De vondst van brokstukken wijst op een tragische afloop van de Titan-expeditie naar het wrak van de Titanic. Toch wisten de inzittenden waar ze aan begonnen. Ook waren er signalen te over dat een tocht met de onderzeeër weleens verschrikkelijk kon aflopen.
In 2021 vertrok de eerste succesvolle expeditie met onderzeeër Titan naar het wrak van de Titanic, op 3.800 meter diepte in de Atlantische Oceaan. OceanGate Expeditions, in 2009 (mede) opgericht door CEO Stockton Rush, organiseerde toen al jaren expedities naar de krochten van de oceaan.
Hoewel de Titan een aantal expedities succesvol voltooide, mag het een wonder heten dat het niet eerder is misgegaan. De onderzeeër bleek namelijk helemaal niet geschikt voor zulke diepe duikmissies.
Zo is er stevige kritiek op de constructie van de Titan. James Cameron, regisseur van de film Titanic, ontwerpt zelf ook onderzeeërs en noemt de constructie van de Titan tegenover ABC News “fundamenteel gebrekkig”. Hij is kritisch over de koolstofvezelconstructie van het vaartuig.
Koolstofvezel wordt bijvoorbeeld gebruikt voor vliegtuigen, omdat het relatief licht is. Maar het materiaal is niet bestand tegen stevige compressie. Dat gebeurt wanneer het gewicht van water steeds harder op het spul drukt naarmate het vaartuig dieper afdaalt.
Cameron was absoluut niet de enige met kritiek. In 2018 werd intern al aan de bel getrokken. Toenmalig directeur maritieme operaties, David Lochridge, waarschuwde in een rapport over de mogelijke gevaren die passagiers zouden lopen als ze aan boord van de Titan zouden stappen.
Volgens Lochridge kon het vaartuig hooguit 1.300 meter veilig afdalen. Dat is een stuk minder dan de 3.800 meter diepte waar de Titanic ligt.
De waarschuwingen van Lochridge vonden geen gehoor bij de leiding van OceanGate. Integendeel: het bedrijf besloot juist een rechtszaak tegen hem aan te spannen wegens het lekken van geheime informatie.
In hetzelfde jaar schreven 38 diepzeedeskundigen een brief aan CEO Rush waarin ze hun zorgen uitten over de manier waarop de Titan ontworpen is. De deskundigen waren vooral kritisch op het feit dat OceanGate zich bij het bouwen van de onderzeeër niet aan de Amerikaanse veiligheidseisen had gehouden.
Ook hier wilde Rush niets van weten. Volgens hem stonden dit soort standaarden alleen maar baanbrekende innovatie in de weg. “Ik heb regels gebroken om dit (Titan, red.) te maken”, zei hij volgens CNN in 2021 tegen een blogger. Volgens de CEO was dat nodig om iets baanbrekends te kunnen doen.
Volgens Rush waren de regels veel te streng. Als bewijs noemde hij dat er al 35 jaar geen ongelukken met onderzeeërs waren gebeurd. Het kon allemaal wel wat minder streng, vond hij. Regisseur Cameron wijst nu op het pijnlijke feit dat die regels er misschien toch niet voor niets waren.
Om de Amerikaanse veiligheidseisen te omzeilen, besloot OceanGate om de expedities in internationale wateren te beginnen. Daar gelden namelijk geen regels.
Verder moesten passagiers van de Titan voorafgaand aan expedities een verklaring tekenen waarin stond dat ze aan boord zouden gaan van een “experimenteel vaartuig”. Ook namen ze via de verklaring kennis van het feit dat de onderzeeër niet gecertificeerd was door een regelgevende instantie. Ze verklaarden verder op de hoogte te zijn van de risico’s: fysieke verwondingen, trauma’s of zelfs de dood.
Dat de boot problemen kende, werd al enigszins duidelijk tijdens eerdere pogingen, die af en toe ook mislukten. Sinds 2018 werden expedities naar de Titanic constant uitgesteld omdat er problemen waren met het staal van de romp. Dat tot irritatie van toeristen, die destijds 125.000 dollar (later werd dat 250.000 dollar) moesten neerleggen voor een bezoek aan het wrak.
Andere expedities mislukten vanwege technische problemen. Zo verloor de Titan tijdens een van de expedities contact met het moederschip aan de oppervlakte, waardoor de onderzeeër 2,5 uur doelloos ronddwaalde.
Of OceanGate verantwoordelijk kan worden gehouden voor het drama van deze week, is nog onduidelijk. Omdat de passagiers op de hoogte waren van de risico’s en regelgeving op internationale wateren ontbreekt, lijkt het bedrijf aan vervolging te ontsnappen. Maar zelfs dan is het zeer de vraag of iemand ooit nog een OceanGate-expeditie naar de bodem van de oceaan aandurft.