De Amerikaanse president Joe Biden maakte dinsdag bekend dat hij voor een tweede termijn gaat. Bij de Democraten heerst eerder berusting dan enthousiasme, terwijl de Republikeinen geen enkel middel meer schuwen in de strijd om het Witte Huis. Zelden had een president zo veel obstakels op zijn pad naar herverkiezing.
Biden is wellicht zijn eigen grootste tegenstander
Zijn voornaamste tegenstander ziet Biden mogelijk als hij in de spiegel kijkt. Het aantal Amerikanen dat positief is over zijn beleid schommelt al maanden rond de 40 procent.
De voornaamste kritiek is dat Biden te oud is. Als hij een tweede termijn krijgt, is hij 82 jaar oud als hij daaraan begint. Biden is nu al de oudste president die de VS ooit heeft gehad. De vraag is of hij het geestelijk en lichamelijk nog een termijn volhoudt.
Biden houdt weinig toespraken buiten hoofdstad Washington en zijn thuisstaat Delaware. Tijdens de vorige verkiezingen en aan het begin van zijn termijn kon dat makkelijk. Vanwege de coronamaatregelen waren publieke optredens tot een minimum beperkt. De komende campagne zal Biden het hele land moeten afreizen om het succes van zijn beleid te verkopen.
Dat biedt meer risico’s op een van zijn inmiddels karakteristieke versprekingen. Biden doet wel vaker onhandige uitspraken, haalt informatie door elkaar en maakt soms een verwarde indruk tijdens optredens. Daar staat hij al zijn hele politieke loopbaan om bekend, dus dat heeft weinig met zijn leeftijd te maken.
Biden is niet de seniele bejaarde die hij volgens rechtse commentatoren is. Maar hij heeft ook zeker niet meer de scherpte en energie die hij ooit had. Een president ligt voortdurend onder een vergrootglas. Elke uitglijder biedt tegenstanders munitie.
Zittende president heeft mogelijk geen voordeel meer
Amerikaanse presidenten zijn vaak succesvol als ze voor een herverkiezing gaan. In de afgelopen honderd jaar lukte dat vier keer niet: Herbert Hoover in 1932, Jimmy Carter in 1980, George H.W. Bush in 1992 en Donald Trump in 2020.
Wat al die mislukte herverkiezingscampagnes gemeen hadden, was een slecht draaiende economie. Een zittende president wordt door de Amerikaanse kiezer vooral afgerekend op de stand van de economie.
Met name door de oorlog in Oekraïne en de nasleep van de coronapandemie verkeert de Amerikaanse economie in zwaar weer. Door de oorlog stegen de benzineprijzen tot recordhoogtes. Dat wordt in een autoland als de VS direct gevoeld door burgers.
Door de hoge inflatie hebben steeds meer mensen moeite om rond te komen. Zeker nu er geen coronasteunpakketten meer zijn. Bloomberg meldde eind maart dat de kans op een krimp van de Amerikaanse economie de komende tijd alleen maar groter wordt.
Het leidt bij kiezers altijd tot onvrede over de president als zij in hun portemonnee geraakt worden. Slechts drie presidenten waren minder populair dan Biden toen ze aankondigden voor herverkiezing te gaan: Carter, Ronald Reagan en Trump. Alleen Reagan kwam dat gebrek aan populariteit te boven en sleepte alsnog een tweede termijn binnen.
Democratische berusting in plaats van enthousiasme
De aankondiging van Biden werd enigszins lauw ontvangen door zijn Democratische partijgenoten. Ook veel Democraten vinden Biden te oud. Maar omdat er geen geschikt alternatief is, berusten ze in de keuze voor hem.
Er is op dit moment simpelweg geen Democraat die het zeker beter gaat doen dan een zittende president die Trump al een keer heeft verslagen. Maar dat betekent niet dat de Democraten zich allemaal achter Biden scharen.
Tot nu toe hebben naast Biden alleen Robert F. Kennedy (inderdaad, het neefje van John F. Kennedy) en Marianne Williamson zich verkiesbaar gesteld. Zij hebben volgens de peilingen allebei geen schijn van kans tegen Biden.
Velen dachten dat vicepresident Kamala Harris werd klaargestoomd om Bidens opvolger te worden. Maar zij moet voor nu genoegen nemen met het vooruitzicht nog vier jaar zijn rechterhand te zijn.