De regering van president Chandrikapersad Santokhi worstelt al drie jaar met de uitdagingen die de financieel-economische crisis met zich meebrengt. Daarnaast is ze vooral met zichzelf in gevecht en met de vele (corruptie)schandalen die zich in ongekend tempo voordoen. Maar had de samenleving anders verwacht, gezien alle links met criminele individuen die iedere positieve ontwikkeling eigenlijk in de weg staan?
Hoe crimineel is de regering?
Tekst Armand Snijders
Beeld CDS
Wat hebben vicepresident Ronnie Brunswijk, de directeur van de Anthony Nesty Sporthal, Joël Martinus, en de Nederlandse Surinamer Piet Wortel met elkaar gemeen? Het antwoord op deze vraag is voor de meeste mensen heel simpel: ze zijn alle drie betroken bij coalitiepartij Abop en hebben stuk voor stuk een drugsverleden of zitten momenteel nog in die handel én ze proberen alle drie uit handen van justitie te blijven. Met wisselend succes, want Wortel zit na jaren van vrijheid inmiddels weer achter de Nederlandse tralies.
De Surinaamse opsporingsdiensten hebben hun tanden gezet in ‘Monyhond’ Joël Martinus, ook wel bekend als ‘Bordo’. Maar die weet al ruim een half jaar kennelijk kinderlijk eenvoudig uit de handen van Vrouwe Justitia te blijven. Want die blijkt in Suriname vaak echt blind te zijn. Brunswijk en Bordo hebben dankzij het ontbreken van afdoende regels in de wet publieke topposities kunnen verwerven in de samenleving. En omdat president Santokhi ook geen bezwaar had tegen criminelen om hem heen, kan van integer beleid in principe geen sprake zijn.
Bordo was duidelijk getipt, dus het ligt voor de hand dat de connecties van zijn partij(genoten) in het justitiële apparaat daar een rol bij hebben gespeeld
Minister Kenneth Amoksi
Want dankzij zijn gedoogbeleid heeft de Nederlandse drugscrimineel Wortel jarenlang ongestoord kunnen rondlopen in Suriname, terwijl hij door de Nederlandse justitie werd gezocht. Zelfs een Nederlands rechtshulpverzoek werd jarenlang door minister Kenneth Amoksi van Justitie en Politie -een partijgenoot van Brunswijk en Bordo- genegeerd en daar werd vorig jaar, toen zijn woning in Paramaribo-Noord werd doorzocht, eindelijk een kopie van gevonden. Schijnbaar niemand vraagt zich in Suriname af hoe dit geheime document daar terecht is gekomen. Ook Santokhi niet.
Maar dat ga je krijgen als je als president toestaat dat veroordeelde criminelen mede de dienst mogen uitmaken in het land en zelfs openlijk hun tentakels naar de justitiële autoriteiten mogen uitslaan. Dat wordt ook gezien als de reden dat Bordo, voordat hij vorig jaar november gearresteerd zou worden op verdenking van moord, drugspraktijken en nog wat andere zaken, zijn hielen kon lichten.
Hij was duidelijk getipt, dus het ligt voor de hand dat de connecties van zijn partij(genoten) in het justitiële apparaat daar een rol bij hebben gespeeld. Maar dat wordt nooit onderzocht. Sterker nog, er wordt zelfs nooit hardop over gesproken. Maar hoe is dat dan wel te verklaren?
Zaken niet onderzocht
Maar ook bij minder gewichtige zaken kunnen vraagtekens geplaatst worden bij de onafhankelijkheid van de justitiële werkarmen, zoals het Openbaar Ministerie en de procureur-generaal. Die dansen volgens menigeen in sommige gevallen te veel naar het pijpen van de regeerders, waardoor zaken niet of onvoldoende worden onderzocht.
U kent al die zaken wel: van HPSG tot de onjuiste benoeming van een incapabele belastingdirecteur en van het fraudeschandaal bij Financiën en Planning tot de vreemde gang van zaken bij de SLM, waar met medeweten van de president zaken zijn gebeurd die het daglicht schuwen.
Er is daarnaar nooit onderzoek gedaan. En zo zijn er nog tientallen zaken die als een smet op de regering liggen, waarbij de mogelijke witteboordencriminelen dus vrijuit kunnen gaan. Of dat nou een minister, topambtenaar of ondernemer is. Meestal gaat het om figuren die gelieerd zijn aan de regering of tot de family & friends behoren.
Kop in het zand
De regering steekt sowieso graag de kop in het zand rond criminele zaken, vooral als het vermoeden bestaat dat daar Surinaamse toppers bij betrokken zijn. Een jaartje geleden verschenen in de Braziliaanse media berichten over de aanhouding van een drugspiloot in dat land en dat uit onderzoek zou zijn gebleken dat hij banden had met maar liefst vijf bekende Surinaamse politici.
De aangehouden piloot transporteerde wekelijks cocaïne naar Suriname en zijn contactpersonen hier zouden allen politici zijn die deel zouden uitmaken van een drugskartel dat verder bestaat uit Braziliaanse zakenlieden. Dat nieuws, dat breed werd uitgemeten in de internationale media, werd door de regering-Santokhi volledig doodgezwegen.
Er kwam geen enkele reactie, laat staan een onderzoek om na te gaan of de informatie op waarheid berust. Van bronnen bij de Braziliaanse justitie is vernomen dat er ook geen verzoek van Surinaamse zijde is binnengekomen voor nadere informatie. De namen van de vijf politici zijn niet prijsgegeven, maar de Brazilianen overwegen dat binnenkort wel te doen.
Verstrengeling criminelen politiek
Zowel vanuit de Surinaamse coalitie als oppositie waagt men zich er niet aan de kwestie ter sprake te brengen. Alleen Abop-dwarsligger Edward Belfort, zelf ooit een blauwe maandag minister van Justitie en Politie, wilde van de regering horen wat zij ervan afweet. Hij wacht nog altijd op antwoord. Hieruit blijkt wel dat de handel in cocaïne waarschijnlijk veel breder reikt dan alleen de toppers van de Abop.
Niet dat alle politici daar actief bij betrokken zijn, maar indirect, doordat hun partijen gesponsord worden door drugscriminelen of bedrijven die mede dankzij de drugshandel groot zijn geworden. Aangezien opeenvolgende regeringen het hebben vertikt om politieke partijen hun geldstromen te laten openbaren, wordt die verstrengeling tussen criminelen en de politiek bewust in stand gehouden. De onderste steen mag dus ook van hen niet boven komen, maar moet rustig blijven liggen waar die ligt.
Openlijke minachting rechtsstaat
Deze openlijke minachting voor alles wat in een rechtsstaat zou moeten gebeuren, is natuurlijk niet iets van deze regering. Bij voorgaande leiders kwam het ook regelmatig voor dat politici of hoge ambtenaren met frauduleuze handelingen wegkwamen. Vooral ten tijde van de regeringen van Desi Bouterse was het schering en inslag dat er weer een bewindsman of -vrouw werd vervangen terwijl het gonsde van de geruchten over strafbare handelingen.
Brunswijk werd al in 1986 door de Surinaamse politie gezocht wegens gewapende roofovervallen, gijzelingen, beschietingen én verkrachtingen
Bouterse zelf is uiteraard de meest prominent Surinamer die tot nu toe elke keer door de mazen van het justitiële net is geglipt. Al bijna zestien jaar probeert hij een straf te ontlopen vanwege zijn rol bij de Decembermoorden, hoewel het er nu naar uitziet dat hij vóór het einde van het jaar in hoger beroep definitief wordt veroordeeld. En zijn drugsveroordeling in Nederland staat ook nog altijd overeind.
Dat de appel vaak niet ver van de boom valt, blijkt wel dat zoons van zowel Bouterse als Brunswijk in de voetsporen van hun vaders zijn getreden: Dino Bouterse, die door zijn vader was benoemd tot directeur van de Counter Terrorism Unit, die in Suriname al een aardig strafblad had, liep in 2013 met open ogen in een Amerikaanse val en werd uiteindelijk wegens onder meer drugshandel veroordeeld tot een jarenlange gevangenisstraf, die hij nu in de Verenigde Staten uitzit.
Invalide geschoten
Elton Brunswijk werd in september 2014 op Zanderij gepakt met 5,5 kilo cocaïnepasta in zijn koffer en daar later voor veroordeeld. Maar dat is natuurlijk niets vergeleken met zijn vader, die al in 1986 door de Surinaamse politie werd gezocht wegens gewapende roofovervallen, gijzelingen en beschietingen én verkrachtingen. Enkele jaren later werd hij veroordeeld omdat hij een man invalide had geschoten. En toch stond niets hem in de weg om zo’n dertig jaar later vicepresident te worden.
Maar niemand kijkt er in Suriname echt meer van op dat veroordeelde criminelen het voor het zeggen hebben in dit land. Daar kan verandering in komen als de initiatiefvoorstellen voor een nieuwe Kiesregeling en wijziging van de Grondwet die door de VHP-assembleeleden Dew Sharman en Cedric van Samson zijn ingediend, door het parlement worden aangenomen. En die het onmogelijk maken voor mensen met een strafblad om (vice)president te worden.
Dat zou een eerste stap zijn op weg naar een beter Suriname. Maar om dat echt te bereiken, zullen ook de justitiële autoriteiten eindelijk eens ongestoord en zonder beïnvloeding van bovenaf hun werk moeten doen.