Yoseva en Maticha, beiden veertien jaar, en de dertienjarige Kenny, allen van het dorp Pikin Slee aan de Boven-Surinamerivier, vertolken de hoofdrol in de documentairefilm ‘Kinderen van Mavungu’. In deze productie, die dinsdag zijn Surinaamse première beleeft in TBL Cinemas, krijgen ‘stedelingen’ een inkijk in hoe kinderen in het binnenland leven.
Tekst Shanavon Arsomedjo
Beeld stills documentaire
Het drietal zit in zijn laatste schooljaar en bereidt zich voor op de overgang naar Paramaribo om verder te leren. Hoe gaan ze daarmee om? In vier hoofdstukken krijgt de bezoeker van de documentaire niet alleen een beeld van hun vorderingen op school, maar vooral ook een indruk van het dagelijkse leven ‘in het bos’. Zo gaat Kenny ’s ochtends in alle vroegte jagen met zijn oom, ondergaat Maticha een rituele inwijding als jonge vrouw en is Yoseva aan het werk op het kostgrondje van haar tante.
Verhaal van het bos
De documentaire is gemaakt door een gemengde Surinaams-Nederlandse crew, onder leiding van regisseur Mirjam Marks. Zij leerde in 2000 het dorp Pikin Slee kennen. Doordat zij er vaak kwam, raakte ze bevriend met de bewoners en in datzelfde jaar werkte ze aan de documentaire ‘Bezoek aan de granman’ met Vinije Haabo als hoofdfiguur. Hij is bij de nieuwe documentaire betrokken als vertrouwenspersoon, tolk en fixer.
“Je wil dat mensen zich kunnen herkennen in anderen. Daarom is deze film zo sterk”
Typhoon
“Ik heb het geluk gehad om het dorp, de dorpelingen en het bos eromheen goed te mogen leren kennen”, vertelt Marks. Doordat zij daar vaak kwam, kreeg ze het idee om eens het verhaal van het bos te willen vertellen. “Het bos is heel bijzonder. Daar zijn de longen en de medicijn van de wereld. De volwassenen, maar vooral de kinderen daar zijn wisdom keepers. Zij weten dingen die wij niet of niet meer weten.”
Waar stedelingen voor veel naar de winkel moeten of iemand moeten bellen voor hulp, groeien deze kinderen op met de kennis van de natuur. Hun hele jonge leven is een leerschool. “Zij leren alles on the spot”, vertelt Marks. “Hoe ze zich moeten voortbewegen, jagen en vissen, maar ook hoe natuurmedicijnen of groenten te verbouwen. Ik vind het heel bijzonder. We kunnen heel veel van hen leren.” Marks hoopt dat zij en haar team met de film een nieuwe wereld openen: van het tropisch regenwoud.
(lees verder onder de foto)
Intellectueel
Doordat het vertrouwen met het dorp en de bewoners lang geleden is opgebouwd, was het niet moeilijk voor Marks om de documentaire te maken. Er tien dagen wonen en meedoen met de culturele en dorpsgewoonten heeft ook geholpen aan versterking van de band. Maar voor haar en haar team was het ook belangrijk om iets terug te geven voor wat ze kregen aan tijd, informatie en openheid.
In een krutu werd besloten dat er extra schoollokalen voor het dorp gebouwd zouden worden. Om dit mogelijk te maken zamelden zij en vrienden in Nederland geld in. De band werd sterker en het contact met de mensen van Pikin Slee is gebleven. Maar dingen gingen altijd volgens een proces. Zo werd aan alle partijen van het dorp toestemming gevraagd voor het doen van een project. Zowel voor het eerste als het tweede.
Om de kinderen van Pikin Slee losser te krijgen mee te werken, is er ook met hen een vertrouwensband opgebouwd en werden veel activiteiten met hen gedaan zoals dingen leren, spelen, muziek maken en workshops verzorgen. “De kinderen zijn geweldig. Waarin mensen zich niet moeten vergissen, is dat deze kinderen net zo intellectueel zijn als leeftijdgenoten buiten hun leefgemeenschap. Het enige verschil is dat zij Saramaccaans spreken.”
In Nederland is de documentaire zowel op televisie als op scholen vertoond. Vooral op school waren de reacties indrukwekkend. De leerlingen kregen elke keer zin om verder te kijken en hadden daarnaast veel vragen. Los van de voorstelling in TBL Cinemas zal er een schoolvertoning zijn. De première op 4 juli is voor iedereen toegankelijk. De kinderen en hun familie uit Pikin Slee zullen er zelf ook zijn. Zij zullen in het zonnetje worden gezet. De documentaire wordt ook in Pikin Slee vertoond.
Educatiegebouw ‘Kolibrie’
Aan dit project doet ook de Surinaams-Nederlandse zanger en rapper Typhoon (Glenn de Randamie) mee. Hij heeft voor de voice-overs gezorgd. Hij is speciaal voor de première in Suriname en heeft de gelegenheid gebruikt om vorige week twee workshops te verzorgen voor kinderen van stichting ‘Bromki fu tamara’. Bijzonder voor hem is dat deze film een langzame ‘coming of age story’ is.
Ook zijn mensen al jaren bezig met black awareness. Het beste voor hem is daarom dat in dit project kinderen centraal staan. “Je wil dat mensen zich kunnen herkennen in anderen. Daarom is deze film zo sterk. Je kan zien hoe zeer ze op elkaar lijken. Door met de kinderen te beginnen en te laten zien dat ze niet veel verschillen van elkaar, maakt dat het een belangrijk project is. Er is een in between tussen gewoonheid, maar dat maakt het juist speciaal.”
Zelf heeft Typhoon ook een connectie met het binnenland. Dat is te zien aan zijn album ‘Lobi da basi’, dat negen jaar geleden uitkwam. Het is in Saramaccaanse gebied geschreven. Hij zegt dat een deel van zijn succes komt door de plaatselijke mensen. Dus toen aan hem werd gevraagd deel te nemen aan het project, stemde hij meteen toe. “Ik wil ook dingen terugdoen.”
Met dit project wil Marks iets achterlaten in Pikin Slee. Zij vroeg wat zij deze keer kan betekenen voor het dorp. Het antwoord was een educatieplek waar de kinderen buiten school kennis kunnen maken met verschillende zaken, die te maken hebben met kunst, sport en andere educatieve zaken. Het plan is dat achter het Saamaka Museum een gebouwtje komt onder de naam ‘Kolibrie’. Marks zal ervoor zorgen dat er materiaal aanwezig zal zijn om mee te werken, zoals een iPad, beamer en tekenmateriaal. Vrijwilligers kunnen dan educatief, bijvoorbeeld in de vorm van een workshop, met de kinderen bezig zijn.
