‘De dollarkoers stijgt, dus mijn pensioen moet ook stijgen’

De oproepen van Suralco aan gepensioneerden om hun SRD-pensioenen om te laten zetten in US-dollars klinken al enkele maanden door het radiolandschap van Suriname. Ook in de kranten zijn er oproepen gedaan om hen over te halen deze stap te zetten. “Ze zijn ook naar Moengo gekomen en hebben persoonlijk met ons gesproken”, zegt Hermanus Tjin Liep Shie die ruim 35 jaren voor de Suralco heeft gewerkt in Moengo.

Tekst Euritha Tjan A Way
Beeld Audry Wajwakana en Rissiano Toto

Dat het vertrek van Suralco uit Suriname midden 2015 grote invloed zou hebben op het voormalige bauxietstadje Moengo is ruim van tevoren vastgesteld door de bewoners. Het stadje dat nu bijna in slaap is gevallen wordt gekenmerkt door weinig economische activiteit, gebouwen die overwoekerd zijn en onkruid dat overal welig tiert.

Er wonen er veel mensen die bij de Suralco hebben gewerkt, veel van hen een mensenleven. Ze hebben het bedrijf het beste van hun productieve jaren gegeven, maar een zorgeloos bestaan als gepensioneerde valt velen van hen niet te beurt door een pensioen dat zij ‘armzalig’ noemen.

“Wat Suralco nu doet is proberen af te komen van de medische kosten en de TWK die ze de mensen nog moeten betalen, want wie het SRD-pensioen nu laat omzetten, doet afstand daarvan”

Raymond Amatoemar ondervoorzitter PWB

Eigen keuzes

Volgens een gepensioneerde van Suralco die in 2000 met pensioen is gegaan, ligt dat aan de keuze die de mensen zelf hebben gemaakt. “Heel jammer, maar ze hebben gedacht aan veel geld in plaats van de toekomst. Als je bijvoorbeeld 1.000 US dollar moest krijgen of SRD 5.000, leek het laatste vooral toen veel. Maar nu zie je wat er gebeurt. De SRD is gedropt en de US dollar blijft stijgen.”

Hij heeft op advies van zijn dochter voor een pensioen in US dollar gekozen. “Ze zei me ‘jij kan die SRD nog altijd verdienen, maar die US dollar niet’”, zegt de man die in 1964 in de Machineshop van Suralco begon te werken. Hij wil niet bij naam genoemd worden, “want mi zaak seti keba.”

Hij legt nog uit dat hij na zijn keus om in US dollar te ontvangen regelmatig naar Guyana moest om het geld te halen. “Now den man set en zodanig dat mi e ontvang dya ini dala. Dus ik klaag niet.” Zijn medische voorzieningen waarvan hij door de ondertekening om US dollars te ontvangen afstand heeft gedaan, worden nu betaald door een basiszorgverzekering. “Die medische voorzieningen stelden ook niet zoveel voor”, zegt hij schouderophalend.

Niet goed uitgelegd

Volgens Raymond Amatoemar, ondervoorzitter van de Paranam Werknemers Bond (PWB) en ook voorzitter van Het Actiecomité van Suralco-gepensioneerden is de uitleg verkeerd. De mensen die kozen voor SRD, kregen het bedrag in dollars tegen de toen geldende koers en omdat in de overeenkomsten met Suralco duidelijk staat dat de lonen gekoppeld zijn aan de US dollars moeten ze gewoon tegen de dagkoers uitbetaald worden.

“Dat weigert Suralco al sinds 2015 en dat is het probleem. De mensen die toen voor de US dollar kozen hadden geen recht meer op medische en andere voorzieningen. Dat is toen met hen afgesproken.” De koers in 2015 was SRD 3,35 voor een dollar tegenover nu SRD 38,18.

Humbertus Tjin Liep Shie begon in 1964 voor Suralco te werken bij het onderhoud van de treinrails. Hij heeft veel meegemaakt in Moengo. Maar de Binnenlandse Oorlog die zijn vrouw afkeurend “nodeloze oorlog” noemt, noch de strijd van de Tucajana heeft hem afgehouden van zijn werk bij Suralco.

“Ik heb ook geld gezet voor de rechtszaak en ik heb niets gehoord en ik ben nu niet goed ter been om te gaan informeren wat de stand van zaken is”

Charles Alimoenadi

“Ik ben altijd teruggekomen en heb altijd hard gewerkt voor dit bedrijf”, zegt hij fel. Het kan er bij hem niet in dat hij vandaag aan de dag SRD 1400 aan pensioen ontvangt van zo een gigantisch bedrijf als Alcoa.

“Toen ik met pensioen ging en ze me vroegen of ik US dollar wilde of SRD werd mijn vrouw veel ziek. Daarom hebben we toen besloten om de SRD te ontvangen, want dan werden de ziektekosten betaald. Tot nu toe betaalt de Suralco dat en ik ben ze daarvoor dankbaar.”

Maar de SRD 1400 is niet toereikend. “Niet eens om taxi te betalen naar Paramaribo om naar de dokter te gaan”, zegt hij. Hij heeft de oproep gehoord om zijn huidige pensioen om te laten zetten in US dollars. “Maar dat ga ik niet doen, want wie betaalt dan mijn ziektekosten”, vraagt hij retorisch.

De man die als dispatcher van de treinen met pensioen ging, zegt dat hij vraagt wat hem rechtens toekomt. “Waarom moeten zij die US dollar ontvangen leven en ik niet? We hebben hetzelfde werk gedaan. De dollarkoers stijgt, dus mijn pensioen moet ook stijgen.”

Advocaat van de gepensioneerden Sharda Sitaram heeft de zaak in 2022 in hoger beroep overgenomen. Er is al uitgeprocedeerd en ze verwacht in oktober en in december dat er vonnissen zullen komen. “Er is nog een groep waarbij een bodemgeschil loopt, maar daar moet ik nog een proceshandeling plegen en dan kan het voorgaan”, zegt ze.

Bedrag wordt meer

Er zijn twee groepen die rechtszaken hebben lopen tegen Suralco. Eén is zelfs al sinds 2016 bezig, nadat Suralco vanaf 2015 geweigerd heeft de pensioenen uit te betalen tegen de geldende koers. In 2018 besloot Het Actiecomité te gaan voor comparitie. Daarbij werd er een voorziening getroffen voor de gepensioneerden.

Ze konden beschikken over 30 procent van de TWK-pensioenen waar ze recht op hadden als ze vanaf het begin tegen de geldende koers hun pensioen zouden krijgen. Maar de strijd voor de andere 70 procent en het deel van de groep die de 30 procent niet heeft gehad gaat door.

“En het bedrag dat uitbetaald moet worden, wordt steeds meer”, zegt Amatoemat. Hij vindt het daarom niet kunnen dat Suralco ondanks dat er nog rechtszaken lopen tegen het bedrijf probeert de mensen over te halen om hun pensioenen nu om te laten zetten in US dollar tegen de koers van 2015.

“Het toont voor mij aan dat wij al hebben gewonnen. Alles staat in overeenkomsten die getekend zijn. Wat Suralco nu doet is proberen af te komen van de medische kosten en de TWK die ze de mensen nog moeten betalen, want wie het SRD-pensioen nu laat omzetten, doet afstand daarvan. En er zijn ouderen die het niet snappen en toch tekenen. Dat vind ik jammer”, zegt hij. Volgens hem maakt Suralco meedogenloos misbruik van de economische situatie waarbij mensen geld nodig hebben.

De ondervoorzitter van de PWB noemt de strijd die Suralco voert onredelijk. “Weet je dat ze de 30 procent TWK niet wilden uitkeren aan weduwen van de mensen die in de tussentijd zijn overleden? Pensioen is een eigendomsrecht, het is opgebouwd”, zegt hij verbolgen.

Pensioenfonds ondergefinancierd

Volgens hem is de reden die Suralco noemt om niet uit te willen betalen volgens de dagkoers dat haar pensioenfonds ondergefinancierd is. “Maar dat is niet waar, want toen het Amerikaanse Congres in 2021 een fonds oprichtte om ondergefinancierde pensioenfondsen te helpen viel dat van Alcoa buiten de boot. Ze is een multinational met vestigingen en winsten wereldwijd, dus die theorieën van onderfinanciering kloppen niet”.

Hij heeft er niet veel geloof in dat in oktober daadwerkelijk een finaal vonnis wordt gewezen. “Volgens mij speelt men een vies spelletje want ook toen er vonnis gewezen zou worden op 21 april ging het niet door omdat het een vrije dag was (Pasen…red). Nu is de dag van 20 oktober gekozen en op die dag wordt de Chinese immigratie gevierd.”

Charles Alimoenadi ligt op een veldbed in Moengo onder een afdakje dat toch zorgt voor een verkoelende bries. Door zijn huid is te zien dat hij een pacemaker draagt. Het is de tweede die bekostigd is door de familie, want van Suralco waar hij van 1974 tot 1986 als laborant heeft gewerkt krijgt hij geen medische kosten vergoed.

“Ik ben vervroegd met pensioen gegaan want in 1986 was de Binnenlandse Oorlog en Suralco heeft toen mensen afgevloeid. Ik ben toen ook akkoord gegaan. En het geld dat we kregen om weg te gaan in 1987 was goed.”

Geld verloren

Alimoenadi zegt te hebben gehosseld en het geld besteed te hebben om zijn zeven kinderen te verzorgen. “Ik heb ook veel geld verloren in de Binnenlandse Oorlog toen de banken geen geld aan ons konden betalen. Ik weet nu niet wat de stand van zaken is van de rechtszaak. Mijn zoon was recent in Paramaribo  om te informeren over het omzetten naar US dollar, maar ik ga het niet doen, want dan krijg ik vrijwel niets.”

Alimoenadi voelt zich in de steek gelaten door anderen in Moengo van wie hij zegt dat ze al een schikking hebben getroffen. “Ik heb ook geld gezet voor de rechtszaak en ik heb niets gehoord en ik ben nu niet goed ter been om te gaan informeren wat de stand van zaken is”, zegt hij terwijl hij wrijft over zijn been dat pijnlijk gezwollen lijkt.

Amatoemar laat weten dat wie ervoor kiest het SRD-pensioen om te zetten in US dollar ook moet opdraaien voor de bankkosten die met die overmaking naar Suriname gepaard gaan. “En dat is al om en bij 25 US dollar per transactie, heb ik me laten vertellen. Dus wat zou zo iemand als Alimoenadi overhouden?”, vraagt hij retorisch.