‘Wij moeten bepalen wat ons belang is’

TOTNESS — Coronie wordt vaak als het probleemkind van Suriname gezien. Maar wie dieper graaft ziet dat er veel potentie is. Aan andere kant zijn er veel remmende factoren die overigens volgens de mensen “niet onoverkomelijk zijn”. Alleen is men het er niet over eens welke weg precies te bewandelen richting het spreekwoordelijke ‘Rome’. Granman Albert Aboikoni der Saramaccaners (Saamaka) deelde tijdens een bezoek aan het district zijn inzichten met de mensen.

Tekst en beeld Euritha Tjan A Way

Voordat de granman start met zijn gedachten te delen neemt een basya plaats voor de traditionele ‘na-sa-de’-bevestiging (zo-is-het). Aboikoni steekt met een knik van wal en benadrukt eerst de bindende factor: Afrika. “Na dape unu ala kmopo en na dya wi o tan”,  – vandaar komen wij allen en hier zullen we blijven, klinkt het overtuigend.

De granman legt uit wat de bepalingen in de Surinaamse samenleving zijn die zwarte mensen tegenhouden in hun ontwikkeling. Hij neemt daarin mee het gebrek aan waardering voor het werk dat zowel zwarten als inheemsen hebben gedaan in Suriname.

“Laten we starten met het onderlinge samenwerken en het instellen van een andersoortig bestuur voor de districten Para en Coronie”

Granman Albert Aboikoni

“De mensen die in het binnenland wonen, hebben gevochten om hun vrijheid te krijgen. Bij de onafhankelijkheid heeft de regering hier niets mee gedaan. Hetzelfde geldt voor de plantages die gekocht zijn. Blaka sma no kisi, na bai den bai. Dit soort krachtige daden heeft de overheid nooit gewaardeerd. Wat is opgebouwd in Suriname tot aan de afschaffing van de slavernij is door zwarten en inheemsen opgebouwd. De rest bouwt daarop voort”, aldus Aboikoni.

Niet eerlijk

Ook noemt hij het oneerlijk dat de manier waarop traditioneel getrouwd wordt bij de inheemsen en zwarten nooit is erkend door de overheid. “Wel de Aziatische huwelijkswetgeving.” Het stuit de granman tegen de borst dat de situatie van zwarten en inheemsen in Suriname nu zo slecht is.

Volgens hem kan dat alleen maar omdat zwarten in het binnenland en die in Paramaribo gescheiden gehouden worden. Ook het versplinteren van het gezag onder de inheemsen werkt volgens hem tegen het samenwerken onderling.

“We moeten bundelen, maar dat gaat natuurlijk niet één, twee, drie. Dus laten we starten met het onderlinge samenwerken en het instellen van een andersoortig bestuur voor de districten Para en Coronie. Wij moeten bepalen wat wij als zwarten en inheemsen zien als in ons belang en dan gaan we met de overheid aan tafel”, zegt Aboikoni die het in januari voor elkaar heeft gekregen dat er een Saamaka tribinaal is ingesteld voor traditionele rechtspreking in het Saamaka grondgebied.

Coroniezwamp

Zijn boodschap wordt door veel mensen als positief ervaren. De problemen van Coronie worden met hem gedeeld. Alex Feller, de grootste landbouwer van Coronie, ziet de beslissingen van de Staat als grootste boosdoener.

“Sinds de Coroniezwamp met een dijk is afgezet, gaat het slecht met het district. Het vruchtbare water dat naar zee ging en langs alle plantages liep, waar er zoveel vis in was, is afgezet om naar de rijstvelden in Nickerie te gaan. Op dat moment begon de ondergang van dit district. Den man no ben luku a belang fu Coronie”, zegt hij stellig.

“Het is niet aan de blanke gelegen dat het nu zo slecht gaat met de Coroniaan. De Coroniaan wil niet naar school gaan, terwijl we juist dat nodig hebben”

Ricardo Vriesde

Hij stipt ook aan dat Coronie te maken heeft met een scheefgegroeid systeem. “Vroeger waren mensen aan het planten. De politiek kwam. De mensen werden geleerd dat zij bij lanti moesten gaan werken. Vraag aan de districtscommissaris hoeveel lantiman hij heeft”, zegt hij retorisch terwijl hij naar dc Maikel Winter wijst die wijselijk zwijgt.

Volgens de statistieken heeft Coronie inderdaad veel ambtenaren, maar dat beeld is niet anders in andere delen van het land. Feller is het eens met de granman dat een bundeling kan helpen om het tij in Coronie te keren.

Scholing

Fel daartegen is de geboren en getogen Coroniaan Ricardo Vriesde die na veertig jaar weer in het district is komen wonen. “Alleen scholing kan Coronie helpen uit het dal waarin het nu in is. Geen enkele bundeling. Het is niet aan de blanke gelegen dat het nu zo slecht gaat met de Coroniaan. De Coroniaan wil niet naar school gaan, terwijl we juist dat nodig hebben. Geschoolde mensen.”

Een mevrouw die speciaal is gekomen om de granman, aan wie ze les heeft gegeven, snel even te zien, werpt op: “Scholing kan helpen, maar zodra mensen voor scholing weg gaan keren ze niet terug om Coronie op te bouwen. Wie moet het dan doen? Sommige zijn nooit teruggekeerd”, geeft ze de discussie een andere wending.

Intentie tot samenwerken

Aan het einde van de avond in Totness in de multifunctionele zaal van het districtscommissariaat tekenen de meeste mensen de intentieverklaring voor samenwerking en bundeling. Voor het district Para heeft het overkoepelden platform van Paraplantages al getekend. Zo is de intentie om de drie gebieden te verenigen nu op papier vastgelegd.

Dc Winter heeft het bezoek van de granman ervaren als bijzonder. “Dit was een snel bezoek, waaraan we weliswaar langer dan anderhalf jaar hebben gewerkt. We werken aan een volgend bezoek waarbij hij een paar dagen kan blijven en kan kennismaken met het heerlijke van Coronie. Dan zullen we hem met enkele ouderen en ondernemers laten praten zodat hij meer inzicht krijgt in de problemen van het district.”

Aboikoni is meer dan tevreden over de wisseling van gedachten in Coronie. “Ik ben altijd blij met verschillende meningen. Wanneer iedereen het eens is, klopt het niet. De mensen zijn oprecht geweest en dat hebben we nodig.”