In De Nationale Assemblee (DNA) is er bij de bespreking van koerssituatie in het land zware kritiek geuit op het functioneren van de Centrale Bank van Suriname, CBvS. Vooral vanuit de kant van de coalitie en de grootste coalitiepartij was de kritiek niet mals. Een van de oorzaken van de kritiek waren de OMO’s (de Open Markt Operaties). Met name was er veel kritiek op de hoge rentes die daarbij zijn gehanteerd, daarop gaan we straks in.
Opvallend in deze kritiek was, dat de DNA vrijwel in zijn algemeenheid de OMO’s heeft afgewezen als te zijn een onbegrijpelijke maatregel die onmogelijk iets goeds zou kunnen brengen voor de monetaire stabiliteit voor de munt. Er is altijd al kritiek in en buiten DNA geweest op de OMO’s, het zou hebben geleid tot onrechtmatige verrijking van de commerciële banken van de hoge rentes die zelfs zouden gaan tot 80%. De kritiek was echter nooit zo hevig als nu. Waarschijnlijk hebben de critici eerder toch gedacht dat het deze maatregelen echter toch wel effect zouden sorteren. Het heeft het effect niet gesorteerd, want de koers vertoont een consistente stijgende lijn. Het is de onzichtbare hand die enkelen wel begrijpen en de meesten niet zien, die de koers op basis van factoren die duister zijn, de koers elke dag bepaalt. De kritiek enkele dagen terug was zo heftig, dat zelfs gevraagd is om het ontslag van de governor van de CBvS. Nu is het in politiek Suriname vaak zo dat wanneer er gevraagd wordt naar het hoofd van een persoon, het niet zo hoeft te zijn dat de persoon zijn taak niet naar behoren heeft vervuld. Het betekent wel wat wanneer leden van de coalitie in DNA vragen naar het ontslag van de leiding van de Centrale Bank.
Dat betekent dat er onderliggend een verstoorde of niet-harmonieuze relatie is tussen de regering of misschien zelfs de minister van Financiën en de president en de governor van de bank. Maar, niet alleen op de governor is er kritiek, ook op de deskundigen die op de bank werkzaam zouden zijn is er kritiek. Die zouden namelijk hoge salarissen verdienen van SRD 60.000 tot 90.000 per maand en er zouden personen zijn die zelfs SRD 400.000 per maand verdienen. De vraag is in DNA gesteld wat de inbreng en bijdrage van deze werknemers in het geheel is, nu men er toch niet in slaagt om de koers stabiel te houden.
We menen ons wel te herinneren dat de voormalige en inmiddels voortvluchtige minister Hoefdraad van Financiën, in DNA had verklaard dat een groot aantal economen door de CBvS in dienst was genomen speciaal om de macro-economie en de koers in de gaten te houden. Ook toen al was er kritiek op dit aantal ‘deskundigen’ die hoge lonen zouden verdienen, terwijl de munteenheid steeds aan het verslechteren is geweest.
De bank is uitgekomen met een stuk waarin er verduidelijking is opgetreden met betrekking tot het fenomeen van de OMO’s. Daarin lijkt de bank de schuld te willen schuiven in de schoenen van de dwingende maatregelen van het IMF overeengekomen door de regering. Enige dagen terug is ook beweerd, dat het IMF een inschattingsfout heeft gemaakt door de koers vrij te laten. Die fout is wel voorspelbaar, omdat men onvoldoende kennis heeft van het cambiowezen in Suriname. Men is waarschijnlijk het Surinaams cambiowezen gaan vergelijken met de ‘exchange’ kantoren (geldwinwisselkantoren) die in het buitenland, met name in de westerse wereld, te zien zijn, vooral in de steden waar mensen met hun valuta komen en deze moeten inwisselen in de lokale currency. Die vergelijking gaat niet op, dat hebben we eerder hier gesteld, omdat de Surinaamse cambio’s, een voortzetting in nieuw pak zijn van de zwarte valutamarkt van de jaren ’90 van de vorige eeuw.
De inborst van de cambio’s is niet veranderd: het zijn valutaspeculanten gebleven die alleen rustig kunnen blijven als er een behoorlijke tegengewicht is: ruime voorraad aan US-dollars vanuit de staatsbanken voor degenen die valuta wensen te kopen. De vraag is zo ruim in Suriname, dat de voorraad van de overheid niet altijd voldoende is. De inborst van de speculanten is zo dat ze zullen toeslaan wanneer bloed zullen ruiken: dat is wanneer de regering niet over voldoende dollars beschikt voor degenen die hun SRD willen omzetten in dollars.
Opmerkelijk bij de besprekingen laatst in DNA is dat er verschillende oorzaken zijn aangewezen die ervoor zouden zorgen dat er een enorme vraag is naar US-dollars in Suriname. Zo is de beschuldigende vinger gewezen naar de verschillende betting-kantoren in Suriname. Mensen zouden werken om hun geld te kunnen brengen naar de betting-kantoren. Over de enorme verslaving zijn in DNA al debatten geweest en er liggen wettelijke maatregelen in DNA om gokverslaafden af te helpen van hun verslaving. Deze kantoren zouden dagelijks zoveel SRD’s weghalen uit de samenleving. Met de miljoenen die men van de gokkers ophaalt zou men naar de cambio’s en andere verkopers van dollars gaan om deze om te zetten in valuta. Daarbij zou het niet ertoe doen voor de valutakopers of de koers een puntje hoger of lager is, is beweerd. De vraag is dan wel wat deze kantoren met hun grote bedragen aan valuta doen. Is men in staat om het op de commerciële banken te zetten? Dat moet kunnen, omdat de inkomsten niet illegaal zijn en ook het omzetten van de SRD is niet illegaal. Misschien is het zelfs zo. dat het de commerciële banken zijn die de dollars tegen hogere koersen verkopen aan deze vauta-opkopers.
Ook is de beschuldigende vinger gewezen naar de vele handelszaken in Suriname die hetzelfde zouden doen als de betting-kantoren. Al met al is het zo, dat de CBvS nu aangeeft dat overeengekomen is (met het IMF) dat de valutakoers van Suriname, dus de waarde van het Surinaams geld, bepaald wordt door de mensen die valuta willen kopen en vooral de mensen die valuta mogen, willen of kunnen verkopen. De dollar en de euro zijn in Suriname dus een verhandelbaar goed en voor deze situatie hebben ze gekozen al in 2020 voor de verkiezingen.
OMO’s zouden gangbaar zijn in de wereld volgens de CBvS en sinds 2016 in uitvoering zijn, met een kleine oponthoud. Eerder werd (later inwisselbaar) schatkistpapier aan de banken verkocht, nu werden termijndeposito’s verkocht. Met het IMF zou ook zijn overeengekomen dat de CBvS de koers van de dollar niet mag bepalen, maar dat de canbio’s dat doen. Het zijn allemaal overeenkomsten die de regering als hoofdpartij van het IMF heeft ondertekend en medeondertekend. Naar verluidt zou de invloed van CBvS in het geheel geel marginaal zijn. Waarom is er dan toch kritiek op de CBvS? Is het om de besluiten van de regering te dekken?