door Wilfred Leeuwin
PARAMARIBO — De Nederlandse overheid maakt een “gebaar van erkenning” naar ouderen van Surinaamse herkomst, die voorafgaand aan de onafhankelijkheid van Suriname op 25 november 1975 bewust ervoor hebben gekozen Nederlander te blijven en naar het voormalige moederland te verhuizen. Dit staat in een ontwerp ‘tijdelijk besluit voor een eenmalig bedrag aan ouderen van Surinaamse herkomst’. Wie in aanmerking komt, kan eenmalig vijfduizend euro krijgen.
In de nota van toelichting op dit besluit staat dat ouderen van Surinaamse herkomst die voorafgaand aan en in verband met de onafhankelijkheid van Suriname op 25 november 1975 naar Nederland kwamen, dat welbewust hebben gedaan. Ze deden dat omdat zij zich Nederlander voelden en Nederlander wilden blijven met de daarbij behorende rechten en plichten.
“Veel Surinamers in Nederland die niet voldoen aan de voorwaarden of delen daarvan vinden deze regeling discriminerend”
In 1975, vóór 25 november, maakten ongeveer dertigduizend mensen welbewust gebruik van de mogelijkheden om het Nederlanderschap te behouden door naar Nederland te vertrekken. Zij maakten een levensbepalende keuze door te emigreren naar een ander continent. Ouderen van Surinaamse herkomst hebben nu, bijna vijftig jaar later, geen volledige uitkering opgebouwd op grond van de Algemene Ouderdomswet (AOW) omdat de jaren dat men in Suriname woonde niet meetellen voor de AOW-opbouw.
Betrokkenen die welbewust de keuze maakten om naar Nederland te komen, ervaren dit als een groot onrecht. Zij voelen zich tweederangsburger, terwijl zij juist naar Nederland kwamen omdat zij zich Nederlander voelden en Nederlander wilden blijven. Hier is door het kabinet veelvuldig over gesproken met de Tweede Kamer en de Surinaamse gemeenschap.
Strikte voorwaarden
In de wet zijn strikte voorwaarden opgenomen waaraan men moet voldoen om in aanmerking te komen voor de vijfduizend euro. Een persoon heeft recht op het eenmalige bedrag indien deze uiterlijk op 25 november 1975 in Nederland is gaan wonen met het oog op het behoud van rechten en plichten. Vanaf het moment dat de persoon in Nederland ging wonen moest de woon- en verblijfplaats Suriname zijn. Zo iemand moest ook de leeftijd van ten minste achttien jaar hebben bereikt op het tijdstip, waarop die in Nederland ging wonen.
Een andere belangrijke voorwaarde om in aanmerking te komen voor de uitkering is dat de persoon op 1 juli 2024 ten minste 25 jaar in Nederland heeft gewoond. Bij Surinamers in Nederland en voor een klein deel in Suriname wordt met gemengde gevoelens op het ‘gebaar’ gereageerd. Veel Surinamers in Nederland die niet voldoen aan de voorwaarden of delen daarvan vinden deze regeling discriminerend.
Sommige personen die gerekend van 1 juli 2024 langer dan 25 jaar in Nederland wonen, komen toch niet in aanmerking omdat zij te jong zijn. De onafhankelijkheid van Suriname zal in het jaar waarop deze regeling geldt vijftig jaar oud zijn in 2025. Sommige personen komen dan nog niet in aanmerking omdat, toen zij naar Nederland vertrokken, ze de leeftijd van achttien jaar nog niet hadden bereikt.
Erkenning
De algemene opvatting onder Surinamers is dat deze regeling gewoon een algemene moest zijn die van toepassing is op alle Surinamers die tot de onafhankelijkheid – ongeacht hun leeftijd – in Nederland of in Suriname hebben gewoond. Voor een ander deel is deze regeling eindelijk een erkenning, omdat al langer dan dertig jaar wordt gestreden om een volledige invulling van wat wordt genoemd het AOW-gat van Surinaamse Nederlanders, voor wanneer zij de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt.
Aanvankelijk liep de Nederlandse politiek helemaal niet warm om een regeling te treffen. Echter, de politieke partij D66 heeft dit voorstel, dat al lang is gedaan, uit de ijskast gehaald en ter discussie gelegd.