Er is de afgelopen tijd veel te doen geweest over de Open Market Operations (OMO’s) en het verband met de hoge wisselkoersen in Suriname. Ik onthoud me van commentaar (ok, even dan: OMG!). Om meer ‘raaskallen’ te voorkomen probeert dit artikel wat meer duidelijkheid te brengen in de doelen en doeltreffendheid van de OMO’s in Suriname.

Ik trek drie conclusies:
1) Ze zijn (gelukkig) niet doeltreffend in het beïnvloeden van de beoogde hoge rentestanden.
2) Ze hebben wel een (noodzakelijk) positief bijeffect op de solvabiliteit van de banken.
3) Via een omweg komt een deel van de betaalde rente wel op de markt en kan de wisselkoersen zo negatief beïnvloeden.

Hoe werken ‘Open Market Operation’ internationaal?
Om economische groei te stimuleren of af te remmen streeft een Centrale Bank (CB) een bepaalde rentevoet na via de commerciële banken. Als de inflatie bijvoorbeeld te hoog is (groei moet worden afgeremd) verkoopt een CBvS via de OMO’s vaak schatkistpapier (in Suriname: Termijn Deposito Certificaten) aan de commerciële banken tegen een aantrekkelijke (hoge) rente. Banken gebruiken hiervoor hun kredietruimte en is er dus minder geld beschikbaar om uit te lenen aan klanten.

Theoretisch zouden leenrentes omhooggaan: Klant: “Bank, ik wil geld lenen”. Bank: “Klant, ik heb niet veel geld, dus ga je meer rente ervoor betalen”. Banken verhogen (vaak) hierbij de spaarrentes om a) toch geld te hebben om uit te kunnen lenen en b) ervoor te waken dat spaarders hun geld niet weghalen bij de bank om zelf in schatkistpapier te investeren. Dit doorgeven van rentes noemen ze ‘rente-transmissie’.

Doel: ‘inflatie’ onder controle
Onze inflatie? Hoger dan 50%. Maar dat komt niet door verhoogde economische groei. Die is juist gestagneerd! Dit komt omdat alles wat we kopen buitenlands is en we hiervoor US-dollars nodig hebben. Die zijn na de kasreservediefstal van 2020 erg schaars geworden en na de verhoogde overheidsuitgaven om de verlaagde koopkracht te compenseren, zijn we nu in een ‘death-spiral’ gekomen.

Een IMF-recept: als de spaarrente hoger zou zijn dan inflatie, zal het volk liever haar geld sparen ipv US-dollars ermee kopen. Dat extra geld weghalen uit circulatie noemen ze ‘afromen’. En ziehier de reden van de torenhoge OMO-rentes die CBvS in de afgelopen jaren heeft beoogd. Hier de hamvraag: is dit de juiste oplossing voor Su?

Doeltreffendheid…

Indien de private sector toch al leent is dit minder bedoeld om te groeien, maar eerder om te overleven. Als de banken de leenrentes toch omhoog schroeven zoals de OMO’s beogen, zal groei (die we juist nodig hebben) niet alleen worden tegengegaan: bedrijven zullen niet meer kunnen ademen tenzij ze de rentes doorberekenen aan de (al arme) Surinaamse klant. Het doel van de OMO’s is ook spaarrentes te doen stijgen. Zo wordt er namelijk meer geld geplaatst bij banken – en weg van de koop van US-Dollars.

Spaarrentes zijn echter laag gebleven in Suriname omdat:
1) banken toch al weinig geld uitlenen, dus is er beperkt behoefte aan spaargeld
2) alle leenrentes omhoog zouden moeten gaan (inclusief jouw hypotheek!) om de verhoogde spaarrentes (kosten) te compenseren (verhoogd risico op faillissementen)

3) de looptijden van de Certificaten erg kort waren. Buiten de banken mogen klanten alleen in zogenaamde Certificaten investeren en deze waren vaak van korte duur. De spaargelden kwamen snel weer terug in de samenleving – en nu de rente ook. 

Niet omdat er meer rente beschikbaar is voor de banken vanuit de OMO’s zullen ze ineens meer uitlenen aan de private sector

Wat doet de rest van het volk die geen overtollige SRD’s heeft om te investeren? Die heeft ze hard nodig om gewoon maandelijks te overleven. Intussen blijft de overheid geld hard uitgeven om de situatie enigszins leefbaar te houden via onder andere extra sociale uitkeringen. En zo blijven we in de ‘death-spiral’. 

Wat gebeurt er dan met de verdiende rente door Banken?
Banken beïnvloeden de hoeveelheid geld in omloop voornamelijk door geld uit lenen. Niet omdat er meer rente beschikbaar is voor de banken vanuit de OMO’s zullen ze ineens meer uitlenen aan de private sector waar de risico’s intussen sterk gestegen zijn.

De banken kiezen gewoonweg ervoor om hun SRD-winsten weer te investeren bij de CBvS waar ze hogere rentes krijgen tegen een lager risico. Dit is niet omdat banken ‘slecht’ zijn, maar vanwege deze risico-overwegingen én omdat deze winst broodnodig is om de solvabiliteit van het financiële systeem op te krikken – die loopt namelijk steeds meer gevaar vanwege de inflatie en de steeds stijgende wisselkoers. 

En de rente verdiend door spaarders?
Banken mogen slechts beperkt US dollars kopen voor eigen rekening. Spaarders hebben daar geen last van. Na terugbetaling van kortlopende certificaten door CBvS kochten spaarders gewoon weer US-dollars en ging de koers telkens weer omhoog. CBvS verandert nu blijkbaar haar strategie door ‘6-maandse’ certificaten uit te geven.

Spaarders zullen waarschijnlijk wegblijven: de koers dreigt harder te stijgen dan de aangeboden rente, vooral gedurende zes maanden. Daarnaast lijkt er nog iets anders te gebeuren: enkele niet-bancaire financiële instellingen lijken ook nog aanzienlijk mee te doen aan de OMO-veilingen via kleinere banken waar ze de rente omhoog zouden kunnen beïnvloeden. Deze rente komt ook weer via deze omweg op de valutamarkt terecht.

What’s next?
Om uit deze spiraal te komen hebben we in Suriname betere keuzes nodig over hoe we onze economie structureren. Wachten op een keuze van buitenlanders om onze hulpbronnen te exporteren is geen succesvolle keuze – dat heeft onze historie allang laten zien.

We moeten exportsectoren kiezen waar Surinaamse bedrijven meer USdollars kunnen generen zodat de schaarste opgelost wordt; sectoren die waarde toevoegen zodat meer Surinamers meer geld kunnen verdienen zodat hun koopkracht versterkt wordt. Keuzes maken is een kwestie van leiderschap. Vingerwijzen is dat niet.

Steven Coutinho, oud-directeur De Surinaamsche Bank

De redactie van de Ware Tijd stelt lezers in de gelegenheid stukken in te zenden ter publicatie. In principe worden alle ingezonden artikelen opgenomen, tenzij de inhoud schadelijk, kwetsend of beledigend is voor derden. Stukken die worden geplaatst komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de mening van de Ware Tijd. De redactie behoudt zich het recht voor om stukken niet te plaatsen, of in te korten of te redigeren zonder dat die uit hun context worden gehaald.