Politieke ontwikkelingen hebben sedert 1975 op diverse momenten exodus vanuit Suriname veroorzaakt richting Nederland en elders.  Het merendeel van deze personen en hun nakomelingen heeft succesvol carrière gemaakt. Vanuit het buitenland steunen velen al jaren hun familie, bekenden en organisaties in Suriname en komen met zekere regelmaat op vakantie naar Suriname.

Voor de meesten geldt dat zij de binding met Suriname koesteren en zeer begaan zijn met het lot en de overlevingsstrijd van de mensen in Suriname. Kenmerkend voor deze groep is dat zij zich over het algemeen hebben ontwikkeld onder omstandigheden waar ware democratie heerst en gevormd zijn door de elementen van een rechtstaat waaronder goede veiligheid, goede controle op landsbestuur, beleving van beschaafde normen en waarden en vooral goede samenlevingsstructuren. 

Mijn naam is Roy Paul Bottse, ik woon op Curaçao. In mijn goede jaren ben ik sportman van het jaar geweest in Suriname en ben als bokser en hardloper internationaal actief geweest tot op Olympisch niveau.  Tot  de dag van de staatsgreep op 25 februari 1980 was ik beroepsmilitair officier in Suriname en koos die dag ervoor om in plaats van overgeven met mijn handen in de lucht aan ondergeschikten, samen met toenmalige collega Hugo Fernandes Mendes via Frans Guyana naar Nederland uit te wijken. Vooruitziend wist ik vanaf dat moment dat Suriname een bijzonder moeilijk weg is ingeslagen. Helaas kreeg ik meer dan gelijk.

Anno 2023 is de Surinaamse realiteit dat er sprake is van enorme en vooral uitzichtloze en stuurloze ontwrichting alom en dat veel mensen al vele jaren gedwongen zijn tot uitzichtloos overleven. Een aanzienlijk deel van de bevolking heeft geen toereikend inkomen en is gedwongen allerhande alternatieve en zelfs illegale mogelijkheden in te zetten, vaak ook het stemrecht. Dit gegeven leidt tot de al vele jaren heersende electorale patronage, waarbij kiezers voor kortstondig gewin hun stem bij verkiezingen vergeven aan mensen met geld, ongeacht waar dit vandaan komt en geen boodschap eraan hebben dat betrokkene incapabel is en bovendien vaak van zeer bedenkelijke allooi.  

‘In alle gevallen is de armoede het element waarom vermogende maar veelal van slechte reputatie en ontwikkeling zijnde personen de macht in een land kunnen verwerven’

Voornamelijk het primitieve instinct van overleven, naast wat raciale invloeden, is leidend voor het kiezersgedrag. En zo komt een belangrijk deel van het bestuur van Suriname tot stand, inmiddels vele uitermate opportunistische coalities verder is te zien dat politieke chantage van het laagste tot het hoogste niveau hoogtij viert in het land. Overal manifesteren zich de destructieve consequenties. En deze problematiek betreft niet alleen de DNA en de regering maar direct ook allerlei andere voor het land cruciale posities en verbanden in het land. 

Het is mijn vaste persoonlijke opvatting dat zolang de kiezersgroep voor een te aanmerkelijk deel bestaat uit armen en behoeftigen, dus personen die nauwelijks of zelfs gewoon geen belasting betalen, maar wel met hun stem de richting van het land bepalen, de kans aanmerkelijk groot is dat het bij voortduring slecht zal gaan met Suriname. 

Ik kwam tot deze conclusie vooral ook nadat ik een paar vergelijkbare landen had bestudeerd. In alle gevallen is de armoede het element waarom vermogende maar veelal van slechte reputatie en ontwikkeling zijnde personen de macht in een land kunnen verwerven en lang behouden met alle gevolgen van dien. Electorale patronage impliceert al vele jaren een nep-democratie en is in alle opzichten vernietigend voor elk land en zeker ook voor Suriname.   

Reële mogelijkheid

Ik waag het de gemeenschap het volgende voor te leggen als mogelijke goede basis voor duurzaam herstel van de nu heersende ellende. In 2014 werd in de DNA de wet Personen van Surinaamse Afkomst (PSA) aangenomen en in werking gesteld. Het betrof een initiatief van de NDP, de PL en de ABOP. Met deze wet verkregen de PSA enkele toegang- en vestigings-rechten van Suriname. Nadrukkelijk werd er toen in de wet PSA opgenomen dat het kiesrecht is uitgesloten. 

In Suriname wonen en werken er naar schatting 25 -32 duizend PSA met de Nederlandse of andere nationaliteit. Vrijwel de meesten betalen belasting en zijn op diverse wijzen sociaal zeer actief. Zoals ik al eerder opmerkte heeft deze groep thans geen electorale invloed want ze mogen niet stemmen. In Nederland wonen er zo’n 550 duizend Surinamers, dus personen geboren in Suriname. En op grond van de PSA-wet kunnen de kinderen en echtgenoten van Surinamers de status van PSA-aanvragen. Zelfs tot aan de tweede generatie toe.

Kijk maar naar ons nationaal voetbalelftal. 99 procent heeft de Nederlands nationaliteit en is niet eens in Suriname geboren. Maar ze vertegenwoordigen Suriname met trots en zijn beschikbaar om het werk te doen. Op grond van door mijzelf uitgevoerde kiezersanalyse over landen waar overeenkomstige omstandigheden heersen zie ik om al het voorgaande een bijzondere rol weggelegd voor de groep Surinamers met andere nationaliteiten. 

‘Wees gerust dat ik besef dat vertrouwen in het beheer de sleutel zal zijn tot grote deelname en daarover heb ik zeker nagedacht’

Met diverse modellen kan ik laten zien dat stemrecht toekennen aan de PSA het kiezerslandschap zal veranderen en op haast elk gebied zeer positieve invloed zal hebben. Voor toepassing van het concept inclusiviteit in plaats van exclusiviteit (uitsluiten) dienen in ieder geval de Grondwet, de Kiesregeling en ook de wet PSA te worden aangepast.  Buiten elke twijfel kan worden aangenomen dat de huidige uitsluiting zeker niet in het belang is van Suriname en de bevolking. Mijns inziens wordt het gehandhaafd met valse informatie, eigen belang en vrees voor confrontatie met een kritische groep die eisen zal stellen van behoorlijk bestuur.

Kort aangegeven gaat het om het volgende:

1. Iedere PSA, die ingezeten is van Suriname krijgt actief en passief kiesrecht.  Dus mag stemmen en kan gekozen worden in de DNA.
2. Iedere niet-ingezetene PSA, wonende in het buitenland, krijgt de mogelijkheid om tegen jaarlijkse betaling van een vastgesteld bedrag aan belasting ( PSA kiezersbelasting) actief stemrecht te verwerven.

Ik durf na enige structureel gekozen gesprekken met zeer uiteenlopende groepen Surinamers in Suriname en daarbuiten te stellen dat indien goed uitgelegd via allerhande media, er zo’n 50 duizend zich in het buitenland bevindende Surinamers zich zullen aanmelden voor de kiesgerechtigde PSA-status. En daarbij bereid zullen zijn een jaarlijkse belasting van tussen de euro 600 en 1000 te betalen, hetgeen  jaarlijks zo ongeveer 30 – 50 miljoen euro zal opleveren voor s ’landskas. Wees gerust dat ik besef dat vertrouwen in het beheer de sleutel zal zijn tot grote deelname en daarover heb ik zeker nagedacht.

De impact van de deelname van de PSA zal onder andere de politieke partijen in Suriname veranderen, bijdragen aan verhoging van de kwaliteit der bestuurders, zal stimuleren dat er zich extra kandidaten aandienen,  en ook de afdelingen in Nederland van de diverse politieke partijen krijgen een echte rol toebedeeld en zullen dus ook actiever worden.  Bovendien komt er wat extra belastinggeld ter beschikking voor wat mij betreft specifieke gebieden. 

Ik sluit af met de opmerking dat er bij mijn beste weten geen te respecteren argumentatie is om PSA uit te sluiten van de volledige beleving van hun Surinamerschap. Het herstelproces van de nu heersende bestuurlijke en sociaal-economische problemen in Suriname zal in bijzondere mate krachtige ondersteuning ondervinden bij het opnemen van PSA in het kiezersregister van Suriname.  Het zal de samenstelling van het electoraat begunstigen en totaal anders maken. Het zal de werkelijke sociale democratie helpen ontwikkelen, betere leiders naar voren doen treden en een betere toekomst voor de komende generaties generen. Onze plicht!  

Ik ben beschikbaar om elk debat hierover aan te gaan.

Roy P. Bottse  

roybottse@advocatenkantoor-bottse.com

De redactie van de Ware Tijd stelt lezers in de gelegenheid stukken in te zenden ter publicatie. In principe worden alle ingezonden artikelen opgenomen, tenzij de inhoud schadelijk, kwetsend of beledigend is voor derden. Stukken die worden geplaatst komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de mening van de Ware Tijd. De redactie behoudt zich het recht voor om stukken niet te plaatsen, of in te korten of te redigeren zonder dat die uit hun context worden gehaald.