‘Ik reik de hand naar allen voor vrede’
Tekst en beeld Samuel Wens
BOVEN-SURINAME — “De gran krutu is niet belegd om een granman te vervangen. Maar om kenbaar te maken dat ‘Moeder Saamaka’ mij heeft uitverkoren als grootopperhoofd om de Saramaccaners, langs de Gaan Lio, onder haar spirituele leiding te nemen.” Zo sprak Frans Banai, gehuld in een wit gewaad, zaterdag tijdens de ceremonie in het dorp Dan. Hij werd als tweede granman van de Saramaccaners aangesteld tijdens een gran krutu (grote vergadering), waaraan naar schatting 1.500 mensen deelnamen.
Uit het feit dat er geen vertegenwoordiger van de regering aanwezig was mag geconcludeerd worden dat hij niet door het centrale gezag in Paramaribo is erkend. Districtscommissaris Frits Dinge was wel officieel per brief op de hoogte gesteld van de op handen zijnde ceremonie. Voor de regering geldt als officiële vertegenwoordiger van het Saramaccaanse volk granman Albert Aboikoni. Zijn residentie is Asidonhopo aan de Pikin Rio.
“Laten wij ophouden met onderlinge ruzies, kwaad spreken en elkaar bewust tegenwerken. Dat moet tot het verleden behoren. Ik reik de hand naar allen voor samenwerking en vrede”
Granman Frans Banai
Verzoenende woorden
“De Saramaccaanse stam heeft nu twee granmans”, verkondigt Banai onder luid applaus en vertelde hoe hij als districtssecretaris samen met ‘Twaalfoe Lo’, had bewerkstelligd dat Belfon Aboikoni (de voorganger van Albert Aboikoni) benoemd werd tot granman. “Thans heeft het hoge orakel in Bindiwata aan diezelfde ‘Twaalfoe Lo’ mijn granmanschap bevestigd.”
Banai, tot voor kort kapitein, heeft in een toespraak uit de grond van zijn hart opgeroepen tot samenwerking. “Laten wij ophouden met onderlinge ruzies, kwaad spreken en elkaar bewust tegenwerken. Dat moet tot het verleden behoren. Ik reik de hand naar allen voor samenwerking en vrede. Wij zijn één volk, want wij komen allen uit Afrika.”
In de wandelgangen is vernomen dat de regering gevraagd zal worden Banai officieel te beëdigen, maar het ligt niet in de lijn der verwachtingen dat dit ook zal gebeuren. Overigens lijken hij en zijn medestanders het standpunt te huldigen dat beëdiging slechts een administratieve erkenning is van de functie.
Oproep tot rust
Het korps van binnenlandse gezagdragers was tijdens de gran krutu goed vertegenwoordigd door onder andere Ricardo Pinas, viscali uit het Aucaans gebied, hoofdkapiteins Harold Souvenir van de Kwintie en Glenn Kakai van Santigron en veel kapiteins en basyas uit de omliggende dorpen. Veel christelijke dorpen in het gebied hadden geen afvaardiging gestuurd.
Alle dignitarissen die tijdens de krutu het woord voerden waren het er over eens dat er rust moet komen in het gebied. Obe Kwadjani, hoofdkapitein van Dan die de ceremonie opende, zei dat hij goed bestuur ondersteunt.
Stefanus Poeketi, kapitein van Dawme en voorzitter van de ‘Twaalfoe Lo’, stelde dat de functie van granman niet uitsluitend door één lo zal worden uitgeoefend. Hij kondigde aan dat notarieel vastgelegd zal worden dat het ‘granmanschap’ gaat rouleren onder de twaalf lo’s van de Saramaccaanse stam. “Er zal een nieuwe residentie van de granman verrijzen in Dan.”
Wij kunnen alleen welvaart bereiken als er rust in het bestuur is, daarom moet er geen onderlinge vijandschap meer zijn”, zei Galimo Kwadjani, kapitein van Dan. Souvenir, hoofdkapitein van de Kwintistam legde uit hoe de benoeming van ‘granman’ Banai via het orakel in Bindiwata tot stand kwam.
Er zijn in de dorpen Dawme, Pada Lafanti en Goejaba speciale rituelen in opdracht van het orakel uitgevoerd, omdat die horen bij de eerste officiële activiteit van een granman. Hij heeft intussen in de twee laatste dorpen al basyas aangesteld.
Bemoeienis Brunswijk ontkend
Binnen de gemeenschap wordt de vraag gesteld waar de organisatoren zoveel geld hebben gevonden om vijf bussen en meerdere boten in te zetten en voor voeding voor de honderden mensen. Het gerucht circuleert dat Ronnie Brunswijk, vicepresident en voorzitter van Abop, de gran krutu heeft gefinancierd.
Het is de krant wel gebleken dat er veel personen uit Moengo en Petro Ondro, waar Brunswijk een grote aanhang heeft, aanwezig waren. Kapitein Poeketi, door de krant geconfronteerd met de bemoeienis van Brunswijk, spreekt dit tegen.
Mensen uit Frans-Guyana zouden financieel flink hebben bijgedragen om de gran krutu te houden. “De ‘Twaalfoe Lo’ kent zijn verantwoordelijkheid en heeft contribuerende leden. Er zijn personen geweest die zelfs duizend euro hebben bijgedragen.”
De vraag van de krant aan verschillende mensen of met het aantreden van Banai geen verwarring wordt gezaaid wordt ontkennend geantwoord. Rabia Amimba (38), verpleegkundige, was met meerdere personen uit Paramaribo afgereisd. “Het is te waarderen dat granman Banai een handreiking doet naar anderen”, meent zij.