Voorlopige hechtenis verdachten wordt niet opgeheven

Met vaste overtuiging en onder ede schetste onderzoeks- en opsporingsambtenaar brigadier Zamier Pierkhan een beeld hoe de vermeende corruptieve handelingen hebben plaatsgevonden bij de Surinaamse Postspaarbank (SPSB). Hij was als getuige de ‘spil’ bij de eerste inhoudelijke behandeling ter rechtszitting.

Tekst Wilfred Leeuwin

Beeld dWT archief

In een vier uren durende zitting zaten ex-SPSB-directeur Ginmardo Kromosoeto, ex-topambtenaar en ambassadeur Gardelito Hew A Kee en zakenman Brain Jurgens het aan te horen in de beklaagdenbank. Later op de dag kregen ze te horen dat hun daden voor een geschokte maatschappelijke rechtsorde hebben gezorgd en het verzoek om hun voorlopige hechtenis op te heffen niet wordt toegewezen.

Van ‘Special Purpose Vehicles’, persoonlijke transacties waarvan de doelmatigheid nu nog niet is aangetoond, tot hypotheken die zijn gesloten, niet zijn afbetaald en uiteindelijk zijn afgeboekt door de bank. Pierkhan heeft dat allemaal onderzocht.

“Dus als directeur van de bank fiatteerde u gelden van de staat naar en bevoordeelde u bedrijven waar u zelf belangen bij heeft”

Kortgedingrechter Karamatali

Rechter Daniëlle Karamatali, die zowel door Pierhkan als door vervolgingsambtenaar Roline Gravenbeek werd bijgepraat, raakte gaandeweg de zitting, ook al door het verweer van de verdachten, verbaasd over de vele geldstromingen bij de SPSB. Zij kon niet goed bevatten dat er constructies bestaan dat via de rekening van het ministerie van Financiën lege bankrekeningen van privé stichtingen werden ‘aangezuiverd’ om betalingen aan derden te laten plaatsvinden. Op sommige momenten vond de rechter het nodig, tijdens het getuigenverhoor, ook vragen te stellen aan de drie verdachten. Die mochten reageren op het relaas van Pierkhan.

De belangstelling voor deze geruchtmakende rechtszaak – van raadslieden, journalisten tot zelf een uit Nederland overgekomen investeerder die zich ‘gepakt’ voelt door de verdachten en andere personen die in deze kwestie zijn betrokken – is intrigerend. Drie andere verdachten – Joy ten Berge, de Nederlander Robert Putter (voormalig lid van de raad van toezicht) en Akeem Sordjo – die ook terechtstaan zijn niet verschenen; zij zijn uitlandig. Het proces tegen hen zal bij verstek plaatsvinden.

Geen ‘echt’ getuigenverhoor

De raadslieden van de verdachten hadden er moeite mee dat de kantonrechter zich woensdag vrijwel in het geheel liet bijpraten door de onderzoeksambtenaar in plaats van zelf inhoudelijk kennis te hebben van het dossier. Voor hen waren de vragen van de rechter aan Pierkhan om verduidelijking te krijgen van wat hij zelf op het spoor is gekomen en heeft bijgedragen aan de vele dossiers tegen de verdachten. Van een echt getuigenverhoor, menen zij, zou nauwelijks sprake zijn geweest.

Het eigenhandig bijspringen van Pierkhan terwijl de rechter vragen stelde aan de drie verdachten was reden voor de raadslieden om tot tweemaal toe de rechter erop te wijzen dat dit een getuigenverhoor moet zijn en geen discussie, waarbij Pierkhan zelfstandig het voortouw nam. Karamatali liet zich niet van haar stuk brengen en pareerde de kritiek van de raadslieden door te zeggen dat een getuigenverhoor ook als doel heeft de rechter te informeren. De bijdrage van de onderzoeksambtenaar is aanvullend werk op haar vragen aan en de reacties van de verdachten.

‘Special Purpose Vehicles’

De kantonrechter begon het onderzoek ter rechtszitting met de elf ten laste gelegde feiten aan Kromosoeto, daarna de vijf tegen Hew A Kee en vervolgens de twee tegen Jurgens. Volgens Pierkhan zijn deze verdachten, samen met Putter, Ten Berge en Sordjo, leden van een criminele organisatie. Hun gepleegde daden, waarbij de SPSB en de staat Suriname zijn benadeeld, staan in relatie met elkaar.

Pierkhan legde het er dik op door de technische werking van de ‘Special Purpose Vechicles’ te beschrijven. Dat zijn de opgerichte stichtingen als rechtspersonen, zoals New Vision International, Paramaribo Travel en Investment Partners, van waaruit betalingen aan derden moesten plaatsvinden. Niet alleen werd het uitbetalen vergemakkelijkt, maar kon controle worden omzeild. Het gaat om bedragen van meer dan één miljoen euro.

De rechter bleef met verbazing lang stil staan bij de geldstromingen via de ‘Special Purpose Vechicles’. Het kon er bij haar niet in dat Kromosoeto, Jurgens, Sordjo en Putter persoonlijk betrokken waren in de besturen van de stichtingen en ook bij bedrijven waar zij persoonlijke belangen en aandelen in hebben. “Dus als directeur van de bank fiatteerde u gelden van de staat naar en bevoordeelde u bedrijven waar u zelf belangen bij heeft”, liet zij zich op een goed moment ontvallen tegen Kromosoeto.

“Dit lijkt op één van de vreemde praktijken, zoals die in Afrika plaatsvinden”

Nergens geregistreerd

De rechter kon maar niet begrijpen hoe het kon dat Ten Berge gedurende bijkans drie jaar betalingen heeft gekregen voor verrichte diensten aan de bank, maar dat haar werkzaamheden nergens staan geregistreerd. Waar Ten Berge bij het gerechtelijk vooronderzoek nog heeft verklaard dat zij nooit in dienst heeft gestaan van de SPSB, zei Kromosoeto woensdag dat dat wel het geval is geweest. Volgens hem was het een mondelinge overeenkomst en deed zij ook mondeling verslag aan hem. De betalingen vanuit rekeningen van het ministerie van Financiën zouden, aldus Kromosoeto, zijn gebeurd op aangeven en medeweten van toenmalig minister Gillmore Hoefdraad.

Bij Jurgens werd de rechter ook al niet helemaal wijs van zijn verweer. Hij zou eerst namens één van de bedrijven, waar de andere verdachten in het bestuur zitten, een aanvraag hebben gedaan bij een andere bank, maar van de toewijzing geen gebruik hebben gemaakt. Hij kreeg bijkans één miljoen euro met dezelfde aanvraag van de SPSB. Het doel was om twee percelen te kopen. De gelden heeft hij wel ontvangen maar er is nooit terugbetaald. Een van de percelen is intussen doorverkocht.

Pierkhan legde uit dat in meerdere gevallen hypotheken zijn gesloten die naar later bleek niet terug werden betaald. Ook hiervan keek de rechter verbaasd toen Kromosoeto uitlegde dat hypotheken werden afgeboekt en het verschil voor rekening van de SPSB kwamen.

Bij Hew A Kee was het voor Karamatali een complete doolhof. Hij zou naast werkzaamheden voor de vorige regering ook privébelangen hebben waarvan de buitenlandse betalingen aan hem via Putter werden gedaan via de ‘Special Purpose Vehicles’. Hew A Kee zei wel dat hij handel drijft in onder meer goud, commodity’s en andere goederen en diensten. Echter, er is nergens een contract, zijn zakenpartners zijn niet bekend en is er geen enkel document te traceren. Volgens Hew A Kee is dit uit veiligheidsoverwegingen en geheimhouding van de business, waar niets mis mee zou zijn. “Dit lijkt op één van de vreemde praktijken, zoals die in Afrika plaatsvinden”, merkte de rechter op. Dit viel niet in goede aarde bij de raadslieden.

Eigen draai gegeven

Volgens Kromosoeto en Hew A Kee heeft Pierkhan aan vrijwel alle tenlasteleggingen een draai gegeven en zaken anders laten blijken dan ze in werkelijkheid zijn. Hew A Kee persisteerde dat de onderzoeksambtenaar hem onder druk heeft gezet. Ook de raadslieden betrapten Pierkhan, lid van een speciaal onderzoeksteam van de afdeling Fraude en Economische delicten, Bestrijding Zware Criminaliteit van het Korps Politie Suriname.

Hew A Kee werd, omdat hij weigerde terug te betalen voor wat volgens hem niet illegaal is verkregen, als verdachte aangemerkt en aangeklaagd door het Openbaar Ministerie. Voor de verdediging van de verdachten schort er veel aan het relaas van Pierkhan. Het ontbreekt hem volgens de advocaten aan deskundigheid in bancaire aangelegenheden. Hem werd door een raadslid ook de vraag gesteld als in deze kwestie er een forensische accountant betrokken is geweest, waarop Pierkhan ontkennend antwoordde.  

De kantonrechter is bij het afwijzen van het verzoek om de voorlopige hechtenis van Kromosoeto, Hew A Kee en Jurgens meegegaan met vervolgingsambtenaar Gravenbeek dat in deze kwestie de maatschappelijke rechtsorde is verstoord. Zij verwacht dat deze rechtszaak mogelijk zes maanden zal duren. De verdachten zitten bijkans twee maanden in voorlopige hechtenis. Volgens de rechter kunnen zij rustig het verloop van de zaak, totdat er uitspraak is gedaan, in voorlopige hechtenis afwachten. De volgende zitting is op 9 juni. Dan komen de raadslieden aan het woord.