Minister Albert Ramdin van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking (Bibis) heeft vorige week een ontmoeting gehad met ambassadeur Han Jing van de Volksrepubliek China. Daarbij stonden vooral toekomstige schenkingen vanuit Beijing centraal. Sinds Suriname door de financiële situatie niets meer kan en wil lenen bij de grootmacht, overlaadt China ons met geschenken. Tijdens de ontmoeting werd de herschikking van de schuld van ruim een half miljard US dollar, die Suriname nog moet aflossen, maar heel even aangekaart. Want daar heeft China helemaal geen belang bij.

Tekst: Armand Snijders
Beeld: CDS

De schuld bij China – die grotendeels door de vorige regering is opgebouwd en is verstrekt door vooral het Belt and Road-initiatief van sterke man Xi Jinping – ligt als een blok beton op de maag van president Chandrikapersad Santokhi en zijn regering. Met de achterstallige rente is het totale bedrag dat Suriname nog terug moet betalen, inmiddels opgelopen tot ruim een half miljard US dollar.

Al sinds haar aantreden is de regering volgens eigen zeggen in overleg met China in een poging de schuld te herschikken, zoals met andere schuldeisers. Santokhi was er in het begin nog van overtuigd dat iedere schuldeiser bereid zou zijn een haircut van zeventig procent te geven. Maar inmiddels weten we dat dit een fabeltje was waarin alleen hij geloofde.

‘Technische afwikkeling’

Halverwege de regeerperiode zijn er slechts overeenkomsten getekend met een paar landen van de Club van Parijs waar Suriname voor een kleine honderd miljoen in het krijt staat. Definitieve deals met overige landen zijn nog niet gesloten. Met India werden tijdens het bezoek van Santokhi aan dat land weliswaar afspraken gemaakt, maar Ramdin zei vorige maand dat nog wordt gewerkt aan de ‘technische afwikkeling van die schuldherschikkingsovereenkomst’.

Dus de bewering in januari was wat al te voorbarig. Ook met de recente afspraken met de obligatiehouders van Oppenheimer zijn we er nog niet, want er liggen nog heel wat drempels op de weg voordat die definitief zijn.

“Met de achterstallige rente is het totale bedrag dat Suriname nog terug moet betalen, inmiddels opgelopen tot ruim een half miljard US dollar”

Maar eerlijk is eerlijk, met die schuldeisers is de regering al een stuk verder dan China, dat concrete gesprekken over een deal uit de weg gaat. Ondertussen proberen ze vanuit Beijing wel als de begrijpende grootmacht over te komen, die schijnbaar helemaal geen haast heeft om de honderden miljoenen terug te krijgen.

Dat heeft er alles mee te maken dat China Suriname, zoals zoveel arme ontwikkelingslanden in de wereld, beschouwt als ideale natie om de grip in diverse regio’s te verstevigen. Honderden miljarden US dollars zijn daar inmiddels in geïnvesteerd.

Onder druk gezet

Landen die de schulden niet kunnen terugbetalen, worden met fluwelen handschoenen aangepakt. Maar het kwijtschelden van (een deel van) die schulden komt niet in de strategie van de Chinezen voor. Als ze dit bij één land zouden doen, kunnen andere snel volgen. En daar zit China niet op te wachten. Wanbetalende landen kunnen immers onder druk gezet worden om bepaalde zaken voor elkaar te krijgen. En daar zijn de Chinezen goed in.

Die druk wordt op Suriname naar verluidt ook uitgeoefend rond het schimmige oliepalmproject te Patamacca, waartoe de regering-Venetiaan in 2004 een overeenkomst heeft gesloten met China Zhong Heng Tai Investment Company Ltd. (CZHT). Daarbij zou minimaal 50.000 hectare bos worden gekapt om plaats te maken voor de productie van oliepalm.

Het bleek een zeepbel en deze regering zei vorig jaar het contract definitief te verscheuren en CZHT de deur wijzen. Maar dat is nog niet gebeurd omdat China daar een stokje voor heeft gestoken. En dus mag het bedrijf blijven voortmodderen en blijven doen waar het al jaren mee bezig is, namelijk het ongestoord kappen van de kostbare bomen en deze als rondhout exporteren naar China, waar de houtdorst onuitputtelijk is.

Ongelijkwaardige relatie

Tussen beide landen is van een gelijkwaardige diplomatieke relatie, die volgende week precies 47 jaar geleden is aangegaan, al lang geen sprake meer. Iedereen die dat gelooft, houdt zichzelf voor de gek. Vroeger was dat misschien nog zo, maar sinds China is uitgegroeid tot één van de sterkste economieën ter wereld is het in alle opzichten een ongelijkwaardige relatie. Zeker nadat Suriname is afgegleden naar het niveau waarin het nu verkeert.

Toch houdt het Bibis-ministerie vol dat er alles aan wordt gedaan om op gelijkwaardige basis een oplossing voor de schulden te vinden. ‘Zowel Suriname als China beseft de noodzaak om de schuldherschikking te completeren. Minister Ramdin en ambassadeur Han Jing spraken in deze af al het mogelijke van hun zijde te zullen doen voor afronding van de technische besprekingen hierover’.

Soortgelijke uitspraken vallen al bijna drie jaar te horen uit de monden van verschillende leden van de regering. Vooral Ramdin valt daarbij steeds in herhaling; een maand geleden riep hij nog dat ‘er reeds technisch voorbereidingswerk’ is verricht. En dat de gesprekken nu naar ‘het politiek diplomatieke niveau’ getild zullen worden.

Bezoek aan China

We kunnen alleen maar gissen wanneer dat zal gebeuren. En vooral óf dat zal gebeuren. Santokhi hoopte afgelopen november in de wandelgangen van de G20-top op Bali een doorbraak te bewerkstelligen tijdens een ontmoeting met de Chinese leider Xi Jinping. Maar uiteindelijk ging hij niet vanwege de oplopende spanningen in eigen land. Ramdin ging in zijn plaats, maar na zijn terugkeer werd met geen woord over de schulden en een herschikking gerept, naar verluidt omdat hij niet eens in de buurt van Jinping mocht komen.

Er wordt gezegd dat ‘een spoedig bezoek aan China is gepland’, waarbij de uitbreiding van de samenwerking besproken zal worden. Het is nog niet bekend of president Santokhi mee zal reizen. In een eerder stadium zinspeelden zowel hij als ambassadeur Han Jing erop alsof een bezoek van een delegatie onder zijn leiding in 2023 naar het Verre Oosten zou afreizen, maar nu lijkt het erop dat ‘slechts’ Ramdin met enkele andere ministers zal gaan. Dus dat er dan duidelijkheid is over het lot van de schulden, is ondenkbaar.

Vast staat inmiddels wel dat Suriname waarschijnlijk geen nieuwe leningen bij China meer zal nemen. Hoewel je het nooit zeker kan weten, want de geldkraan vanuit Beijing is nog altijd niet definitief dichtgedraaid. Maar het is te hopen dat de regering-Santokhi de verleidingen kan weerstaan, ook met de verkiezingen voor de deur waarvoor ze het volk wil paaien met geweldige projecten.

Er wordt in ieder geval wel gesproken over nieuwe mogelijkheden ‘schenkings-financiering van sociale-, infrastructurele- en medische projecten’. Wat dat precies inhoudt en welke voorwaarden China daaraan verbindt, wordt niet gemeld. Want geschenken geeft China maar al te graag, maar het land wil daar wel altijd iets voor in ruil.