De goudwinning in Suriname kent een lange historie vanaf de negentiende eeuw, toen rond 1876 de gemiddelde jaarlijkse productie van goud in Suriname ongeveer duizend kilogram per jaar bedroeg. Ik heb mijn vader en andere familieleden van zijn generatie nog horen praten over de ‘gowtu busi yari’, toen veel mannen uit Paramaribo naar de goudvelden vertrokken om als kleine ondernemers geld te verdienen.

Tekst Richenel Ellecom

Beeld Defensie

De jaarproductie van goud viel in 1930 tijdens de grote wereldeconomische depressie terug naar ongeveer tweehonderd kilo. Tussen 1990 en 1995, tijdens de inflatoire economische toestand, namen kleine Surinaamse ondernemers de vlucht in goudwinning. Deze vlucht werd aangevoerd door de kleine goudzoekers, de garimpeiros uit buurland Brazilië.

“Het zorgwekkendste is dat nu is ontdekt dat bij het ongeboren kind de gevolgen van blootstelling aan kwik verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor de fysieke, cognitieve en mentale ontwikkeling van het kind”

Historisch wordt in het Amazonegebied voor goudwinning kwik gebruikt. De invoer van kwik is volgens het Algemeen Bureau voor de Statistiek tussen 1993 en 1996 gestegen van zeventig kilogram naar vijfduizend kilogram per jaar.

De geschiedenis van kwik gaat terug naar het jaar 415 vóór Christus toen de Feniciërs dit metaal begonnen te ontginnen. Het symbool voor kwik in het periodieke systeem is ‘Hg’ dat staat voor hydragyrum, genoemd door Pliny in het jaar 77 na Christus.

Symptomen

Beginjaren 850 na Christus werd kwik als medicinaal middel gebruikt door de Kelten voor het bestrijden van haarluis, tyfus, lepra en syfilis. Tussen 1573 en 1713 werd ontdekt dat het een gevaar voor de gezondheid vormt.

In Duitsland en Joegoslavië werden rond het jaar 2000 de gevaren van kwikdamp beschreven door wetenschappers. Kwik is de meest voorkomende vergiftiging van zware metalen bij mensen. Recentelijk is ontdekt dat acute en chronische kwikvergiftiging bij volwassenen de volgende symptomen kunnen veroorzaken: gevoelloosheid van lippen en tong, tremors bij de ledematen, ataxie (verstoring van coördinatievermogen van de spieren), slechte coördinatie, visuele en auditieve storing, lever- en nieraandoeningen.

Het zorgwekkendste is dat nu is ontdekt dat bij het ongeboren (prenataal) kind, tijdens de zwangerschap, perinataal (bij de geboorte) en postnataal (na de geboorte) de gevolgen van blootstelling aan kwik, verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor de fysieke, cognitieve (verstandelijke) en de mentale (geestelijke) ontwikkeling van het kind. Kinderen zijn het kwetsbaarst omdat het zenuwstelsel van het ongeboren kind zijn snelste ontwikkeling doormaakt tussen de achtste en zestiende week van de zwangerschap.

Wanneer de zwangere moeder in deze periode aan kwik is blootgesteld door kwikdamp in te ademen, door planten of dieren en vis te eten die zijn vergiftigd door kwik, wordt het ongeboren kind ook vergiftigd. Dat gebeurt via het bloed dat door de navelstreng naar de baarmoeder gaat. De ontwikkeling van het zenuwstelsel van het kind wordt daardoor verstoord. Deze verstoring kan niet worden teruggedraaid, maar wel gecompenseerd met revalidatieprocedures om de schade te beperken door middel van ondersteunende strategieën.

Skalians

Suriname nam in 2005 deel aan een conferentie van de Organisatie van het Verdrag voor Amazonische Samenwerking (OOAS) in de Peruaanse hoofdstad Lima. Tijdens deze conferentie werd geconcludeerd dat blootstelling van de mens aan kwik schadelijk is voor het fysieke en psychologische welzijn.

De Surinaamse overheid had zich toen gecommitteerd om een actieplan uit te voeren. Het plan zou onder leiding staan van de Anton de Kom Universiteit van Suriname en een permanente nationale commissie, die de milieu-, gezondheids- en productiefactoren van de goudwinning zou bestuderen.

Volgens een rapport van het ministerie van Regionale Ontwikkeling van 2005 is het Brownsberg Natuurpark met kwik vervuild vanwege de illegale goudwinning. Het grondwater en de vegetatie zijn aangetast door het kwik en kwikgehalte in het Brokopondo-stuwmeer is hoger dan de internationaal toegestane 0,05 microgram.

Er is ook gerapporteerd dat de Boven-Marowijnerivier is vervuild vanwege de illegale goudwinning die er plaatsvindt. Dit komt door het gedoogbeleid van de regering ten aanzien van de drijvende goudwinningsvaartuigen (skalians). De vervuiling met kwik veroorzaakt door deze vaartuigen, ondergaat een chemische verandering tot methylkwik dat het plankton besmet, maar ook de kleine visjes en de grotere vissen die het plankton en kleine visjes opeten. De besmettingsketen zet zich verder voort naar de mensen die de vissen eten.

In het volgende deel zal ik de medische en cognitieve gevolgen voor onze kinderen bespreken.