door Wilfred Leeuwin
PARAMARIBO — De rechter heeft woensdag een begin gemaakt met de behandeling van de geruchtmakende strafzaak van de Surinaamse Postspaarbank (SPSB). Nadat eerst het onderzoek was gestaakt en afgerond, heeft de rechter-commissaris de afgelopen twee jaar verdachten en getuigen gehoord. Het Openbaar Ministerie (OM) heeft acht personen als verdachten en getuigen aangemerkt.
Woensdag werden ex-SPSB-directeur Ginmardo Kromosoeto, Gardelito Hew A Kee, de voormalige president-commissaris van Telesur, ondernemer Brian Jurgens, consultant Robert van Putter en Joy ten Berge van de Centrale Bank van Suriname gedagvaard. De eerste drie zijn intussen in voorlopige hechtenis genomen.
Aan alle verdachten zijn min of meer totaal elf misdrijven ten laste gelegd. Hieronder vallen deelneming aan een criminele organisatie, diefstal, overtreding van de anticorruptiewet, fraude, valsheid in geschrifte en ambtsmisbruik. Op Kromosoeto zijn alle elf tenlasteleggingen van toepassing. De rechter in deze zaak is Danielle Karamatali en Roliene Gravenbeek treedt op als vervolgingsambtenaar namens het OM.
Niet minder dan zes advocaten, met hun vervanging, maken deel uit van de verdediging van de vijf verdachten. Het gaat om Murwin Dubois, Naila van Dijk, Guno Castelen, Roberto Pick, Raoul Lobo en Richard Tjon A Joe. Dubois, raadsman van Kromosoeto en Hew A Kee, zegt dat de tenlastelegging nauwelijks verschilt, wat wel het geval is bij de focus van het onderzoek.
Raakvlakken CBvS-zaak
Er is dus sprake van deelprocessen waarbij de focus niet bij alle verdachten hetzelfde is. Woensdag is meer tijd besteed aan hoe het proces zal verlopen. Daardoor kwam niet ter sprake waarop de focus is gelegd bij de verdachten. Hoewel vast staat dat deze SPSB-zaak op zichzelf staat, zijn er raakvlakken met de andere geruchtmakende zaak van de Centrale Bank van Suriname, waarbij ook Kromosoeto en Van Putter bij betrokken zijn. Kromosoeto is in CBvS-zaak reeds gevonnist. Terwijl hij voorwaardelijk in vrijheid was gesteld, is hij opnieuw aangehouden in deze SPSB-zaak.
Bij Hew A kee gaat het om een bepaald bedrag (325.000 euro) waarvan het OM vindt dat het niet aan hem mocht worden uitbetaald. Dubois zegt dat Hew A Kee die aantijging ontkent en in het vooronderzoek verklaard heeft daar niets mee te maken te hebben. Hij heeft tijdens het onderzoek wel aangegeven welke financiële transacties bij de SPSB wel op hem betrekking en welke niet.
“Kennelijk is dat onvoldoende voor de vervolging geweest”, zegt Dubois. Hew A kee heeft in het vooronderzoek geëist dat er originele documenten als bewijs worden geproduceerd, waaruit blijkt dat hij gelden heeft getrokken bij de bank of dat die naar hem zijn overgemaakt.
‘Geen originele stukken getoond’
Een handtekening waarmee hij zou zijn geconfronteerd trekt hij in twijfel en kan niet bevestigen dat het van hem afkomstig is. “De originele stukken zijn tot heden niet getoond en daarom is het van belang het volledig onderzoeksdossier ter beschikking te hebben”, zegt de jurist.
Bij Kromosoeto ligt de zaak kennelijk veel complexer. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor alles dat zich heeft voorgedaan in deze geruchtmakende strafzaak. “We gaan geen schot voor de boeg nemen. Maar de vervolging heeft gronden om die elf verwijten op te werpen en wij als verdediging hebben wel onze strategieën om te bewijzen dat die geen grondslag bieden voor vervolging”, zegt Dubois.
Hij heeft samen met zijn collega Raoul Lobo, die Jurgens verdedigt, al op de eerste dag van het proces aan de kantonrechter gevraagd de voorlopige hechtenis van Kromosoeto, Hew A Kee en Jurgens op te heffen. Zij hebben aangedragen dat het onderzoek al twee jaar wordt gedaan door de vervolging onder leiding van de rechter-commissaris. Dubois verwijst naar wettelijke bepalingen over de tijd die is besteed om het onderzoek te verrichten.
“Inverzekeringstelling heeft een doel”, legt raadsman uit. In sommige gevallen wordt iemand van zijn vrijheid beroofd om waarheidsvinding kans van slagen te laten hebben. Afgezet tegen de tijdsperiode dat het onderzoek in beslag heeft genomen, moet worden gekeken naar de noodzaak van de voorlopige hechtenis.
‘Maatschappelijke orde niet geschokt’
Die noodzakelijkheid moet voortvloeien uit vluchtgevaar of maatschappelijke onrust die de onverwijlde vrijheidsbeneming bevorderen. “Je kan dus niet tot de conclusie komen dat er sprake is van bewijsvertroebeling, het beïnvloeden van getuigen of dat de verdachten willen vluchten. Daarnaast hebben de verdachten volledig meegewerkt aan het onderzoek”, zegt Dubois.
Advocaat Lobo heeft aangedragen dat de maatschappelijke orde niet is geschokt. De advocaten hebben hun verzoek kracht bij gezet door zowel het Inter-Amerikaanse als het Europese mensenrechtenverdrag aan te halen. De kantonrechter zal op 10 mei, wanneer de zaak weer voorgaat, beslissen of de voorlopige hechtenis van deze drie verdachten wordt opgeheven.
Op de eerste dag van het proces kon er geen inhoudelijke behandeling plaatsvinden, omdat bleek dat de raadslieden niet over alle dossiers beschikten die op hun cliënten van toepassing zijn. Rechter Karamatali heeft een tijdspad met de raadslieden en het OM afgesproken waarop door de rechtbank en het OM alle stukken ter beschikking gesteld moeten worden.
Dat moet vóór 10 mei gebeuren. Op die dag mogen de raadslieden ook een lijst indienen met namen van getuigen die opgeroepen moeten worden in deze zaak. Evenwel moet bij elke getuige de reden worden opgegeven waarom die moet worden opgeroepen.