De Kiesregeling moet worden gewijzigd. Zo oordeelde het Constitutioneel Hof (CHof) elf maanden geleden. Ze is in strijd met het gelijkheidsbeginsel en het discriminatieverbod van artikel 8 van de Grondwet en brengt vooral het principe ‘one person, one vote’ niet tot uitdrukking. Er was en is dus werk aan de winkel voor de regering en vooral De Nationale Assemblee om de wet te wijzigen.

Tekst Armand Snijders

Beeld CDS

President Chandrikapersad Santokhi is voorstander van digitale verkiezingen op 25 mei 2025, zo zei hij zaterdag bij de installatie van de Jeugdraad Suriname in de Congreshal. “Als India met een inwonersaantal van 1,4 miljard mensen digitaal verkiezingen houdt, waarom zouden wij in Suriname met 650.000 inwoners dit voorbeeld niet kunnen volgen?”

Zijn uitspraken zijn met de nodige reserve ontvangen. Nog afgezien dat Suriname niet de kennis in huis heeft om dat te organiseren, zal de regering toch eerst voor elkaar moeten krijgen dat de verkiezingen door kunnen gaan.

Positief was wel dat Santokhi zegt vorige week het eindrapport te hebben ontvangen van voorzitter Adjay Moensi van de commissie die belast was met “de ontwikkeling van het kiessysteem”. Dat was ruim een maand later dan de bedoeling was, want de commissie had daar eind maart twee maanden de tijd voor gekregen. “Deze week praten we in de regeringstop hierover en volgende week komt het op de agenda van de regering en dan sturen we dit naar het parlement”, zo beloofde het staatshoofd.

Partij- en persoonlijke belangen

Dat klinkt allemaal mooi en aardig als dat zou lukken, maar daarmee is men er nog lang niet. Want vervolgens moet men in de achterkamertjes van De Nationale Assemblee proberen op één lijn te komen voor wat de wijziging van de wet betreft. En dan gaan partij- en persoonlijke belangen helaas veel zwaarder wegen dat het belang van land en volk. Ook al zullen alle assembleeleden dat tegenspreken.

“Santokhi heeft de tien stemmen van coalitiepartner Abop/Pertjajah Luhur niet nodig om de benodigde tweederde meerderheid in het parlement te verkrijgen voor de wetswijziging”

De meesten zullen zich in allerlei bochten wringen zoveel mogelijk voordelen te halen uit de wijzigingen. De één week geleden ingediende initiatiefwet van vier NDP-fractieleden en Edward Belfort (Abop) is daar een voorbeeld van. De parlementariërs hebben een voorstel gedaan voor wijziging van de Kiesregeling, omdat ze er – niet geheel onterecht – geen vertrouwen in hebben dat de regering daar bijtijds mee komt.

Maar ook hun voorstel voldoet niet aan het opgedragen ‘one man, one vote’-systeem van het CHof. Zij willen voor Paramaribo 21 zetels, Wanica twaalf, Nickerie, Commewijne, Para en Sipaliwini elk drie, Marowijne en Saramacca elk twee en Brokopondo en Coronie elk één, waarmee een stem in bijvoorbeeld Coronie nog altijd veel zwaarder telt dan in Paramaribo.

BEP gaat dwarsliggen

Bij ‘one man, one vote’ zou de NDP waarschijnlijk zetels moeten inleveren. In de voorgestelde verdeling komt de partij er beter van af. Dat Belfort dit voorstel als Abop’er mede ondersteunt, heeft alles te maken met het feit dat de oud-minister van Justitie en Politie door zijn partij is afgeschreven en zich mogelijk bij de NDP gaat aansluiten.

En dat BEP als mede-oppositiepartij het voorstel juist niet steunt – terwijl de partijen doorgaans gezamenlijk optrekken in het parlement – komt uiteraard doordat zij in de voorgestelde opzet behoorlijk wordt benadeeld. Van de drie zetels die Brokopondo – de thuisbasis van de BEP – nu in het parlement heeft, blijft er in het NDP-voorstel slechts één over. Dat is onacceptabel voor deze partij, die ongetwijfeld dwars gaat liggen.

Zoals in de eerste aflevering van deze serie artikelen al was aangehaald, zal het echter vooral binnen de coalitie een lastige klus worden om iedereen het nieuwe kiesstelsel te laten omarmen; vooral vanuit Abop zal verzet komen, omdat die partij op z’n minst gaat worden gehalveerd in zetel aantal. Echter, Santokhi verwacht dat partijen er uit zullen komen en dat de discussie niet zal leiden tot de val van de regering. Waar hij dat op baseert, is een raadsel.

Behoorlijke imagoschade

Maar in ieder geval heeft hij de tien stemmen van coalitiepartner Abop/Pertjajah Luhur niet nodig om de benodigde tweederde meerderheid in het parlement te verkrijgen voor de wetswijziging. Dat betekent dat er wel een voorstel moet komen waar de NDP zich in kan vinden.

Oppositiepartij NPS gaat waarschijnlijk sowieso akkoord met een wijziging, want die partij kan (op basis van de uitslag van 25 mei 2020) op minimaal een verdubbeling van het aantal zetels rekenen en komt dus op zes.

Aan de andere kant heeft de groene partij behoorlijke imagoschade opgelopen in de 2,5 jaar dat ze in de coalitie zat en zal het sterk afhangen van wat er nog over is van de geloofwaardigheid van voorzitter Gregory Rusland. Het voordeel is dat geen enkele partij of voorzitter momenteel een ongeschonden blazoen heeft.

Uiterste deadline

Of vóór het einde van dit jaar debatten in het parlement plaats gaan vinden over de kiesregeling, zal afhangen van de voortvarendheid van de volksvertegenwoordigers hoe snel de wijzigingen eventueel worden goedgekeurd.

Volgens assembleevoorzitter Marinus Bee zijn er eigenlijk achttien maanden nodig voor de administratieve voorbereidingen voor de verkiezingen op 25 mei 2025. Dat betekent dat op 25 november van dit jaar alles in kannen en kruiken moet zijn.

Dit lijkt zeer onwaarschijnlijk, ook omdat als er geen ‘one man, one vote’-voorstel wordt ingediend en goedgekeurd, de kans heel groot is dat het CHof wordt gevraagd daar een oordeel over te vellen. Daar zullen ook weer een paar maanden overheen gaan, waardoor zelfs de uiterste deadline om de aftrap te geven voor de verkiezingen, 25 mei 2024, in het gedrang zal komen. Wat de consequenties daarvan zullen zijn, zal in het volgende (en laatste deel van deze serie) uitgebreid aan bod komen.