“Is het redelijk dat bedrijven als Palmeras Timber en Greenheart, die onder verschillende bedrijfsnamen zijn geregistreerd en samen meer dan één miljoen en misschien zelfs bijna twee miljoen hectare aan concessie hebben, ons hout bijna gratis meenemen?” Stanley Betterson, directeur van de Stichting Bosbeheer en Bostoezicht (SBB), zegt niet in te gaan op de opmerkingen tijdens de bijeenkomst van belanghebbenden in de houtsector maandagavond. “Maar ik geef mijn deel van het verhaal en dat van de regering. Ik wil praten met echte Surinaamse ondernemers binnen de houtsector die het nu moeilijk hebben, maar niet met de grote jongens als Palmeras en Greenheart. Als ze het niet eens zijn met de prijzen, mogen ze vertrekken. Het zijn natuurlijke hulpbronnen van de staat Suriname en de staat bepaalt de prijs.”
Tekst en beeld Euritha Tjan A Way
Krasse taal van Betterson die zegt dat SBB na berekeningen tot de conclusie komt dat de sector de op 1 maart doorgevoerde verhogingen voor exploratie- en concessierechten, retributies en houtkeuringen wel kan betalen. “Weet u dat onze tarieven sinds 2013, toen ik minister van Regionale Ontwikkeling was, niet zijn verhoogd? Alleen in 2017 is het keuringsloon aangepast. Dus ruim tien jaar hebben de mensen kunnen genieten van goedkope tarieven. Laten we eerlijk zijn naar elkaar toe”, vindt Betterson. Trouwens, hij zegt dat volgens de boeken van SBB vanaf 1 maart keurig is betaald voor de verhogingen.
In tegenstelling tot wat de SBB-directeur zegt, geven de belanghebbenden in de sector maandagavond in het Lalla Rookh-gebouw aan dat ze de verhogingen niet redelijk vinden en mogelijk personeel zullen moeten afvloeien. “Het kan niet dat sommige tarieven met 150 en soms wel 1.000 procent de lucht in zijn gegaan. En dat zonder ons daarbij te betrekken”, klinkt het boos uit de zaal.
“Als ze het niet eens zijn met de prijzen mogen ze vertrekken”
SBB-directeur Stanley Betterson
Volgens de aanwezigen worden besluiten genomen over de houtsector omdat mensen denken dat de ondernemers steenrijk worden. Betterson: “Niemand blijft in een sector waar constant verlies wordt geleden. Veel van de bedrijven die actief zijn in de sector betalen niet eens belasting omdat ze zeggen dat ze geen winst maken. Vreemd genoeg sluiten ze hun bedrijven niet.”
US dollars niet verplicht
Overigens, de ondernemers in de houtsector vinden niet alleen de verhogingen van de overheid een probleem. Ook de toenemende kostprijs voor diesel. “Het wordt heel moeilijk om te plannen de komende tijd. We weten niet hoeveel de diesel zal kosten over een maand of over drie maanden. We hebben contracten met buitenlanders, hoe moeten we nu gaan aangeven dat onze prijzen zijn verhoogd”, zegt Anwar Gaffar, die vertegenwoordiger is van de houtexporteurs.
Ook het toegenomen minimumloon moet worden doorberekend wat ook kostenverhogend werkt. Gaffar legt uit dat niet Suriname de wereldmarktprijs bepaalt en dat er ook elders in de wereld hout met dezelfde eigenschappen als van Suriname geoogst en ten verkoop wordt aangeboden. “Als de afnemers het goedkoper vinden in Maleisië of Afrika dan blijven wij met van ons zitten.”
Een ander heikel punt vonden de aanwezigen maandag dat de tarieven in US dollars zijn aangegeven. Dat zou tegen de wet zijn. “We verplichten niemand om in US dollars te betalen. Je mag altijd de tegenwaarde betalen in SRD”, weerlegt Betterson hun constatering. Hij zegt dat het nieuwe systeem van SBB die door de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) is gefinancierd geen SRD-waarden kent en dat de sector weet dat betalen in SRD geen enkel probleem is.
Doorwerking
Volgens voorzitter Paul Abiteng van de Vereniging van Binnenlandse Houtproducenten (BHP) hoort het niet dat tarieven worden doorgevoerd zonder zelfs maar met het traditionele gezag te hebben gesproken. “Wij hebben te maken met gemeenschapsbos en daar hebben de granmans en kapiteins over te zeggen. Niemand heeft hen gemeld over de verhogingen. Die zijn 1 maart ingegaan en we hebben het pas op 14 maart vernomen.”
Hij vindt bijval bij andere ondernemers in de zaal wanneer hij beargumenteert dat hout lokaal ook enorm in prijs zal stijgen. “Heeft de regering daar ook rekening mee gehouden? We gaan niet kunnen verkopen aan de lokalen, want de mensen gaan de prijs door de verhogingen van SBB en de dieselprijs niet kunnen betalen.” Enkele ondernemers bevestigen al dat ze de houtsoorten, zoals gronfolo en wana niet oogsten omdat de lokale markt de prijs niet kan betalen.
Goud
Rudy Paulus, die ook behoort tot de BHP, is verbolgen over de verhogingen. Hij wacht op de belofte van SBB dat deze groep kapvakken zou krijgen om te werken. “Het generaal pardon dat we zouden krijgen is niet doorgegaan, dus we waren wachtende op het vervullen van de belofte van de kapvakken. Maar als we zien dat we er niets aan gaan verdienen, hoe gaan we aan geld komen?”
Hij en Abiteng bevestigen dat de enige overgebleven optie goudwinning is, wat in tegenstelling tot duurzame bosbouw een verwoestend effect op het bos heeft. “We willen legaal bezig zijn en hopen dat de overheid ons daartoe instaat stelt. Maar uiteindelijk moeten we eten en als het niet anders kan dan moeten we goud gaan zoeken. Maar ik Rudy Paulus wil dat liever niet.”
Staande de vergadering werd maandagavond besloten dat de maat vol is en er actie zal komen. Brieven schrijven en wachten op een gesprek met de ministeries van Financiën en Planning en van Grondbeleid en Bosbeheer hebben namelijk geen effect gesorteerd. “Maar we gaan niet bekend maken wat het actiemodel zal zijn. We sturen een brief naar de president en geven hem 48 uur om te reageren. Reageert hij niet dan gaan we in actie. Belangrijk is dat we onze eisen duidelijk op papier hebben”, zei Radjen Baldew, voorzitter van de Algemene Surinaamse Hout Unie.
Dat was het standpunt tot er een telefoontje binnenkwam voor een gesprek woensdagavond met de regering. “We gaan daarna bepalen wat we gaan doen”, klonk het daarna weifelend. De sector wil de regering bewegen de beschikkingen die door de twee ministeries zijn geslagen aan te houden, zodat kan worden onderhandeld om te komen tot ‘redelijke tarieven’.