De coronapandemie lijkt definitief tot het verleden te behoren. In de hele wereld is de draad weer goeddeels opgepakt, maar in veel landen evalueert men wel over de aanpak van de zeer dodelijke crisis en staat men nog altijd stil bij de gevolgen. Al was het alleen maar om bij een nieuwe calamiteit niet dezelfde fouten te maken. Maar niet in Suriname: hier is men overgegaan tot de orde van de dag alsof er nooit iets is gebeurd.

Tekst Armand Snijders

Beeld dWT archief

De hele wereld kwam begin 2020 goeddeels tot stilstand toen het coronavirus zich aandiende. Vele landen gooiden hun grenzen dicht en gingen op slot. Er kwamen alleen nog bij hoge uitzondering vreemdelingen binnen en vaak moesten zelfs landgenoten die in het buitenland verbleven maandenlang wachten voor ze weer naar hun thuisland mochten terugkeren. Binnen de landsgrenzen werden zoveel mogelijk (bedrijfs)activiteiten beperkt of zelfs stilgelegd uit vrees voor nog meer besmettingen.

Wereldwijd zijn er tot nu toe zo’n 690 miljoen mensen met het virus besmet (geweest) en zo’n zeven miljoen overleden. En hoewel de pandemie officieel voorbij is, sterven er wereldwijd nog altijd dagelijks gemiddeld tussen de twee- en driehonderd mensen aan Covid-19.

Dat veel burgers zich niets van de regels aantrokken, kwam mede doordat regeringsleden deze zelf massaal aan hun laars lapten

Maar de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt zich op het standpunt dat het aantal nieuwe besmettingen nu beheersbaar is en het virus kan worden vergeleken met een stevig griepje.

Vooral mensen met onderliggende aandoeningen, dus die toch al een verzwakte gezondheid hebben, lopen het risico er nog aan te overlijden. Maar aangezien er inmiddels vaccins op de markt zijn die het virus grotendeels de kop indrukken en heel veel mensen inmiddels daarmee zijn ingeënt, is ook die kans erg klein. En toch sterven er nog mensen.

Maatregelen in Suriname

Overal in de wereld worstelden regeringen in eerste instantie met het onbekende, vernietigende virus en wisten eigenlijk niet wat te doen, ook al omdat ze er niet goed op voorbereid waren.

Overal klonk vanuit de bevolking kritiek: meestal vanwege de strengheid van de maatregelen en heel soms omdat er juist te weinig zou worden gedaan. Maar het waren allemaal goedbedoelde maatregelen, die voortkwamen uit een combinatie van paniek en voorzichtige prognoses van deskundigen.

Ook in Suriname, waar het eerste sterfgeval op 13 maart 2020 werd gemeld, werden maatregelen getroffen. Met avondklok, bedrijfs- en scholensluitingen en andere drastische acties probeerden de autoriteiten het virus in te dammen. Het openbaar vervoer werd later voor langere tijd platgelegd. De samenleving was door alle maatregelen behoorlijk ontwricht. Ook werd de bewegingsvrijheid van mensen flink aan banden gelegd.

Dat op 25 mei van dat jaar – kort na de uitbraak dus – verkiezingen plaatsvonden en een nieuwe regering aantrad, bracht een kink in de kabel. De nieuwkomers hadden nog geen ervaring met het virus en bovendien werden vrijwel alle deskundigen, die door de vorige regering waren aangesteld, aan de kant geschoven. Daardoor ging er kostbare tijd en kennis verloren bij de bestrijding daarvan.

Tot overmaat van ramp bevond Suriname zich toen ook al in een diepe financiële crisis, waardoor er geen geld was voor de aanpak en voor de gevolgen van de uitbraak. Suriname was daardoor volledig afhankelijk van donaties uit het buitenland.

Lak aan de regels

Een deel van de bevolking had lak aan alle regels en verzette zich daar ook tegen. Maar de politie was niet in staat – en vaak ook onwillig – om in te grijpen. Mede daardoor konden bordelen, uurtjeshotels en gokhuizen, ondanks een verbod,  gewoon openlijk openblijven.

Verantwoordelijkheid nemen voor hun daden zijn woorden die politici hier niet kennen

Net zoals de borrelende mannen die traditiegetrouw voor winkels bijeenkwamen, ook geen strobreed in de weg werd gelegd. Ondanks de vele waarschuwingen van minister Kenneth Amoksi van Justitie en Politie.

Dat veel burgers zich niets van de regels aantrokken, kwam mede doordat regeringsleden deze zelf massaal aan hun laars lapten. Minister Amar Ramadhin van Volksgezondheid bijvoorbeeld haalde zich ieders woede op de hals door begin 2021, enkele uren nadat hij een totale lockdown had afgekondigd, doodleuk met vrouw en kind op het vliegtuig naar Florida te stappen om daar te genieten van een vakantie. Terwijl Suriname op dat moment op slot zat en vrijwel niemand het land in of uit mocht.

Ook vicepresident Ronnie Brunswijk was de mening toegedaan dat de regels niet op hem van toepassing waren en vierde onder meer zijn zestigste verjaardag groots met heel veel gasten. En president Chandrikapersad Santokhi, die dé aangewezen persoon is om zijn regeringsleden op het matje te roepen en op hun plaats te zetten, had het zelf veel te druk met allerlei door hem georganiseerde feestjes in het presidentieel paleis. Terwijl zijn volk verplicht binnen moest blijven.

‘Gewone’ doden

Maar aan deze crisis is gelukkig een einde gekomen, ook in Suriname. Helemaal is het leed nog niet achter de rug, want ook hier zijn er nog nieuwe besmettingen en sterven er nog altijd mensen aan Covid-19. Sinds 1 januari zijn er zestien doden bijgekomen, waardoor de trieste teller nu op 1.406 staat.

Maar het ministerie van Volksgezondheid maakt daar tegenwoordig geen melding meer van, omdat het ook de mening is toegedaan dat het ‘gewone’ doden zijn. Het totale aantal geregistreerde besmettingen in Suriname was in mei opgelopen tot 82.563.

Iedereen lijkt de scherven weer te hebben opgepakt en leidt weer zoveel mogelijk het leven van vóór de pandemie. Vrijwel niemand draagt nog een mondkapje. En als je er iemand mee ziet, is het een bejaarde of een Chinees. Die zijn er kennelijk nog niet helemaal gerust op. Sommige huisartsen laten (vooral jonge) patiënten op het coronavirus testen bij griepverschijnselen, maar voor de rest is alles weer bij het oude.

Partygate-schandaal

De grote vraag is of – en zo ja: wat – we hebben geleerd van deze crisis. Onze leiders konden deze natuurlijk niet voorzien, maar ze zouden er wel goed aan doen te leren van de vele fouten die vaak (ook onbewust) zijn gemaakt. Zoals dat ook in veel andere landen gebeurt.

Uit recente onderzoeken in Nederland is bijvoorbeeld gebleken dat de inkoop van persoonlijke beschermingsmiddelen (zoals mondkapjes) tijdens de coronacrisis een puinhoop was. En dat daar behoorlijk bij is gesjoemeld. Maar diegenen die daar voor verantwoordelijk zijn, moeten zich voor de rechter verantwoorden.

En in Groot-Brittannië koos oud-premier Boris Johnson vorige maand eieren voor zijn geld en gaf zijn parlementszetel terug omdat er nog een justitieel onderzoek komt naar het partygate-schandaal. Hij feestte er tijdens zijn premierschap lustig op los in coronatijd, à la Brunswijk. Als er in Suriname onafhankelijke onderzoeken zouden plaatsvinden naar wat zich tijdens de coronapandemie allemaal heeft voltrokken, zouden ook heel wat politieke en andere vooraanstaande carrières vroegtijdig tot een einde komen.

Mits de betrokkenen hun verantwoordelijkheid zouden nemen voor hun daden. Maar dat zijn woorden die politici hier niet kennen. Mede daarom zullen weinigen in Suriname wat leren van de crisis die het land drie jaar in de greep heeft gehouden.