De bauxietsector – en wel het ontwikkelen en uitvoeren van het oorspronkelijk plan van West-Suriname (Bakhuis-bauxiet), wordt nieuw leven ingeblazen. Deze mededeling deed president Chandrikapersad Santokhi bij het uitspreken van zijn jaarrede vrijdag in De Nationale Assemblee (DNA). Volgens voormalig coalitieleider, nu in de oppositie en voorzitter van de Nationale Partij Suriname (NPS), Gregory Rusland, een goed voornemen dat in dit tijdperk in relatie met de mogelijkheden die de olie- en gasindustrie te bieden heeft, zeker kans van slagen heeft.

Tekst Wilfred Leeuwin

Beeld medium.com

“Alleen zal er een Surinaamse entiteit hiervoor in het leven moeten worden geroepen met deskundigen, naar het model van Staatsolie, en geen politieke ‘friends and family’-toestanden”, waarschuwt Rusland. Het kan dit jaar ook niet van de grond komen, zoals door Santokhi is aangekondigd. “We zullen eerst ons huiswerk moeten doen”, zegt Rusland.

Achtergrond

Het ontwikkelen van West-Suriname is niet compleet nieuw. In het oorspronkelijk plan van ‘West Suriname, Bakhuis Bauxiet,’ geïnitieerd door wijlen Franklin Essed in de jaren zeventig, was het de bedoeling een volledig geïntegreerde bauxietindustrie neer te zetten. Alleen zou die meer in handen komen te vallen van andere grote buitenlandse multinationals zoals de Alcoa en de BHP Billinton, die toen al de bauxietindustrie van Suriname in handen hadden.

Alcoa beschikte over de concessierechten in oost-Suriname, terwijl BHP Billiton plannen had om slechts te mijnen en de bauxiet te leveren aan de raffinaderij van Alcoa te Paranam. Volgens Rusland klopt het verhaal niet helemaal dat West-Suriname door toedoen van politiek verschil van inzichten of laksheid van de Surinaamse overheid niet tot ontwikkeling is gebracht.

“De werkelijkheid is dat de beide multinationals in 2006 in een meningsverschil verwikkeld raakten over de toekomst van de bauxietindustrie. Alcoa wilde zich meer gaan concentreren in het oosten van het land, zoals het Nassaugebied en de resterende bauxietreserves in het oosten. Echter, BHP-Billiton met haar dochteronderneming Billiton Maatschappij Suriname (BMS), wilde de concessie voor zichzelf hebben.”

“Hadden we die concessie toen weggeven zou die gelegenheid er nu niet bestaan”

Onderhandelingen tussen partijen, inclusief de Surinaamse overheid, liepen op niets uit. Billiton haakte toen af omdat het al zijn resources wilde stoppen en besteden in de overname van het toen actieve Australische mijnbouwbedrijf Rio Tinto. Anderzijds gaf de Alcoa aan geen heil te zien in het winnen van bauxiet in West-Suriname, volgens het aangegeven model om de raffinaderij te Paranam te voeden met bauxiet.

De focus van Alcoa was om eerst, tot 2020, in het oosten actief te zijn. Omdat Billiton afhaakte is door onderhandelingen, ook met de Surinaamse overheid, bewerkstelligd dat de dochter van BHP-Billiton, de BMS, door de Alcoa werd overgekocht.

Vanaf toen, in 2009, viel de volledige bauxietsector in handen van de Alcoa en haar partners. Het plan om West-Suriname te ontwikkelen werd toen aangehouden. De aandacht ging volledig naar het oosten van het land.

In 2011 kwam de toenmalige CEO van Alcoa naar Suriname om de verdere plannen ten aanzien van West-Suriname te bespreken met de regering. Echter, de overheid (regering-Bouterse) was, al vanaf dat moment, meer geïnteresseerd in het overnemen van de Afobaka-waterkrachtcentrale. De dam was evenwel een wezenlijk onderdeel van de bauxietactiviteiten in Suriname.

Rusland verwijst naar een gepubliceerd artikel in de Ware Tijd, waarin stond dat Suriname geen ondersteuning wilde geven aan de plannen van de Alcoa om hun energievoorziening te kunnen blijven garanderen, waardoor zij internationaal zou kunnen blijven concurreren. Het definitieve vertrek van de Alcoa enkele jaren later in 2019 werd al vanaf 2014 aangekondigd. Vanaf dat moment begon de maatschappij langzaam aan af te bouwen.

Wan ogri tyari wan bun

Wat ook wordt gezegd of gemeend over de toenmalige plannen met West-Suriname, het is een vaststaand feit dat de Billiton slechts van plan was de concessie over te nemen en alleen bauxiet te mijnen en die af te leveren voor verdere verwerking aan de raffinaderij te Paranam.

Essed had dan ook een voor zijn tijd vooruitgeschoven visie over de ontwikkeling van het Bakhuisgebergte waar hoogwaardige bauxietvoorraden aanwezig zijn tot meer dan 375 miljoen metrieke ton, waarvan in area 10 de hoogste kwaliteit voorkomt.

Rusland denkt en hoopt dat de aankondiging van Santokhi om de bauxietindustrie te West-Suriname op te pakken alles te maken heeft met het oorspronkelijke Surinaamse plan zoals door Essed ontworpen. Dat de aankondiging nu wordt gedaan heeft alles te maken met de toekomstige olie- en gasproductie van het land.

In dit geval gaat het met name om gas, dat, wanneer dat eenmaal wordt geproduceerd, ervoor kan zorgen dat inderdaad een volledig geïntegreerde bauxietindustrie in West-Suriname tot stand komt. “Wan ogri tyari wan bun”, zegt Rusland. “Hadden we die concessie toen weggeven zou die gelegenheid er nu niet bestaan.”

Dat de nieuwe ontwikkelingsplannen van West-Suriname nu een veel betere kans van slagen heeft met meerdere voordelen voor Suriname, ligt in het gegeven dat met de nu gevonden gasreserves langs de kust het land, mogelijk in samenwerking met Guyana die in het zelfde gebied aan zijn zijde ook een enorme hoeveelheid bauxietreserves heeft ontdekt, in staat zou zijn te beantwoorden en te voldoen aan de belangrijkste internationale voorwaarden voor het ontwikkelen van de bauxietindustrie.

Suriname zou in staat zijn, als gevolg van het opwekken van energie uit de gasproductie,  buitenlandse investeringen aan te trekken, die tegen lage kostprijs aluinaarde en bauxiet produceren en dus concurrerend kunnen zijn in de wereldproductie. De investeerders kunnen bogen op lage productiekosten van bauxiet en andere mineralen, waardoor hun concurrentiepositie in de wereld niet in gevaar komt.

“Er zal een goedkope bron van energie moeten zijn om te kunnen produceren en die mogelijkheid is er nu met de gevonden gasreserves. In het oude West-Surinameplan was de gedachte om in het Kabalebogebied een nieuw meer voor hydro-energie aan te leggen. Tegenwoordig is gezien de strenge milieu voorwaarden om klimaatverandering tegen te gaan, gas een veel betere optie.”

“Ik zou voorstellen dit niet zonder meer te doen en eerst goed ons huiswerk te maken”

Hoewel Rusland, zelf ook deskundige en voormalig minister van Natuurlijke Hulpbronnen onder president Venetiaan, is ingenomen met de aankondiging van Santokhi, waarschuwt hij voor een avontuur. Het is niet de eerste poging het oorspronkelijke plan uit te voeren. In 2009 is al een entiteit, de Surinaamse Aluminium Company (Alumsur) in het leven geroepen.

Het heractiveren of een soortgelijk orgaan in het leven roepen, dat zich met deskundigheid, ook vanuit het buitenland, hierop gaat richten, kan het best via het model van Staatsolie, waar de entiteit de concessierechten in handen heeft en gaat dealen met de internationale spelers, om de bauxiet en andere mineralen naar boven te halen, zegt Rusland. Hij voegt hieraan toe dat voormalig directeur en pioneer van Staatsolie, Eddy Jharap, heel veel goede voorbeelden heeft achtergelaten. “We kunnen het inderdaad zelf doen.”

Santokhi heeft in zijn rede aangekondigd dat het Bauxietinstituut deze kwestie zal oppakken en dat dit jaar nog er ‘request of interest for investments’ zullen worden gestuurd naar internationale bedrijven. “Ik zou voorstellen dit niet zonder meer te doen en eerst goed ons huiswerk te maken. Overigens, het is onmogelijk dat dit voornemen dit jaar al tot uitvoering wordt gebracht. De gasproductie vindt mogelijk pas plaats over tussen de vijf tot tien jaar”, aldus Rusland.