REFLECTIE / Iwan Brave

Ik kreeg verwachtbaar gemengde reacties op mijn vorige column, die als slotzin had: “Je hebt evenveel recht op excuses.” Lof van hen die gaan voor de boodschap van vrede en harmonie en bedenkingen van hen die hem begrijpen maar toch moeite ermee hebben, emotioneel vooral. De haters laat ik onbesproken.

Als ik op mijn persoonlijke emoties afga, wil ik ook roepen: “Eerst excuses voor de slavernij en daarna excuses voor het koloniale verleden.” Ook ik ervaar (soms) het gevoel van gekwetst-zijn door het gemak waarmee sommigen bij bepaalde vergelijkingen zeggen: “Dat was net zo erg als slavernij.” Of: “Er is nog steeds slavernij.”

Dan denk ik bij mezelf: ‘Hallo, beoordeel dat probleem op zijn eigen merites en bagatelliseer niet het leed van mijn voorouders met niet ter zake doende vergelijkingen. Ze werden al totaal verontmenselijkt, kom niet ook nog eens afdingen op hun leed.’

Terechte menselijke emoties. Maar de realiteit gebiedt dat we een fragiele multiraciale samenleving zijn op basis van ‘hoe wij ook hier samen kwamen’. Hoe zit het met de verdreven en ‘gemarginaliseerde’ inheemsen; staan die achter of voor mij in de rij?

We kunnen niet de andere afwijzen of naar het tweede plan verwijzen met het verweer: ‘Mijn geërfde leed is erger.’ Suriname heeft daar geen baat bij en de o zo verlangde ‘één natie’-wens blijft daardoor uit of loopt op zijn minst ernstige vertraging op. We gaan moeten inschikken jegens elkaar, op basis van geven en nemen. Zonder inleveren. Eén ding staat als een paal boven water:

het Nederlandse kabinet heeft ‘als komma’ zijn excuses aangeboden voor het trans-Atlantische slavernijverleden. Dat nazaten van ‘dwang contractarbeiders’ ook expliciet excuses opeisen voor het ‘koloniale verleden’, is geïnspireerd door de inspanningen van nazaten van tot slaaf gemaakten. Een bemoedigend voorbeeld van aanstekelijke bewustwording richting eensgezindheid.