“Muziek is altijd prominent aanwezig in ons leven. Vanaf de geboorte en zelfs tot aan de sterfte. Het is onlosmakelijk verbonden met ons leven. Denk maar aan de cafés of restaurants, waar muziek bijdraagt aan een gezellige sfeer. En daar zijn artiesten verantwoordelijk voor”, zegt Marcel Balsemhof, directeur van het Conservatorium Suriname.
Tekst Sharon Singh
Beeld dWT archief
Marcel Balsemhof vindt dat pokuman vaak onderschatten hoe belangrijk hun talent is. “In mijn ogen hebben zij een speciale gave meegekregen om het leven van anderen te veraangenamen.” Het Conservatorium Suriname biedt muzikanten daarom een professionele opleiding en basis om zich te professionaliseren. Dit jaar mogen geïnteresseerden door middel van muziekprojecten er een kijkje nemen.
Deze muziekprogramma’s dienen niet alleen om te laten zien hoeveel talent er is, maar ze zijn ook om de inkomsten van het conservatorium te vergroten. Hiermee wil het de afhankelijkheid van de overheid voor aanvullende subsidie verkleinen.
“Met zo een kleine studentenpopulatie is langetermijnplanning een hoofdpijn”
Er zullen ook samenwerkingsverbanden worden aangegaan met mensen en instellingen die het nut inzien van professionele muziekeducatie en de vele neveneffecten die daaruit voortspruiten voor de economie, het sociale leven van mensen, toerisme en de instandhouding en het cultiveren van culturen. Daarnaast krijgen studenten een podium waar ze ervaring kunnen opdoen. “Studenten die je opleidt tot artiest moeten de gelegenheid krijgen om op te treden.” Hoe vaker ze aan een jamsessie meedoen en sociaal contact hebben met het publiek, hoe meer ervaring ze opdoen.
In december 2022 heeft het instituut de ‘Conservatorium Suriname Christmas Televisieshow 2022’ via Apintie Televisie verzorgd. De reacties waren zodanig dat deze show jaarlijks zal worden uitgezonden. “Ook gaan we participeren in landelijke jubileumactiviteiten van dit jaar. Niet zozeer bij Manspasi of Chinese – of Hindostaanse immigratie.” Het muziekproject dat in juni zal worden gehouden is in het kader van alle bigi yari dit jaar.
Het conservatorium hoopt met de opbrengsten te kunnen beginnen met onder meer het uitbreiden van het aantal lokalen. “We weten nu al dat we volgend jaar onvoldoende ruimte zullen hebben, daarom willen we meer containers aanschaffen en als leslokalen inrichten. Dat is een duurzame investering, want je kan ze altijd meenemen als je ooit moet verhuizen.”
Een donateur heeft alvast een bedrag gegeven voor het aanleggen van elektriciteit. Met een eigen stroomvoorziening kan ook de inrichting beter, met meer apparatuur. Het gebouw heeft nog geen airconditioning. De bovenverdieping hoeft dat niet, omdat er een goede natuurlijke ventilatie is. Studenten moeten een speciale ruimte krijgen waar ze zich terug kunnen trekken om te oefenen, zonder dat ze anderen storen. Om boeken en geschonken grammofoonplaten een plek te geven wordt aan een mediatheek gedacht.
Terugblik
Het Conservatorium Suriname, dat opleidt voor bachelor of music, heeft sinds de oprichting in 2011 zestien geslaagden afgeleverd: in 2017 acht, in 2020 en in 2022 elk vier. Bij de inschrijving voor het collegejaar 2022/2023 waren er veel aanmeldingen, maar na toetsing werden slechts negen toegelaten tot het toelatingsexamen. “Mensen melden zich aan en zijn vaak niet goed voorbereid op wat we aanbieden. Je moet voorkomen dat men aan een studie begint die iemand niet wil of aankan”, zegt Balsemhof.
Het conservatorium is een HBO-instelling, maar duidelijk is dat iemand de formele vakken moet aankunnen, ook al heeft zo een persoon talent. Om geselecteerd te worden is talent alleen niet voldoende. “In principe moet er een oplossing komen voor deze getalenteerde groep zonder middelbare schoolopleiding die geen vervolgmogelijkheid heeft na het voortgezet onderwijs voor junioren (voj), om door te stromen naar een andere onderwijsinstelling, zoals een MBO.”
Het bijzondere bij de geslaagden vorig jaar was dat er een tweede geslaagde – Vanessa Swamipersad – was van de opleiding Bachelor of Music in Education voor het formeel en informeel muziekonderwijs. Imanuel Ramotar was de eerste geslaagde voor het hoofdvak Piano Klassiek, Sharlyna Soemowidjojo slaagde voor Zang Pop/Jazz en Anthony Hintzen was de eerste geslaagde voor Piano Jazz/Pop met een cum laude-predicaat.
Van alle zestien geslaagden is Ramotar de enige die naar Nederland is vertrokken is om zijn masters te behalen. Elvin Pool van de lichting 2017 is ook naar het buitenland vertrokken voor verdere studie, Gordon Brandon en Stephan Apianai opereren in het Caribisch Gebied, maar het is niet bekend of het ook voor verdere studie is. Volgens Balsemhof zijn andere afgestudeerden in Suriname bezig hun carrière op te bouwen, door optredens en lessen te verzorgen.
Collegegeld
Terwijl alle opleidingen in het land duurder zijn geworden, is volgens de directeur het collegegeld bij het Conservatorium Suriname “beschamend laag”. Dat is een afspraak met het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur dat verantwoordelijk is voor de salarissen van de docenten. Terwijl de aangeboden studies internationaal rond de vijftienhonderd euro per jaar kosten, betaalt men bij het Conservatorium Suriname tweehonderd euro. De gedachte hierachter is dat de bachelorstudie voor eenieder, die aan de eisen voldoet, toegankelijk moet zijn. “Met zo een kleine studentenpopulatie is langetermijnplanning een hoofdpijn.”
Het docententeam bestaat niet alleen uit lokale krachten. Zangles bijvoorbeeld wordt via het internet vanuit Nederland verzorgd. De bedoeling is dat de docenten twee keer per jaar, telkens voor twee tot drie weken overkomen, maar voor tickets en verblijf heeft het instituut geen geld. “We mochten aanvullende subsidie aanvragen, maar die wordt afgewezen waardoor je niet op lange termijn kan plannen.”
Door het financiële probleem kunnen instrumenten niet worden vervangen. “Dit instrumentarium is in 2011 aangeschaft. Als het uitvalt, hebben we een probleem.” Loskoppeling van het ministerie zit er niet in. “Als je je loskoppelt, moet je er zeker van zijn dat je regelmatig een stabiele groep studenten hebt die marktconforme tarieven gaat betalen om de kosten te betalen, zoals salarissen.” Marktconforme tarieven kunnen niet volgens Balsemhof, omdat de kleine groep die je binnenkrijgt zelfs al moeite heeft om het nu geldende lage tarief te betalen.
Muzieklessen op school
In Suriname kampen scholen in het formele basisonderwijs al jaren met een tekort aan muziekleraren. Daardoor is op sommige scholen muziekonderwijs uit het lessenpakket verdwenen of beter gezegd het wordt niet verzorgd. “De schoolleider is in eerste instantie de persoon die erop moet toezien dat alle vakken worden verzorgd”, vindt Balsemhof.
Elk kind heeft recht op alle formele vakken meent hij. “Het zou wat moois zijn als een leerkracht zou zeggen: ‘Ik verzorg geen rekenen, want ik houd niet van rekenen of ik verzorg geen taal’. Als ouders dat te weten komen is het heibel.” Bij muzieklessen is men minder oplettend. Maar ook muzikale vorming heeft een kind nodig, naast alle andere vormingen. Behalve de schoolleider en de ouder is er nog een derde poot: de inspectie.
Om de muziekproblematiek van het onderwijs te helpen oplossen, heeft de directeur een conceptplan geschreven. Volgens het uitgewerkte model zouden kinderen vanaf de lagere school tot en met VOJ- en de LBO-scholen muziekonderwijs kunnen genieten. “Ik heb het aan het ministerie aangeboden. We zouden worden uitgenodigd als instituut voor een presentatie.” Echter, dat is niet gebeurd, maar Balsemhof hoopt alsnog op een uitnodiging, zodat hij kan horen wat het ministerie ervan vindt.
In augustus vorig jaar heeft het Conservatorium Suriname een poku neti georganiseerd. Het was de bedoeling dit voor het ministerie uit te voeren om te laten horen en zien wat de studenten kunnen. Dit is toen niet doorgegaan. “We hadden daarmee een belangrijk momentum gemist, maar omdat we al zoveel moeite hadden gedaan, besloten we toen die kerstshow te organiseren, zodat niet alleen het ministerie, maar de hele bevolking kon meemaken wat onze studenten kunnen.” De directeur hoopt op meer begrip en ondersteuning, zowel lokaal als internationaal voor zijn instituut.