President Chandrikapersad Santokhi heeft tijdens zijn verblijf vorige week aan België en Nederland opnieuw – via demissionair premier Mark Rutte – koning Willem-Alexander uitgenodigd voor een bezoek aan Suriname. Maar of hij die uitnodiging nu wel zal accepteren, is zeer de vraag. Immers, er liggen heel veel obstakels op de weg.

Tekst Armand Snijders

Beeld Kabinet van de president/dWT archief

In september 2021 had Santokhi tijdens zijn korte, maar bijzondere ontmoeting met de Nederlandse koning in het paleis Noordeinde in Den Haag het vorstenpaar ook al uitgenodigd voor een bezoek aan Suriname. De president zag het toen al helemaal voor zich dat Willem-Alexander er zijn vrouw, koningin Màxima, de viering van 47 jaar Srefidensi zouden bijwonen. Dat zou het absolute hoogtepunt van zijn presidentschap zijn geweest.

En hoewel men het in politiek Den Haag ook wel zag zitten, omdat ‘een staatsbezoek van de koning goed zou zijn om de relatie tussen Nederland en Suriname een verdere impuls te geven’, kwam het er niet van. In Nederland wilde men liever de kat nog even uit de boom kijken om te zien welke kant het met het land op zou gaan.

Met Santokhi zit er na tien jaar Desi Bouterse wel weer een schone president, maar dat kun je van de vicepresident, Ronnie Brunswijk, absoluut niet zeggen. Immers, hij moet nog lange gevangenisstraffen in Nederland en Frankrijk uitzitten.

Spookbeeld

En aan drugscriminelen kan je als koning flink je handen branden, zo heeft Willem-Alexander ervaren. Hij ging in 2010 (als kroonprins) in de wandelgangen van het wereldkampioenschap voetbal in Zuid-Afrika op de foto met Piet Wortel, de veroordeelde mati van Brunswijk. Niet dat de oranjetelg enig idee had wie Wortel was, maar die foto van hem, Wortel en Màxima achtervolgt hem tot op de dag van vandaag. Zeker nu de zware jongen in Nederland weer voor de rechter staat, na drie jaar, met de bescherming van Brunswijk in Suriname, uit de handen van de Nederlandse justitie heeft kunnen blijven.

Wortel is dus uiteindelijk opgepakt, maar Brunswijk zit er nog altijd. En die heeft zichzelf inmiddels tot (nep)koning laten kronen. In Nederland is het een spookbeeld dat Willem-Alexander straks de hand moet schudden van iemand met een ‘gekochte’ koningstitel en daarmee nog meer naast zijn schoenen loopt dan hij normaal gesproken al deed.

Uitgebreide huwelijksreis

Echter, zijn veroordeling bij verstek zal voor leden van het koninklijke huis het grootste obstakel zijn om op het vliegtuig naar Paramaribo te stappen. Zoals het besmette verleden en de veroordeling van Desi Bouterse de moeder van Willem-Alexander, Beatrix, ook heeft verhinderd om toen zij koningin was naar Suriname te komen.

Ze was hier al in 1966; als prinses met prins Claus tijdens hun uitgebreide huwelijksreis, toen Willem-Alexander zou zijn verwekt. Want precies negen maanden later zag hij het levenslicht. Ook was ze op 25 november 1975 getuige van de onafhankelijkheidswording van Suriname. Als koningin is ze hier nooit geweest. Ze werd in 1980 gekroond, twee maanden na de staatsgreep van Bouterse.

In 1994 zei de toenmalige woordvoerder van de Nederlandse ambassade, Anne van Leeuwen, dat het ondenkbaar was dat Bouterse door Beatrix op Huis ten Bosch (haar woonpaleis) op de thee zou worden uitgenodigd als hij ooit president zou worden. En hij sloot ook uit dat zij op staatsbezoek naar Suriname zou gaan als hij nog vrij rondliep of leefde.

Financieel-economische problemen

Bouterse leeft nog en loopt nog vrij rond, dus je kan ervan uitgaan dat een koninklijk bezoek nog steeds gevoelig ligt. Ook al omdat er met Brunswijk nog een probleem bij is gekomen. Daarnaast is het onder Santokhi al tijden onrustig in Suriname en zijn er veel financieel-economische en sociale problemen. Er moet daardoor ook een inschatting worden gemaakt in hoeverre die een bezoek kunnen verstoren.

Aan de andere kant zou de koninklijke aanwezigheid wel een belangrijk signaal kunnen zijn aan de samenleving dat ze er niet alleen voor staat en dat Nederland – op bepaalde vlakken – er nog voor Surinamers is. Vooral door de op 1 juli in Amsterdam door de koning uitgesproken excuses voor het slavernijverleden, die over het algemeen goed zijn ontvangen in de Surinaamse gemeenschap, kan met een bezoek een extra riem onder het hart worden gestoken.

Halve eeuw Srefidensi

Toch ligt het niet voor de hand dat Willem-Alexander dan zijn reis zal plannen. Ook in Nederland beseft men heel goed dat de afschaffing van de slavernij vooral een Afro-Surinaams ding is dat nauwelijks leeft bij andere Surinamers. Dus om te voorkomen dat hij het verwijt krijgt een bepaalde etnische groep voor te trekken, zal een Srefidensi-viering hem beter uitkomen. En dan bij voorkeur die van 2025, als Suriname een halve eeuw onafhankelijk is en als er nieuwe verkiezingen in Suriname zijn geweest en de rol van Brunswijk zal zijn uitgespeeld. Daar gaat vrijwel iedereen tenminste vanuit.

Het is dan ook precies vijftig jaar geleden dat zijn moeder Beatrix aanwezig was om met eigen ogen te aanschouwen hoe de Nederlandse vlag werd gestreken en de Surinaamse vlag voor het eerst werd gehesen. En zeventig jaar geleden dat zijn oma, Juliana, als laatste koningin Suriname bezocht.