “Maar toch net niet genoeg. Ik voelde dus vrij jong de verbondenheid, maar moest opnieuw gaan ontdekken en zelf gaan construeren wat de rituelen zijn.

Waar staat een wasi voor? Waarom zijn onze eigen mensen bang voor onze eigen wintireligie en wat betekent dat dan?”, somt ze enkele vragen op die haar toen bezighielden. De ‘herontdekkingen’ neemt ze als bron mee in haar voorstellingen. “Ik denk dat er meer mensen zoals ik zijn, die niet zoveel weten over deze rituelen.

In Europa is het verder losgeraakt van onze roots en dat we daar juist actief in contact mee zouden kunnen zijn. Het helpt ons ook om staande te blijven in de maatschappij. In ieder geval helpt het mij om iets meer geankerd te blijven en niet met alle winden mee te waaien”, zegt ze.

Filmopnamen

Dors is voor enkele dagen in Suriname om filmopnames te maken voor haar nieuwe voorstelling getiteld ‘’Closed eyes’. De Ware Tijd treft haar tussen de besprekingen voor de opnames met de filmcrew en een ‘verlaat’ ontbijt van filmadviseur/producent Ray Blinker, die ze als persoonlijke coach heeft meegenomen.

Het verhaal gaat over een jongeman, die zichzelf is kwijtgeraakt en dat de voorouders een soort interventie plegen. De hoofdpersoon vlucht naar Afobaka, waar hij door de waterspirits wordt uitgenodigd.

“Hier zie je dus dat het rituele een toevoeging is aan een verhaal van de mens in deze tijd, in een systeem, dat zijn weg zoekt, maar die lijkt kwijt te raken. Het rituele verwerken in de stukken zijn mijn eigen fascinaties, een van de vele aspecten die we in Theater Rotterdam brengen”, zegt Dors.

De voorstelling wordt een combinatie van film, live muziek en live dansopvoering. De crew heeft al een paar draaidagen in Paramaribo achter de rug. Zo waren er opnames zaterdag in zwembad Parima en zondag in de Centrale Markt met een casting van lokale mensen en markthouders.

‘Een hoogtepunt in haar kunstcarrière op dit moment is de nominatie van de voorstelling ‘The Story of Travis’ voor het Nederlands Theater Festival’

De komende week vertrekt de crew naar het stuwmeer, waar de hoofdpersoon op het meer aangetrokken door de watergoden en het omslaan van de boot wordt gefilmd. “Voor mij is deze scene vanwege de historie en magie belangrijk, omdat de kumba tey van mijn voorouders daar in de bodem van het stuwmeer liggen”, zegt Dors.

Over de achterliggende draaidagen is de maker heel tevreden. Er wordt samengewerkt met het lokale team van filmmaker Sander Coumou, oprichter van Waves Films & Stories. “Ik verbaas me over zo een prachtig team en talent, die niet eens met alle middelen die we kennen in Nederland werken, maar door die nieuwsgierigheid en de gulheid die we treffen, toch strak op schema zitten”, zegt Dors.

Van de hele film zal er een filmpje van tien minuten gemaakt worden. Dors zegt dat de filmmontages wel in de live voorstelling terug zullen komen. “De hele film kan eigenlijk ook op zichzelf staan, maar we gaan eerst voor de mixed media voorstelling, die op 1 december in première gaat”, zegt Dors.

Blinker die de ‘ogen en oren’ zijn bij de opnames en Dors assisteert, blijkt ook zeer tevreden te zijn over haar kwaliteit. “De afgelopen dagen heeft ze me overtuigd dat filmen ook een discipline van haar is.

We zijn hier om haar haar ding te laten doen en het belangrijkste is dat ik zorg voor dat ‘bedje’. Ze heeft geen lang verhaal nodig om iets duidelijk te maken. Wat ze uitstraalt, krijgt ze terug. Ik ben blij om er bij te mogen zijn”, zegt de producent. Blinker en Dors werken voor het eerst samen.

Meerstemmigheid

Als artistiek directeur in de stad Rotterdam met tientallen nationaliteiten en culturen beoogt Dors om de meerstemmigheid van de stad in de podiumkunsten te laten doorklinken. “Ik sta open voor andere typen verhalen die verder reiken dan de Shakespeare van deze wereld, waarbij diversiteit en inclusie niet alleen maar een beleidsstelling is, maar ook voelbaar in het huis is. Hoe ziet het huis eruit, welke mensen werken er, hoe gaan we met onze kennis om? Verrijken we elkaar, maar ook wat maken we”, zegt Dors.

 Een hoogtepunt in haar kunstcarrière op dit moment is de nominatie van de voorstelling ‘The Story of Travis’ voor het Nederlands Theater Festival. De voorstelling, geproduceerd door vijf zwarte vrouwen van Well Made Productions, waar Dors de choreograaf was, ging vorig jaar in première.

Het verhaal in dit stuk gaat over een man die op sterven ligt en terugkijkt naar zijn leven. In dit stuk werd ook gebruikgemaakt van mix media van film, muziek, dans en drama door negen top acteurs onder wie Jetty Mathurin en Howard Komproe.

Actrice Romana Vrede maakte met dit stuk haar regiedebuut. Dit stuk is gekozen tot beste voorstelling van het seizoen door de De Wijkjury. “Het gaat dus heel goed. Het is zoveel keren uitverkocht geweest dus het komt terug”, zegt Dors tevreden.