door Wilfred Leeuwin

PARAMARIBO — Het politieke leiderschap in Suriname zal er bij de verkiezingen van mei 2025 totaal anders en vernieuwd uit moeten zien. Er moet vooral worden gewerkt aan het bewustzijnsniveau van de kiezers, zodat een bewuste keus wordt gemaakt in plaats van gedachteloos, traditioneel te stemmen. “Er moet een verschil zijn in 2025. We hebben weinig tijd”, zegt Jennifer van Dijk-Silos van ‘Passie’, de maatschappelijke organisatie die vrijdagavond in Courtyard by Marriott haar eerste debat organiseerde.

Het thema was ‘Het streven is om bij de komende verkiezingen 20 tot 30 procent van de kiezers bewust anders te laten stemmen.’ Het zal een fundamenteel andere uitslag moeten worden, vooral als het landelijk evenredigheidsprincipe er komt. Maar nieuwe leiders kiezen is gemakkelijker gezegd dan gedaan, bleek al gauw tijdens het debat dat goed werd bezocht en waarbij intensief is geparticipeerd. Suriname en de Surinamer zijn er op dit moment vrijwel niet ‘ready’ voor. Tegen het einde van de avond was het zelfs de vraag of kiezen voor nieuw politiek leiderschap onder de gegeven omstandigheden überhaupt wel mogelijk is.

Vrouw als nieuwe leider

Inleiders waren de jurist Milton Castelen en John Brewster, die ook voorzitter is van het Diaspora Instituut Nederland en panelleden politicoloog Imran Taus, DA ’91-voorzitter Angelique del Castilho, econoom Sherida Mormon en journalist Iwan Brave. Allen kwamen ze aan het einde van de avond tot de slotsom dat het zal moeten beginnen met een enorme mindshift bij elke Surinamer. De Surinamer die zichzelf als de nieuwe leider ziet, met een langetermijnvisie niet alleen voor zichzelf, niet etnisch, maar voor een Suriname waar het om één natie gaat en niet om verschillende groepen.

De stelling ‘iemand die op jou lijkt’ zal een andere invulling moeten krijgen. “De nieuwe leider zal op alle Surinamers moeten lijken”, zei Brewster. Hij meent dat in elke Surinamer en elke situatie, of het nu thuis, op school, in het parlement, de regering of waar dan ook is, de leider overall aanwezig is. “Het gaat om eerst het vernieuwde denken en als je het mij vraagt heeft Suriname een vrouw nodig als de nieuwe leider.”

Ernstige zorgpunten

Van Dijk-Silos zegt dat het debat vooral heeft geresulteerd in een vernieuwde visie dat een strategie moet worden uitgezet op educatie en bewustwording. Vanuit het publiek is benadrukt dat soortgelijke debatten en discussies niet nieuw zijn en dat de nieuwe inzichten zich eindelijk moeten vertalen in de samenleving.

Er zijn ernstige zorgpunten bij het bestaande politiek leiderschap. Het is vooral niet gegroeid uit de etnische patronage, waardoor de maatschappelijke realiteit wordt gemist. Het schort ook aan de fysieke bewustwording, van wat voor soort land moet worden geleid. Zo is er weinig besef dat Suriname een Amazoneland is en niet gespaard zal blijven van de gevolgen van klimaatverandering.

Meer nog, de Surinamer is zich niet bewust van de mogelijkheden die het land rijk maken om zichzelf en andere landen te voorzien. Het politiek leiderschap is vrijwel volledig gestoeld op oppositie en coalitie, wat een ernstige sta-in-de-weg is voor natievorming en het opbouwen van een internationale visie. Om dit alles te doorbreken, ziet Taus dat er dringend behoefte is aan rechtvaardige leiders die wetten en beleid maken om sociale ongelijkheid tegen te gaan.

Leiderschap

De nieuwe leider zal moeten inzetten op een inclusieve samenleving waar niemand wordt uitgesloten. Nieuw leiderschap zal samenwerken en samen leven in de kern moeten hebben en zich bewust moeten zijn dat het niet om meerdere maar om één Surinaams volk gaat, maar ook van de diversiteit waarover het beschikt. “Vernieuwend leiderschap heeft alles te maken met transparantie en verantwoording. Dat wordt gevraagd van openbaar bestuur.”

Volgens Castelen zal politiek leiderschap binnen een vastgestelde staatsvorm, die zekerheden waarborgt, moeten worden  gezien. Hij beschreef de soorten van leiderschap die Suriname over de afgelopen jaren heeft gekend. In die perioden zijn er verschillende soorten stijlen geweest, maar niet een lange termijn filosofie die perspectieven geeft voor ontwikkeling.

Brewster meent dat Suriname op een kruispunt staat om nieuwe leiders te kiezen. De nieuwe leider zal transformatief moeten zijn. “De leiders die we al vijftig jaar kennen waren niet per definitie fout, ze waren goed voor de afgelopen vijftig jaar. Een gloeilamp is niet ontstaan door steeds een kaars te verbeteren. Een kaars blijft een kaars, we moeten een gloeilamp willen”, zegt Brewster.