Leren van geschiedenis 102

Steeds meer mensen zijn bezig met hun stamboom, een leuke hobby die sterk verbonden is met familie en identiteit. Het Surinaams archief (NAS) geeft cursussen en verwelkomt bezoekers die op zoek gaan naar hun voorouders. Teruggaan tot 1863 is voor iedereen wel mogelijk, met als belangrijkrijke bron de volkstelling van 1921, aanwezig in het NAS. Voor nakomelingen van slaven is het veel lastiger omdat er geen achternamen waren, wel kunnen er familieverbanden via de moeder worden nagezocht, als de naam en plantage bekend zijn. De slavernij-archieven zijn door de Universiteit van Utrecht gedigitaliseerd en digitaal beschikbaar.     

            Voor mensen met gemanumitteerde, vrijgekochte slaven in hun bloedlijn kan de zoektocht verder teruggaan. Vanaf 1828 zijn de namen geïnventariseerd in een uitgave, gemaakt door Okke ten Hove en Frank Dragtenstein.

Egodocumenten

Wanneer je op zoek gaat naar je familie kunnen er verrassende feiten opduiken. In tegenstelling tot de vele verhalen die vaak de ronde doen. Zo zou de familie Neus uit Para stammen, maar bij nader onderzoek is deze naam gegeven aan een groep mensen die bij de Emancipatie in 1863 op Zorgvliet in Commewijne woonde. Vaak is het enige houvast dat je hebt een oud familieboekje, of wat nadere informatie over een persoon. Zelfs foto’s ontbreken vaak omdat de familie die bij overlijdens weggooit. Het is helaas geen traditie van Surinamers om zaken te bewaren, en dat is erg jammer, want hoe meer je hebt, hoe beter je de levensloop van een voorouder kunt traceren. Ook het bevragen van de oudere generatie om verhalen van vroeger te achterhalen, is iets van pas de laatste tijd. Persoonlijke brieven zijn geweldig hiervoor, of dagboeken en journalen. De Amerikaanse Karen Wulf heeft een post op instagram, VernacularGenealogy genaamd. Zij levert ideeën aan waar je opmerkelijke informatie over een familie zou kunnen vinden. Dit biedt vele mogelijkheden om je familiegeschiedenis uit te zoeken.

Bakkie

De plantage Bakkie is een van de weinige plaatsen in Suriname waar een nazaat van de vroege eigenaars de plantage beheert. Marcia Mormon en haar partner Bas Spek doen er alles aan om de locatie een authentieke sfeer te geven. Je kunt met een dagtrip naar Bakkie. Een prima gelegenheid voor een boottocht naar plantage. Ook de Warappakreek, waar Bakkie aan ligt is de moeite waard, vanwege diverse artefacten, erfgoed van vroeger, dat nog in het bos ligt.  

In 1744, na de bouw van Nieuw Amsterdam, werd de grond uitgegeven aan Nicolaas Reijnsdorp, ook eigenaar van plantage Fortuin. De grond van 1000 akkers werd Reijnsdorp genoemd. Het gouvernement kocht de plantage aan in 1902 en die werd verkaveld in kleinlandbouwpercelen voor ex-contractanten. Marsha Mormon kocht op een gegeven moment een perceel en heeft de plek aan het water verder ontwikkeld. Daarnaast hebben ze ook kosten nog moeite gespaard om de Warappakreek doorvaarbaar te maken tot aan de zee.    

Afbeelding: Detail van de Loods op plantage Kerkshoven in Diorama van Gerrit Schouten

©Museum Valkenhof, Nijmegen

Afbeelding: Luchtfoto van plantage Bakkie, met de nagebouwde loods

Museum

Bakkie heeft een unieke privécollectie van antiquarische werken over Suriname, zoals uitgaves van Maria Sibylla Merian, Stedman en Benoit. Van alle drie zijn vooral de afbeeldingen wereldberoemd, en hebben de auteurs daarmee Suriname op de kaart gezet. In veel werken over slavernij worden deze platen gebruikt als illustratie. Daarnaast zijn er ook artefacten als een kromboei en een brandmerk. De laatste aanvulling voor het museum is een Sranan versie van het Nieuwe Testament. ‘Tori vo wi Masra en helpiman Jesus Kristus […] fo Evangelie Matteus, Markus, Lukas en Johannes’. Gedrukt bij Stopler door Gustav Wister in 1865.

Deze uitgave is aangekocht uit de collectie van de bekende Surinaamse boekverzamelaar Carl Haarnack, die bereid was dit exemplaar af te staan omdat in het boek een opdracht staat aan een van de voorouders van Marsha Mormon. Het boek is ‘met liefde door Alexander geschonken aan Salomo de Rijp’, zoals de inscriptie luidt. Ook dit is een zeldzaamheid: dat er documenten zijn die aantoonbaar een relatie hebben met Suriname. Met veel opzoekwerk en spitten in de archieven zal er nog veel meer naar boven kunnen komen over de vroegere plantage Reynsdorp, nu Bakkie. Waarmee de mooie verzameling van de plantage verder uitgebreid kan worden, zodat we steeds meer over de geschiedenis te weten komen.

Hilde Neus

(met dank aan Bas Spek).  

Afbeelding: Opdracht aan de opa van de opa van Marsha Mormon

Afbeelding: De Srananversie van het Nieuwe Testament,1865