Tekst en beeld Ivan Cairo

BROKOPONDO — “We zijn veilig.” Zo reageert Eddy Fränkel, directeur van Staatsolie Power Company Suriname (SPCS), op vragen van journalisten, vrijdag tijdens een presentatie en rondleiding bij de Afobakastuwdam in Brokopondo. Met de fysieke integriteit van de stuwdam is er niks aan de hand, benadrukt ook Naresh Soerdjbali, dam safety engineer bij SPCS.

“Uw evaluatie van de staat van de site lijkt goed. Uw reparatie- en controleplan lijkt verstandig”

US Bureau of Reclamations

Soerdjbali en Fränkel leggen uit, ondersteund met foto’s en andere illustraties van de dam, dat de afkalving begin deze week aan de onderhoudsweg langs de voet van de stuwdam niet veroorzaakt is door grondwater. Dit incident heeft voor deining gezorgd in de samenleving en zijn serieuze vragen gerezen over de veiligheid en het beheer van de stuwdam. Ook in De Nationale Assemblee is hierover bezorgdheid geuit.

Aanhoudende regens

De ‘uitschuring’ van de berm van de onderhoudsweg vond plaats bij een dalletje in de weg. Daar had extreem veel water, dat door de aanhoudende regens van de omliggende heuvels en de damwand was gestroomd, zich verzameld. Dat gebeurde in heel korte tijd en het overtollige water had zich een weg naar beneden gevreten en daarbij een flink stuk van de berm weggewassen.

Hydroloog Lothar Boksteen, die door SPCS als externe deskundige is aangetrokken, geeft aan dat indien de calamiteit door water uit het stuwmeer was veroorzaakt het water niet helder zou zijn, maar troebel omdat het door de lagen aarde en zand zou moeten gaan.

Op verschillende punten langs de dam zijn er peilputten om het niveau van het grondwater te meten. Bij de plek waar het talud is weggewassen is het niveau van het grondwater momenteel min of meer hetzelfde als van wat het in deze periode van het jaar moet zijn. Dat heeft inspectie aangetoond, aldus Soerdjbali.

‘Onomstotelijk bewijs’

Het grondwater ligt ongeveer acht meter onder de plek waar de berm is beschadigd. Dat is volgens Fränkel ‘onomstotelijk bewijs’ dat niet het grondwater de veroorzaker is van de schade. “Er is geen sprake van dat grondwater die dam heeft verzwakt.” Het is de eerste keer dat er zich een dergelijke calamiteit bij de stuwdam heeft voorgedaan.

Beide SPCS-functionarissen leggen uit dat er regelmatig visuele inspecties van de dam plaatsvinden, die onderdeel zijn van een uitgebreid inspectieprogramma. Zo wordt eens in de drie jaar een onderwaterinspectie uitgevoerd door duikers. Na elke grote of langdurige spui-operatie worden de duikers weer ingezet om de fysieke conditie van de dam te inspecteren.

Vanaf 2021 is het US Bureau of Reclamations, een Amerikaanse overheidsinstantie die belast is met de inspectie van stuwdammen, in de arm genomen. Het verricht voor SPCS evaluaties over de fysieke gesteldheid van de stuwdam. Op basis van de recent verzamelde data ten aanzien van de afkalving is een opinie van voornoemd bureau gevraagd.

Normen wereldstandaard

“Uw evaluatie van de staat van de site lijkt goed. Uw reparatie- en controleplan lijkt verstandig”, zegt het Bureau in een communicatie met SPCS. Volgens Boksteen hoeft Suriname geen eigen dam-inspectieautoriteit zoals andere landen, omdat het land maar één dam heeft.

Landen als de VS en Brazilië hebben gerenommeerde instituten die toezicht houden op de veiligheid van stuwdammen en daar kan SPCS van gebruik maken. “Het is belangrijk dat je aan normen van wereldstandaard voldoet”, zegt Fränkel.

De directeur zegt de bezorgdheid bij de samenleving te begrijpen, maar ten aanzien van het incident van eerder deze week was deze “ongegrond”. Fränkel hekelt derhalve de uitspraken van derden als zou de fysieke integriteit van de stuwdam twijfelachtig zijn. Deze zijn gedaan zonder dat ze over de feitelijke informatie en technische data over de conditie van de dam beschikken.

Land & water management engineer Roland King heeft de afgelopen dagen door via publicaties op zijn Facebookpagina grote bezorgdheid geuit over de situatie bij de Afobakastuwdam. Die bezorgdheid is volgens de SPCS-directeur ongegrond en onterecht.

De beschadigde plek in de onderhoudsweg is intussen volledig hersteld. Ook zijn door middel van een geperforeerde buis zodanige voorzieningen ter plekke aangebracht, zodat daar geen ophoping meer van water plaatsvindt en het ook geleidelijker kan worden afgevoerd naar de Surinamerivier.