Tekst en beeld Samuel Wens

BOVEN-SURINAME — “De Saramaccaners beschikken al over een wettige granman bij overheidsbeschikking en het is bij mij niet bekend dat een marronstam twee granmans mag hebben.” Dit zegt minister Gracia Emanuël van Regionale Ontwikkeling en Sport tegen de Ware Tijd in reactie op de aanstelling zaterdag van Frans Banai tot tweede grootopperhoofd van de Saramaccaners.

De bewindsvrouw geeft aan dat als de ‘Twaalfoe Lo’ vraagt om Banai te erkennen de regering-Santokhi/Brunswijk zich over het verzoek zal buigen en een beslissing zal nemen. “Maar het past niet om zich te mengen in de culturele en traditionele gran krutu van zaterdag in het dorp Dan in Boven- Suriname”, haast ze zich te zeggen.

Emanuël stelt tegenover de krant dat ze als verantwoordelijke minister niets wist van de gran krutu. “De informatie dat Frans Banai grootopperhoofd is geworden van de Saramaccaners langs de Gaan lio (Gran Rio, … red.) heb ik via de media vernomen. Maar wij gaan het niet verbieden”, antwoordt Emanuël op de vraag als de regering Banai zal verbieden zich als granman uit te geven.

Aboikoni versus Banai

Ontwikkelingssocioloog Soulaimy Laurens, die zelf marron is, vindt niet dat er verwarring is ontstaan met de aanstelling van een tweede Saramaccaanse granman. “De centrale overheid zal maar één granman faciliteren en met hem zullen de organisaties en bedrijven in het gebied werken. De toekomst zal uitwijzen of Albert Aboikoni gehandhaafd blijft of dat Frans Banai uiteindelijk grootopperhoofd wordt.”

Ze benadrukt dat mensen vrij zij hun leiders te kiezen of af te wijzen. Laurens geeft wel toe dat het steeds ingewikkelder en uitdagender wordt om dignitarissen, zoals een granman, viscalie, hoofdkapitein en basya aan te wijzen en te benoemen, vanwege de moderne ontwikkelingen binnen de marrongemeenschap.

Echter, het voornemen van de ‘Twaalfoe Lo’, om de functie van granman te laten rouleren binnen de twaalf Saramaccaanse stammen kan niet rekenen op haar goedkeuring. “Verandering en vernieuwing hoeven niet altijd verbetering te zijn.” Ze vindt dat de benoeming van traditionele gezagsdragers goed is geregeld en dat de procedure bekend is bij ouderen.

Gewoonterecht

“Frans Banai danst op een dun koordje door zijn benoeming tot granman van de Saramaccaners”, concludeert Frank King, openbaar aanklager bij het Volkstribunaal Suriname. Volgens hem kent het Saramaccaanse tribale gewoonterecht niet het systeem van twee granmans. Overigens, deze titel is volgens het gewoonterecht van de stam toegekend aan een door een evenredige meerderheid gekozen grootopperhoofd zegt King.

“Van de twaalf hoofdkapiteins hebben indertijd negen de kandidatuur van Albert Aboikoni ondersteund, op basis waarvan hij gekozen is als grootopperhoofd der Saramaccaners. Hij is daardoor gerechtigd de titel van granman te dragen.” Daarnaast benadrukt King dat Aboikoni functioneert op basis van een wettelijke grondslag, omdat de wettig gekozen president, Desi Bouterse, hem beëdigde.