In het jaar 2020 was het gemiddeld cijfer voor wat betreft verlies aan mensenlevens in Suriname als gevolg van blikseminslag, nog twee per 5 jaren, daar schijnt de laatste drie jaren verandering hierin op te treden, want nu al staan drie gevallen geregistreerd.
Reden genoeg voor alertheid, niet alleen mensenlevens wordt opgeëist, maar jaarlijks
worden duizenden srd uitgeven door burgers en bedrijven om de schade veroorzaakt door blikseminslag op te lossen.
Een goed voorbeeld daarvan zijn de gevolgen in de energiesector. Immers hoe vaak heeft u, uw economische of sociale activiteit noodgedwongen moeten stoppen a.g.v stroomuitval welke volgens melding van de E.B.S als oorzaak had blikseminslag.
Onderstaande steekproef, periode 2016 en 2017 verkregen uit gegevens van de Energie bedrijven Suriname in juni 2018 bevestigen bovenstaande bewering.
.
Bron: Energie Bedrijven Suriname, afdeling Distributie en Troubleshooting juni 2018
Uit de gegevens blijkt dat de meeste storingen t.g.v blikseminslag in het EBS stroom
netwerk zich in de maand juli hebben voltrokken.
De maand juli kent ook de meeste onweersdagen in Suriname, gemiddeld 25 dagen en behoort tot de grote regentijd.
Niet alleen bij de EBS moet flink worden uitgegeven om de storingen op te lossen, maar
ook de verzekeringssector wordt geconfronteerd met gemiddeld 75 claims op jaar basis van burgers die verzekerd zijn tegen blikseminslag.
Uit de 75 claims in 2020, was de verdeling, 43 voor Paramaribo, 28 voor Wanica, 1 voor Commewijne, 1 voor Para en 2 voor Nickerie.
Opvallend is dat voor Paramaribo het gebied Tourtonne de koploper is, terwijl in Wanica
Kwatta de nummer 1 positie inneemt, gevolg door Koewarasan op positie 2
De schade veroorzaakt door een elektrische ontlading tussen wolk en aardoppervlak is veel groter, omdat heel wat niet wordt geregistreerd, daarbij wordt gedacht aan burgers en of bedrijven die niet verzekerd zijn en het ontbreken van meldkamerdata.
Het is goed om bij de volgende alinea kort stil te staan bij het ontstaan van bliksem.
M.b.v weersatellieten en bliksem detectoren weten wetenschappers nu veel meer dan voorheen over dit weerverschijnsel o.a hoe en waar deze kan optreden, echter zijn, zij er nog niet in geslaagd het tijdstip van optreden in uren uit te drukken en de plaats in vierkante kilometer.
Hoe ontstaat zo’n elektrische ontlading?
Een wolk is een massa van uiterst kleine waterdeeltjes, soms ook ijsdeeltjes die nog instaat is te zweven in de atmosfeer.
Wanneer deze waterdeeltjes voldoende zwaar zijn geworden door te condenseren, komen ze a.g.v de aantrekkingskracht van de aarde als regen aan het aardoppervlak.
Wolken zijn dus verantwoordelijk voor het transport van water, energie en helpen zo het voortbestaan van het leven op aarde.
De atmosfeer waarin ze ontstaan, staat hun soms toe zich tot 12 of 14 km hoog te ontwikkelen.
Bij het bereiken van deze hoogte is het vriespunt van water reeds gepasseerd.
Voor de tropen, waarvan Suriname onderdeel uitmaakt, is dat rond de 4 km..
De ijskristallen zitten dus in grotere concentraties aan de bovenkant van zo’n wolk en zijn positief geladen (vergelijk dat met een auto accu waarvan de plus pool boven zit.)
De deeltjes welke relatief een hogere temperatuur bezitten zijn dus negatief geladen o.a. de vrije elektronen.( negatieve pool van de accu) en zitten dus aan de onderkant. Het aardoppervlak bevat evenveel negatieve als positieve deeltjes.
Bij verdere ontwikkeling van zo’n wolk wordt het potentiaalverschil tussen de deeltjes zo groot dat er een elektrische ontlading ontstaat. Een elektrische ontlading kan dus plaatsvinden binnen, tussen wolken of tussen wolk en aardoppervlak.
Tussen wolk en aardoppervlak, kan zijn de ruimte tussen de onderkant van de wolk en het aardoppervlak, maar ook tussen de top van de wolk en het aardoppervlak.
Beide situaties eisen vaker levens op of veroorzaken permanente invaliditeit
Ter illustratie van de ladingverdeling, zie foto hieronder.
Klimatologische overzicht van onweersdagen en tijden in Suriname
De meeste geregistreerde onweersverschijnselen in Suriname komen voor in de grote regentijd, voornamelijk in de maand juli, waarvan gemiddeld 80,4% van de mnd.
Het aantal onweersdagen in het jaar zit rond de 93, dat is 25,48 % van de 365 dagen.
Bron : Roweather database onweersdagen voor Suriname, periode 1988 t/m 2011
De tijdvakken waarin de meeste onweersverschijnselen zich hebben voorgedaan in
Suriname is in de middag en vooravond, frequent en hevig tussen 16 – 19.00lt.
Let ook op de piek rond 17.00lt, de meeste mensen in Suriname hebben rond dat tijstip
het leven gelaten als gevolg van blikseminslag.
De periode tussen 07.00 en 11.00 uus ’s morgens, is relatief veilig, omdat er vaker
geen gevallen van onweerverschijnselen geregistreerd staan of zijn te verwaarlozen.
Dit beeld is ook terug te vinden in het veeljarig gemiddelde aan gegevens over
onweerverschijnselen.
Wat te doen om het risico getroffen te worden te verkleinen
Bij het horen van donder betekent dit, dat een elektrische ontlading hieraan vooraf is gegaan.
Omdat licht met een snelheid van 300.000 km/s sneller is dan geluid, is bij het horen van donderslagen het kwaad reeds geschied, gelukkig is dat vaak genoeg niet altijd de laatste lichtflits of donderslag, waardoor u ruimte heeft u zelf in een relatief veilige omgeving terug te trekken.
Zoek een onderdak op in de vorm van een huis of gebouw.
Stop alle activiteiten welke op een open veld plaatsvinden. o.a voetballen., zwemmen of een andere activiteit,
Vooral op een open veld, wacht niet totdat het flink doorgaat met regenen, want dan staat u op een waterbed, als het al een tijdje heeft geregend is de elektrische ontlading tussen wolk en aardoppervlak makkelijker, vanwege de eigenschap van water als goede geleider van elektriciteit Kunt u zich niet meer van een open veld verwijderen, gaat u dan hurken met uw gezicht tegen uw borst aan en vormt zo het kleinste contactoppervlak met het veld, gaat u niet liggen, want dan vergroot u het contactoppervlak.
Zorg ervoor dat u niet het hoogste punt vormt tussen wolk en aardoppervlak
Stel het contact met water zoveel mogelijk uit.
De ramen dicht houden thuis tijdens onweersbuien is ook een verstandige keuze.
Gaat u niet onder een alleenstaande boom of een tent van metaal schuil houden.
Ledig uw zakken van alle metalen.
Bent u in de auto, doe dan de ruimte dicht en houdt afstand van het metalen framewerk.
Met alle bovenstaande maatregelen heeft u slechts het risico voor 90 % terug gebracht.
Nergens 100 procent veilig op de aarde
Met de beste bliksemafleiders voor gebouwen en huizen is er toch geen garantie voor
100% veiligheid, omdat bliksem schokken kan uitdelen van soms meer dan 1 miljoen volt
die het elektriciteitsnetwerk van de EBS binnen kruipen of gewoon op huizen of gebouwen kunnen vallen. Niemand zit te wachten op een stroomstoot van 10.000 amper door zijn of haar lichaam, want dat zijn waardes die met moderne sensoren al worden gemeten.
Het is verstandig om apparaten die niet beveiligd zijn toch van het stopcontact te ontkoppelen, om de zekerheid in te bouwen dat de schok niet uiteindelijk het apparaat onklaar maakt. Het is vaker voorgekomen dat burgers hun televisies kwijt zijn geraakt door blikseminslag, ondanks het apparaat uitstond, waaraan voorbij is gegaan, is dat de buitenantenne nog aangesloten was en de antennekabel niet waterdoorlatend was, waardoor de elektrische schok de TV toch buiten bedrijf heeft kunnen stellen.
Een burger van Suriname woonachtig in de omgeving van de Tout Lui- Faut kanaalweg
mocht in juli 2020 getuige zijn van een bolbliksem in huis, ondanks dat de ramen gesloten waren, gelukkig was dat snel uitgedoofd, zonder schade.
In augustys 2009 mocht een medewerker van de Meteorologische Dienst Zanderij getuige zijn van een uittredende elektrische flits uit het stopcontact tijdens een hevig onweersbui,
gelukkig stond hij niet voor het wandcontactdoos.
Immers het gebied Zanderij met een bodem, waarvan het kwartsmineraal een dominante rol vervult staat bekend als bliksem vallei in Suriname, waarom, is een onderzoek waard.
Metaal constructie wordt nu vaker toegepast in Suriname in de bouw, meestal kapbenen
van daken, misschien is een combinatie van hout en metaal een betere oplossing.
Met de ontwikkeling van El Niño in de Stille Oceaan is het bekend dat de atmosfeer boven Suriname relatief veel meer warmte vast zal houden, wat zal resulteren in toename in frequentie en intensiteit van bliksem.
Wees niet mismoedig door informatie die met u is gedeeld, want door het treffen van voorzorgsmaatregelen wordt het risico verkleind dat u of uw dieren door bliksem worden getroffen.
Meteoroloog R.Oehlers
verboden aan Roweather Consultancy
Samengesteld door : R.Oehlers
Roweather Consultancy