Het literaire feest van Curaçao

Optredens in het Engels, Spaans, Nederlands, Papiaments en Sranan. Drie podia met voordrachten, boekpresentaties en muziekoptredens. Een en al vrolijkheid in de grote tuin van het landhuis Vredenberg op Curaçao, dat in het verleden vooral als onderdak gebruikt werd voor de plantage-eigenaar en zijn gezin. Wintertuin Curaçao Festival is langzaam uitgegroeid tot meer dan een literair festival.

Tekst  en beeld Kevin Headley

Het is een cultureel evenement waarbij de deelnemers door middel van teksten in verschillende talen ingaan op uiteenlopende onderwerpen. Er zijn artiesten uit Aruba, Colombia, Ghana, en Suriname aanwezig. Elke bezoeker kon iets halen op het festival. Mijn yeye werd bekoord met de muziek van Steve Mariat die ook enkele liederen in het Sranan zong.

Het is vrij koel, voor Curaçaose standaarden. De vijfde editie van het festival vond op 23 september plaats. Vorig jaar was het in november, de regentijd op het eiland, waardoor de plek op bepaalde delen onbegaanbaar was. Nu hield het weer zich prima. Ik vroeg me af of de gelijktijdige activiteiten op verschillende podia niet storend zouden werken, vooral de boekpresentaties, maar de afstanden waren goed berekend en je merkte waar je was, niets van de andere locaties. Het thema van het gebeuren dit jaar was “Nos por kura nos mes?, Kunnen we onszelf helen?”

Organisator Joeri Oltheten is het festival gestart omdat hij zag dat er enorm veel creatief talent is op het eiland, maar de infrastructuur ontbrak voor talentontwikkeling, gemeenschapsprojecten en podia.  “Zo was er geen structureel literatuurfestival voor alle leeftijden. In 2019 organiseerden we de eerste editie van het Wintertuin Curaçao Festival. Elk jaar kiezen we een specifiek thema dat aansluit op de actualiteit.

“Curaçao is voor velen in Suriname een vakantiebestemming voor zon, strand en zee, maar het eiland heeft ons meer te bieden”

Hiermee willen wij artiesten inspireren om hun eigen interpretatie te geven, verhogen we de maatschappelijke relevantie van het festival en willen we de bewustwording bij het publiek vergroten. Het thema kan op verschillende niveaus geïnterpreteerd worden: op persoonlijk niveau – fysieke en mentale gezondheid, onverwerkte trauma’s; op het niveau van een gemeenschap – slavernijverleden, kolonialisme en zelfs op het niveau van de planeet – milieu, duurzaamheid.”

Boeken duur

De samenleving van Curaçao is best gesloten, onder meer door de impact van het slavernijverleden, waarbij zij werd onderdrukt en vernederd. Ook vanwege de taal voelen velen zich buitengesloten;  op Curaçao is Papiamento een van de officiële talen en dat wordt overwegend meer gesproken.

Het is daarom belangrijk dat de mensen zich ook in hun taal kunnen uiten zonder het gevoel dat anderen hen niet begrijpen. Om die reden wordt ook gewerkt aan goede vertalingen. Het is voor Oltheten daarom belangrijk dat de samenleving zich meer gaat uitspreken over zaken waarmee ze zit, waaronder haar eigenwaarde en met het festival probeert hij dat ook te stimuleren.

In gesprek met de artiesten uit Colombia, Ghana en Aruba kwam ik erachter dat boeken ook daar duur zijn. Niet alleen Suriname heeft dus deze uitdaging. Een boek is vergeleken met de inkomens van de samenlevingen daar prijzig, vandaar dat het lezen er ook minder is.

Een manier waarop bijvoorbeeld Colombia dit probleem aanpakt, is dat de schrijvers boeken doneren aan bibliotheken. De auteurs vinden het interessant om aan literaire activiteiten mee te doen en zijn vereerd om door de organisatie te zijn uitgenodigd. Op deze manier kunnen ze andere samenlevingen kennis laten maken met hun werk.

Workshops

Weken vooraf zijn er ook workshops verzorgd in creatief schrijven door Frank Tazelaar, de directeur van zusterorganisatie Wintertuin Nederland. Uit voorgaande sessies zijn boeken voortgekomen:  ‘Faya Lobi’ van Ange Jessurun en ‘Mica in theekleurig water’ van Germaine Jong Loy. Ze waren snel uitverkocht. Op het festival dit jaar zijn er twee boeken geproduceerd die ook zijn voortgekomen uit de workshops, namelijk ‘Oro is Goud’ van Maghalie George en de Papiamentstalige dichtbundel ‘Sin Frontera’ van Aline Abdul.

Het aantal deelnemers is ook uitgebreid en het ziet ernaar uit dat er meer producties zullen voortvloeien uit deze workshops. Het mooie is dat de deelnemers worden uitgedaagd om te schrijven over zaken die dicht bij hen liggen. Voor een aantal moeilijk. Maar volgens Tazelaar komen daar juist de mooiste verhalen uit voort. Dus het is stimuleren en goed begeleiden om de schrijver te leiden naar het uitbrengen van een boek.

Band Suriname-Curaçao

Curaçao is voor velen in Suriname een vakantiebestemming voor zon, strand en zee, maar het eiland heeft ons meer te bieden. Beide landen hebben namelijk een gemeenschappelijk verleden: er was slavernij en er moest strijd worden geleverd voor vrijheid. Op Curaçao was één van de strijders Tula en is er zelfs een dag waarop zijn strijd wordt herdacht, 17 augustus. Dan wordt ook de afschaffing van de slavernij gevierd. Echter is er geen nationale vrije dag op het eiland, in tegenstelling tot Suriname waar de afschaffing van de slavernij, Ketikoti, gevierd op 1 juli, een vrije dag is.

Voor de Surinaamse verzetsstrijder Boni is er in tegenstelling tot Tula, geen vrije dag om zijn strijd te gedenken. Wel wordt Boni’s  strijd steeds belicht en het Nationaal Archief Nederland heeft zelfs een lesbrief ontwikkeld om zijn strijd voor iedereen toegankelijk te maken. Maar Suriname en Curaçao kunnen en moeten samen optrekken om elkaar te versterken op de gebieden van kunst en cultuur. Dit kan door uitwisseling, maar ook door participatie van kunstenaars van beide landen aan elkaars kunstactiviteiten. We kunnen nog zoveel van elkaar leren en elkaar versterken met het vastleggen van onze verhalen.

Oltheten wil de literaire activiteit uitbreiden met meer optredens van artiesten uit andere landen, waaronder Suriname. Samen wordt nu gekeken hoe dit kan door samenwerking met Surinaamse organisaties. Een mooi voorbeeld is de boekpresentatie van Ange Jessurun die op een thema-avond van de Schrijversgroep 77 in Tori Oso haar boek heeft gepresenteerd.

Andersom kunnen ook Surinaamse schrijvers en artiesten van disciplines hun werk op het eiland presenteren. Voor de komende jaren gaat hieraan intensief gewerkt worden. Ook een Wintertuin Suriname festival is in de pijplijn. Voor volgend jaar staat een try-out in de planning. Er zullen partners hiervoor worden gezocht.

Kader

Wintertuin Curaçao is opgericht in 2017 en is toegewijd aan het gebruik van literatuur en verhalen om intermenselijke connecties te bevorderen en het culturele landschap van het eiland te verrijken. Door middel van verschillende evenementen, cursussen, talentontwikkeling programma’s en literaire projecten heeft de organisatie met succes ongeveer vijftig initiatieven uitgevoerd. Wintertuin Curaçao zet zich in voor artistieke groei en betrokkenheid bij de gemeenschap. Het organiseert ook het verhalenproject ‘Kurá di Kuenta’, het Verhalenhuis, waarbij oudere mensen in zorginstellingen en in de Curaçaose wijken door schrijvers begeleid worden bij het oproepen en optekenen van hun verhalen.

Andere projecten van Wintertuin Curaçao zijn: ‘100 Opheto’, een project voor het hervertellen van de Curaçaose geschiedenis aan de hand van objecten en de verhalen erachter, het internationale spoken word-uitwisselingsprogramma ‘Wissel je Woorden’ en de spokenword cursus ‘Over de Oceaan,’voor middelbare scholieren.