Diaspora opnieuw belicht

Ontwikkeling behoort tot de meest gebruikte woorden in Suriname; meestal zonder fundering, met veel misstappen en weinig stappen vooruit! Een eerste misstap bij het formuleren van ‘ontwikkeling’ is dat men de mens centraal stelt. Deze misstap zien we ook in plannen van achtereenvolgende regeringen. Echter, willen we ontwikkeling realiseren dan kan die worden bereikt door mensen te laten participeren in harmonie met de natuur en hun leefomgeving.

Tekst Jack Menke

Beeld CDS

Een tweede misstap zit in het begrip duurzame ontwikkeling dat uitgaat van onbeperkte groei. Echter, de werkelijkheid leert dat bij ontwikkeling in de natuur en in een gezonde menselijke samenleving er nimmer sprake is van onbeperkte groei. Alle gezonde vormen van groei gaan door tot volwassenheid is bereikt.

Praten over duurzame ontwikkeling is dan ook zinloos en ‘dubbel’ gezegd, omdat ‘ontwikkeling’ per definitie duurzaam is. Kortom, de alledaagse praktijk in Suriname is dat de talloze misstappen tot ontwikkeling de weinige stappen tot ontwikkeling overschaduwen.

Diaspora misstappen

Een recent voorbeeld van een misstap is de zoveelste poging om een diasporabeleid op te zetten, nu via Diaspora Instituut Nederland (DIN). ‘Volgens Brewster (voorzitter John, … red.) zet het instituut zich in voor het migreren van kennis en kunde en het interesseren van investeerders om in Suriname te ondernemen. Dat trachten wij te doen met soft diplomatie en instanties bij elkaar te brengen, alleen maar om Suriname te helpen.’

Brewster, die tevens bestuurskundige is, noemt het een illusie dat Suriname in staat is zichzelf te ontwikkelen met ongeveer zeshonderdduizend man. Hij verwijst naar de oproep van president Chandrikapersad Santokhi om het land te ontwikkelen met ruim één miljoen Surinamers, inclusief zij in diaspora. (Starnieuws 17 augustus 23).

In het initiatief van het DIN zijn er twee misstappen. Ten eerste, ontwikkeling van een menselijke samenleving kan nimmer worden ‘gebracht’. Ontwikkeling kan pas wortel schieten door van binnenuit de eigen mogelijkheden te mobiliseren als antwoord op uitdagingen van de natuur en leefomgeving en niet zoals DIN wil ‘met soft diplomatie en instanties bij elkaar te brengen, alleen maar om Suriname te helpen’.

Bevolkingsomvang en ontwikkeling

Een andere misstap van het DIN is dat men spreekt van ‘een illusie dat Suriname in staat is zichzelf te ontwikkelen met ongeveer zeshonderdduizend man’. En tevens te verwijzen naar de oproep van president Santokhi: “… om het land te ontwikkelen met ruim één miljoen Surinamers, inclusief zij in diaspora”.

Dit is een ernstige misstap omdat wereldwijd er geen positief verband is tussen een grote bevolking en ontwikkeling. Zelfs wanneer we de (beperkte) Human Development Index (HDI) als maatstaf voor ontwikkeling gebruiken zien we dat IJsland met een bevolking van 375.000 mensen in 2021 met een HDI van 0,959 het derde hoogst geplaatste land in de wereld is.

Ook staan Caribische landen met een veel kleinere bevolking dan Suriname er beter voor: de Bahama’s met 409.000 inwoners staat op de 55ste plaats (HDI 0,812). En Barbados met ongeveer 281.000 inwoners op de zeventigste plaats, terwijl Suriname met zeshonderdduizend inwoners (HDI 0,730) op de 99ste plaats staat. Haïti met een vrij grote bevolking van circa twaalf miljoen inwoners staat op de 169ste plaats, de laagste plek in het Caribisch Gebied.

Diaspora typen

Willen we gericht inhoud geven aan diasporabeleid dan moeten we eerst weten welke diaspora typen bij Suriname passen, hoe we ze in ons beleid kunnen meenemen en in welke ontwikkelingsstrategie het diasporabeleid past.

Er zijn diverse typen diaspora’s: ondernemende, zoals bijvoorbeeld Chinezen in Suriname; religieuze, bijvoorbeeld de Joodse diaspora; politieke, bijvoorbeeld de Palestijnen en culturele, bijvoorbeeld Jamaicaanse rastafarians en reggaemuziek.

De culturele diaspora is in onze Caribische regio één van de meest productieve typen. Hierbij voeren vooral het Engels- , Spaans- en Franssprekende Caribisch Gebied de boventoon. Dit heeft te maken met het gegeven dat belangrijke exponenten van deze groep zijn te vinden in muziek en topsport en ook in kennisontwikkeling (topintellectuelen en romanschrijvers) en van wie velen nog steeds actief zijn in de publieke sfeer. Denk aan muziekvirtuozen, onder wie Bob Marley, Celia Cruz die de zaden hebben gelegd voor internationale muziekindustrie (reggae, salsa en bachata) en nobelprijswinnaars Sir (Vidiadhar Surajprasad) V.S. Naipaul en Derek Walcot (literatuur), Sir Arthur Lewis (economie) en in de sportwereld de atleet Usain Bolt en het West-Indische cricketteam.

Sport en muziek

De invalshoek van het Diaspora Instituut Nederland ‘…het interesseren van investeerders om in Suriname te ondernemen’ zal niet leiden tot ontwikkeling indien de toon en richting niet worden gezet vanuit het Surinaams perspectief (denk aan de 3,5 miljard Nederlandse gulden ontwikkelingshulp die het doel heeft gemist). De succesverhalen in onze Caribische regio leren ons dat cultuur en sport de meest productieve diaspora typen zijn.

Om een goede basis en focus te leggen voor een diasporabeleid moet allereerst Suriname het initiatief nemen om de sport en culturele diaspora aan te spreken. Sport- en muziekiconen hebben bewezen, zowel qua prestaties als draagvlak, beide kanten van de oceaan harmonisch te verbinden. Dit bleek recentelijk ook met ‘A libi kon tranga now’, de bekende klassieker van Ragmad Amatstam.

Sport en muziek bieden meer perspectief voor een duurzaam diasporabeleid. Om succes te garanderen zal diaspora moeten worden ingepast in een lange termijn nationale ontwikkelingsstrategie met kennis als motor van ontwikkeling. Maar dan moeten wij primair uitgaan van onze regionale diaspora’s en vanuit deze werkelijkheid verbindingen maken met de diaspora buiten Zuid-Amerika.