GANGA / Sharda Ganga
Nee, ik schrijf niet ‘Prijze Vene’ omdat ik hem de beste niet-ceremoniële president van Suriname ooit vind. Hij is het misschien wel, maar dan vooral omdat de concurrentie zo mager is. Laat mij u twee persoonlijke momenten noemen waarom ik deze week Vene in het openbaar prijs. Hou vooral vast dat minister – en later president – Venetiaan en ik niet bepaald fans van elkaar zijn geweest.
Hij vond me erg brutaal en veels te kritisch en kon dat niet erg waarderen. Ik vond hem veels te lichtgeraakt en bovendien teveel wegkijken van het gedrag van zijn coalitie- en partijgenoten om de lieve vrede. Ik blijf het bovendien pijnlijk vinden dat de Grondwet niet grondig is gewijzigd na de verkiezingen van 1991 of van 2000. Anyway. Vene en ik. Het is als de titel van een boek. Een mager boek, dat wel weer.
“Een president die vanuit democratische waarden oordeelde en een besluit nam, ik was diep ontroerd”
Hoe vervelend ik ook was, als minister van Onderwijs met ook Cultuur in zijn portefeuille, verleende Vene die hondsbrutale universiteitsstudent die hem ook nog te kijk zette in toneelstukken alle assistentie om haar theaterdromen achterna te gaan. Ik betaalde de reizen naar festivals en trainingen wel zelf (twee tot drie jobs naast het studeren en het theater; als je jong bent heeft een dag 36 uren), maar hij was steeds bereid om een verklaring te tekenen, zodat ik bij de Deviezencommissie dollars mocht kopen. (Je moet minstens veertig jaar zijn om je die ellende te herinneren). “Maar je gaat wel goede dingen hier doen met je kennis en niet verdwijnen”, sprak hij streng toen ik hem een keer tot in de vergaderzaal van DNA had achtervolgd. Ik hoop dat hij nu vindt dat ik me aan mijn belofte heb gehouden.
Het eerste ‘President Vene en ik’-verhaal draait om een berucht Carifesta-incident. Die ene zin in al die meer dan 25 theaterstukken die ik heb geschreven die nog steeds door domme mensen te pas en te onpas uit de kast wordt gehaald. In het kort. We repeteerden mijn theaterstuk in Port of Spain, de lichttechnicus vond dat er scheldwoorden in voorkwamen en vond dat ik de tekst moest aanpassen vanwege de wetten op Trinidad, wetten uit de koloniale tijd waar wij nog nooit van hadden gehoord.
Het stuk was al gespeeld in Suriname en niemand had enig probleem met de tekst, het publiek begreep dat die sterke taal in de context van de scène noodzakelijk was. Lang verhaal kort; het werd een diplomatiek incident, want ik weigerde mijn tekst aan te passen en Vene werd uit bed gebeld door de leiding. En hij sprak: “Het stuk is van Sharda en zij bepaalt of ze het wil aanpassen. Niemand mag haar dwingen, ook wij niet.” (of woorden van die strekking). Ik heb me nooit meer Surinamer gevoeld dan op dat moment. Een president die vanuit democratische waarden oordeelde en een besluit nam, ik was diep ontroerd.
Een soortgelijk verhaal was er enkele jaren later, helaas weer vanwege een Caricom-ding. De moederorganisatie probeerde mijn opdracht terug te laten draaien om haar eigen lievelingen in de schijnwerpers te laten staan. Wederom moest Vene uit zijn bed worden gelicht en wederom sprak die sonore stem. Suriname is het gastland, Sharda heeft van ons de opdracht gekregen en zij krijgt van ons alle ruimte om te doen wat zij wil doen. Wij vertrouwen haar; daar kwam zijn boodschap op neer.
Heb ik hem alles vergeven wat hij verkeerd heeft gedaan als president? Nee. Maar dames en heren, zo ziet staatsmanschap eruit. Een president die de waarden van democratie, artistieke vrijheid en bescherming van de staatsburgers boven alles plaatst, zelfs boven aanvaringen met de Caricom. Die een standpunt durft in te nemen.
Dat president Santokhi op geen enkel moment minister Bronto ter verantwoording heeft geroepen over zijn opdracht aan Maroef Amatstam om de tekst van een lied aan te passen, is het zoveelste bewijs dat de pagina’s in het woordenboek waar democratie en staatsmanschap staan, nog altijd onaangeroerd zijn daar aan het Onafhankelijkheidsplein.