Geografisch bevindt Suriname zich in een rivierendelta en atmosferisch heeft het land te maken met cyclische én voorspelbare regenval. Daar komt de klimaatverandering bij. Eigenlijk moeten we zo langzamerhand serieus gaan denken aan deltawerken zoals in andere landen met vergelijkbare condities. Zover zijn we bestuurlijk (helaas) nog niet. Maar het maken van een businesscase voor het beheersbaar houden van het probleem dat ons dagelijks leven jaarlijks voor weken ontregelt is toch niet buiten ons voorstellingsvermogen en bereik? Waar ik Surinamers naar toe wil bewegen is het volgende.
Sinds mensenheugenis lopen in de regentijd grote delen van plaatsen in de kuststreek van Suriname en ook in het land daarachter onder water. Niet enkele uren, niet één dag maar dagen achtereen en soms weken. Iedereen kent de foto- en filmbeelden van ver buiten hun grenzen getreden waterwegen, en verdronken percelen met woonhuizen en bedrijfspanden. Iedereen kent de beelden van mensen met psychische en fysieke stress door wateroverlast. Meestal zijn die mensen (volwassenen en kinderen) de minst kapitaalkrachtigen, maar vormen ze wel het grootste deel van de belastingbetalers, van de werkenden én van de kiezers.
Ieder jaar herhaalt dit tafereel zich. En door de doorgaande laissez faire verkaveling en verstedelijking breiden de gebieden die onder water lopen zich uit en worden de overlast en de schade groter. Het geklaag zwelt elk jaar luider aan. Niet dat dit tot verbetering leidt. Wanneer de dienstdoende minister van Openbare Werken empathisch is en communicatief sterk, zit er inleving en begrip in zijn bejegening van gedupeerde burgers. Wanneer die minister niet over deze managementvaardigheden beschikt zitten er aanmatiging, wrok, ergernis en vernedering in zijn bejegening van burgers. Dat overkomt Surinamers nu.
De essentie van management is het geloof in maakbaarheid en dus veranderbaarheid. Management (wat niet hetzelfde is als leiderschap!) gaat over bedenken dat een toestand te verbeteren of te veranderen is en die verbetering of verandering ontwerpen en invoeren. Wie niet ontvankelijk is voor de managementleerstelling van maakbaarheid en veranderbaarheid moet geen manager worden, dat voorkomt veel frustratie. En hoewel de eerste managementstijl te prefereren is boven de tweede, brengen ze geen van beide verbetering in de situatie voor de burgers. In Suriname doet de natuur haar werk en Surinamers leven daar lijdzaam onder. Zo is het nu eenmaal. Zo wordt Suriname gemanaged én geregeerd. Burgers worden er cynisch van en vragen zich af wat voor nut een regering heeft.
Die houding is funest, want het zet de overheid en zijn burgers er niet toe om praktische en haalbare oplossingen te bedenken om het dagelijks leven van Surinamers te verbeteren. Het ongemak dat de natuur ons soms geeft wordt – waar gewenst en mogelijk – niet weggeorganiseerd. Terwijl dat één van de bestaansreden is van een overheid en haar ambtelijk apparaat, namelijk het creëren en waarborgen van een veilige en leefbare omgeving voor zijn burgers.
En zeg nu eerlijk, regelmatig waden in miljoenen kubieke meters traag wegstromend vervuild regenwater, verhoogt de beleving van de veiligheid en leefbaarheid van je fysieke omgeving niet. Ik laat buiten beschouwing de andere dreigingen en gevaren die de situatie met zich meebrengt, zoals ongewenste dieren in huis, infecties en ziekten door insecten, bacteriën en met ziekmakende organismen vervuild water.
Naast de vermindering van veiligheid en woongenot en de dreiging van gevaren en ziekten is er een factor waar we geen aandacht aan besteden. Terwijl deze factor belangrijk is én te beïnvloeden. Namelijk de materiële schade van stilstaand water aan woningen, huisraad, bedrijfsgebouwen van de overheid en particulieren en hun inboedel. Deze schade – die vaak buiten verzekeringen valt – is namelijk te becijferen en wanneer we dat doen, zullen we merken dat de schade als gevolg van wateroverlast, uitgedrukt in kapitaal, elk jaar miljoenen SRD bedraagt.
De jaarlijkse wateroverlast kost ons dus een kapitaal! Kapitaal dat bij beter watermanagement in onze (burgers, bedrijven, overheid) beurzen blijft en waar we dus andere duurzame zaken mee kunnen doen. Zaken zoals bij voorbeeld systematisch onderhouden van onze openbare ruimten, gebouwen en waterwegen.
Bij watermanagement hoort vanzelfsprekend preventie in de vorm van doorgaande publieke campagnes die burgers bewustmaken van hun medeverantwoordelijkheid voor doorstromende waterwegen. Wie desondanks waterwegen misbruikt als afvoerplaats voor allerhande afval, krijgt een forse geldboete en dat geld stroomt naar het onderhoudsbudget van het ministerie van Openbare Werken. De natuur is weliswaar niet te managen maar de gevolgen van natuurverschijnselen zijn te voorspellen en in enige mate te beheersen of voorkomen. Zo denken en een land besturen, is leiderschap.
Met deze elementen is een duurzame businesscase mét sociale impactstudie te maken en uit te voeren. Als we dat niet zelf kunnen (wat ik niet denk), kunnen we betrouwbare buitenlandse expertise aan het werk zetten. In andere landen doet men dat ook, waarom in Suriname niet?
Filia Kramp