Brownsberg Natuurpark rehabiliteren en linken met Pan-Amazone Universiteit
Het Brownsberg Natuurpark op 130 kilometer van Paramaribo behoorde vroeger tot de prachtigste natuurgebieden van Suriname voor jong en oud. Men kon tijdens een dagtrip of overnachtingen relaxen in een stuk amazonewoud met bijzondere planten en dieren. Een boswandeling naar het Mazaroniplateau met mooi uitzicht vanuit de top van de vijfhonderd meter hoge berg te midden van de brulapen ‘echo’, een bad in de Leo-Koemboe of Irene watervallen en de Witikreek waren adembenemende ervaringen in de voorheen ongerepte natuur.
Tekst en beeld Jack Menke
Helaas, de positieve beginstappen door de Stichting Natuurbehoud Suriname (Stinasu), Wildlife Rangers en andere netwerken zijn in de 21ste eeuw verloren gegaan door enorme misstappen tijdens achtereenvolgende regeringen en aanverwante instituten. De harmonie tussen mens en natuur is ernstig verstoord en ons natuurpark verkeert nu in een trieste staat met een voortgaande vernietiging van de natuur.
Bedreigde natuur
In Suriname worden behalve niet beschermde gebieden van Inheemsen en Marrons, ook beschermde gebieden ernstig bedreigd. De zestien beschermde gebieden omvatten elf natuurreservaten, vier beheersgebieden en het Brownsberg Natuurpark. Dit in 1969 ingestelde natuurpark getuigt thans van ernstige misstappen en gemiste kansen voor ontwikkeling.
Het had aanvankelijk een oppervlakte van twaalfduizend hectare en een ongerepte biodiversiteit. Tegenwoordig is het aanzienlijk kleiner, omdat er concessies voor onder meer goud- en houtexploitatie zijn uitgegeven. Er is een zichtbare toename van illegale jacht, houtkap en goudwinning vanaf de voet tot boven op de Brownsberg wat gepaard gaat met ernstige ontbossing en kwikverontreiniging.
De kleine goudmijnbouw en illegale jacht hebben een negatief effect op het leefgebied en leven van herten, tapirs en gordeldieren. Ook blijkt dat jaguars worden gestroopt voor de internationale handel in producten van dit dier. In de vorige eeuw had Brownsberg nog enkele instrumenten voor ontwikkeling: de onderzoeksherberg, Wildlife Rangers en onderhoudsdiensten. Hiermee konden de bescheiden infrastructuur voor kennisontwikkeling en de dienstverlening ten behoeve van toeristen minimaal worden gegarandeerd. Door gebrek aan beleidsvisie en prioriteitsstelling bij de overheid en de vele misstappen zijn de positieve instrumenten verloren gegaan: de Wildlife rangers zijn er niet meer, de onderzoeksherberg is dicht en de infrastructuur plus logeergebouwen zijn verwaarloosd.
Brownsberg Amazone encounter
Twintig jaar terug begon Stichting Wetenschappelijke Informatie (SWI) – in partnerschap met Caribbean Reality Center en later ook het Interfaculty Graduate Studies and Research (IGSR) – met logistieke support van het Nationaal Leger de jaarlijkse Amazone Brownsberg Encounter. Een diversiteit aan deelnemers uit Suriname en ander landen van ons continent (ook inheemsen en marrons) ging vier dagen in dialoog over ontwikkeling: een alternatief voor de vernietigende minerale exploitatie in Zuid-Amerikaanse landen, die overigens in Suriname al aan de voet van de Brownsberg zichtbaar werd.
‘Ook in het geval van Brownsberg blijken ‘ontwikkeling’ en ‘natuurbescherming’ lege beleidswoorden en overtreffen de talloze misstappen de weinige stappen vooruit.’
De Amazone Brownsberg Encounter legde de zaadjes voor ontwikkelingsideeën waarbij de mens in harmonie met de natuur kan leven. Tegelijkertijd zette het ontwikkelingsnetwerk zich in voor herstel van de logeergebouwen Tapir, Kwatta en Kapasi en de weg naar de top van de berg. In 2014 maakte de leiding van de Amazone Brownsberg Encounter kosteloos een nieuw ontwerp om de gebouwen en infrastructuur te verbeteren en Brownsberg tot een kennis- en ontwikkelingscentrum om te smeden. Helaas, de toenmalige regering zag op het laatste moment, vanwege financiële problemen, ervan af. Daaropvolgende regeringen gaven geen prioriteit aan de verbetering van het natuurpark.
Ook in het geval van Brownsberg blijken ‘ontwikkeling’ en ‘natuurbescherming’ lege beleidswoorden en overtreffen de talloze misstappen de weinige stappen vooruit. Indien we ontwikkeling nastreven dan kan dit worden bereikt door integriteit en visie bestuurlijk te laten prevaleren met passende wetgeving en handhaving om Brownsberg te ontwikkelen tot een ecotoeristisch natuurpark met een passend kennis- en ontwikkelingscentrum.
Naast onderzoek kunnen trainingen en opleidingen worden verzorgd vanuit een ontwikkelingsbenadering die uitgaat van ‘de mens in harmonie met de natuur’. Dit zou dan kunnen dienen als voorbeeld voor de ontwikkeling van duurzaam ecotoerisme met verdiencapaciteit en scholieren en studenten in harmonie met de natuur kennis laten verwerven.
Pan-Amazone Universiteit
Brownsberg leent zich goed voor de oprichting van een Amazone kennis- en ontwikkelingscentrum. Hiermee kan Surinames ontwikkeling worden gericht op ‘de mens in harmonie met natuur’ en kan de eenzijdige en vernietigende minerale economische exploitatie een positieve wending krijgen. Door traditionele kennis van inheemse en tribale volken mee te nemen kan goed beheer en gebruik van het Brownsberg Natuurpark worden gegarandeerd.
Het initiatief voor zo een instituut te Brownsberg sluit aan bij een besluit om een Pan-Amazone Universiteit op te richten met locatie Brazilië. Dit kwam naar voren tijdens de Amazone Dialoog van 4 tot en met 6 augustus in Bélem en de daaropvolgende staatshoofdentop van de Amazon Cooperation Treaty Organization. Deze organisatie beijvert zich voor de bevordering van duurzaamheid en ontwikkeling van het Amazonegebied (met lidmaatschap van Bolivia, Brazilië, Colombia, Ecuador, Guyana, Peru, Suriname en Venezuela).
‘Een hersteld Brownsberg Natuurpark kan als voorbeeld dienen om Suriname eindelijk op een ontwikkelingsspoor te brengen.’
Suriname zou met het oprichten van een Amazone kennis- en ontwikkelingscentrum – dat onderdeel kan worden van de regionale Pan-Amazone Universiteit – tevens zijn integratie in Zuid-Amerika kunnen versterken. Hiermee kan verder een boost worden gegeven aan duurzame natuurproductie en 0 procent ontbossing, terwijl de grensoverschrijdende illegaliteit, die het Amazonewoud in Suriname ernstig bedreigt, het hoofd kan worden geboden.
Een hersteld Brownsberg Natuurpark kan als voorbeeld dienen om Suriname eindelijk op een ontwikkelingsspoor te brengen. Maar dan moeten allereerst het integere deel van het maatschappelijke middenveld en het bedrijfsleven, met inheemse- en marronnetwerken doordachte allianties sluiten en vastberaden stappen doen, gericht op ontwikkeling van de Surinaamse mens in harmonie met de natuur.