De filmdocu ‘The President’s Daughter & the Richest Freeborn Lady’ over de twee iconische Surinaamse vrouwen Cynthia McLeod en Elisabeth Samson is bij de première op het Nederlands Film Festival door het publiek heel goed ontvangen. “De zaal was vol en we hebben heel veel enthousiaste reacties gekregen”, zegt filmmaker Mildred Roethof tegen de Ware Tijd. Ze heeft vier jaar lang romanschrijfster en voormalig lerares Nederlands Cynthia McLeod heeft gevolgd.

Tekst Audry Wajwakana

Beeld privécollectie

McLeod heeft zich op haar eigen wijze decennialang ingezet voor het onderzoeken en vastleggen van de Surinaamse geschiedenis en geprobeerd die in haar historische romans begrijpelijk te maken. Roethof begon in 2019 het filmproject. De in Utrecht geboren filmmaker met Surinaamse roots woonde vanaf haar twaalfde tot haar achttiende in Suriname. Als tiener verslond ze de historische romans van McLeod.

“We willen ook graag voor scholen en sociale instellingen voorstellingen organiseren, omdat het gewoon een belangrijke film is”

Filmmaker Mildred Roethof

Eén van haar lievelingsboeken is ‘De vrije negerin Elisabeth; gevangene van kleur’ dat in 2000 uitkwam. Deze historische roman vertelt het verhaal van de vrijgeboren zwarte zakenvrouw Elisabeth Samson. In 2013 ontmoette de filmmaker McLeod voor het eerst, wanneer ze haar filmt voor een korte bijdrage in een tv-programma. “Toen dacht ik al dat ik ooit een mooie gelaagde film over haar zou willen maken.”

Eigenlijk meer bij toeval hoorde Roethof dat donateurs bezig waren met McLeod om het Elisabeth Samon Huis voor de gelijknamige stichting te kunnen kopen. “Twee maanden later zou de akte van overdracht plaatsvinden. Ik ben toen gaan researchen, heb een filmplan geschreven en heb mevrouw McLeod gevraagd of zij wilde meewerken aan een documentaire over haar, Elisabeth Samson en Suriname. Ze antwoordde volmondig ja. Het zaadje is toen verder geplant”, zegt Roethof.

Bijzondere vrouw

In de documentaire volgt de filmmaker McLeod – dochter van Surinames eerste president, Johan Ferrier – op een duizelingwekkende reis door het koloniale verleden. McLeod heeft bijzondere bewondering voor Elisabeth Samson, de eerste vrijgeborene en eerste zwarte, vrouwelijke miljonair van Suriname in de periode van de trans-Atlantische slavernij. Vrouwen kwamen in historische werken nauwelijks voor, laat staan een zwarte vrouw.

McLeod ontkracht de gecreëerde onwaarheden, mythen en stereotypen door diepgravend feitelijk onderzoek. De kijker leert haar kennen als een sterke en openhartige persoonlijkheid met groot gevoel voor humor, die nog steeds alles uit het leven haalt.

Voor de filmmaker was het een enorme uitdaging om Elisabeth Samson zonder beeld toch tot de verbeelding van de kijkers te laten spreken. Er is nergens beeldmateriaal van haar. “Natuurlijk heb je mevrouw McLeod die fantastisch over haar vertelt. Aan de andere kant heb je ook het bijzondere huis dat wordt verbouwd en dat ik als een soort metafoor heb gebruikt voor Elisabeth Samson. Zo heb ik geprobeerd op een mooie manier haar in beeld te brengen of tot de verbeelding te laten spreken”, zegt Roethof.

Tevreden

The President’s Daughter & the Richest Freeborn Lady’ is een film over twee vlijmscherpe vrouwen met inzichten die een verrassend licht werpen op het ‘sorry’ van Nederland. Ondanks de Engelse titel is de film volledig in het Nederlands. Voor een Engelse titel is gekozen omdat het de bedoeling is de film internationaal te laten gaan.

Na de vertoning op 25 september gaf McLeod, die ook aanwezig was, aan content te zijn met het resultaat. Net als Roethof vindt ze dat de kijkers zelf moeten oordelen. “Vier jaar heeft het geduurd hoor. Goed lastig en dodelijk vermoeiend soms”, geeft ze toe aan de Ware Tijd.

McLeod hoopt dat de documentaire haar kan helpen bij het werven van fondsen voor het Elisabeth Samson Huis. Ze heeft vrijwillig meegewerkt aan de film zonder enig vergoeding of geld te hebben ontvangen. “Integendeel heeft het me tot nu toe alleen geld, tijd en energie gekost. In de film leg ik uit hoe zaken zijn gegaan in het verleden. Ik denk dat men hiermee begrijpt hoe wij denken over wat ons voorgeslacht is aangedaan.”

De documentaire wordt vanaf 5 oktober in Nederlandse bioscopen vertoond. De première in Suriname is op 22 december “We willen ook graag voor scholen en sociale instellingen voorstellingen organiseren, omdat het gewoon een belangrijke film is”, benadrukt Roethof.

Vertraging

Deze film is haar meest belangrijke en persoonlijke werk. Vanwege haar eigen achtergrond als nazaat voelt zij zich verbonden met het gedeelde verleden tussen Nederland en Suriname. In eerste instantie was de bedoeling om ongeveer twee jaar te filmen want dat was de inschatting van de verbouwing.

Dat het filmproject vier jaar duurde komt ook door de coronaperiode. “De bouw van het huis stopte; ik kon niet langer door blijven filmen. Daarnaast spelen andere actuele onderwerpen, die ook onderdeel zijn van de gedeelde geschiedenis”, zegt ze. Hiermee doelt ze behalve op de restauratie van het Elisabeth Samson Huis ook op de excuses van Nederland door premier Rutte op 19 december 2022 voor de rol in de trans-Atlantische slavernij.

Hoe deze film voor Suriname van betekenis zal zijn, moeten volgens Roethof de Surinamers zelf beslissen. “Maar ik hoop dat ze verbindt en hoop geeft. Dat we de geschiedenis die mevrouw McLeod naar boven heeft weten te brengen, nooit vergeten en haar koesteren”, zegt Roethof tot slot.