De discussies over de waarde en rol van soft power (zachte kracht), hard power (harde kracht) en smart power (slimme kracht ) bij het voeren van buitenlandbeleid blijft voortduren. Hoewel, er is al lang erkenning dat internationale percepties het resultaat zijn van de status van een land en zelfs van zijn geopolitieke invloed in mondiale aangelegenheden.

Tekst Rudie Alihusain

Beeld CDS

Het bewijs is overtuigend dat wanneer soft power wordt ingezet als een integraal onderdeel van de diplomatieke strategie van een land, dit voordelen oplevert voor het opbouwen van vertrouwen en invloed. Dit kan ertoe leiden dat een land de doelstellingen van zijn buitenlandbeleid effectiever kan promoten. Landen die respect verdienen met hun internationaal gedrag profiteren van een soft power-effect en verbeteren wereldwijd hun reputatie.

Einde soft power

In een artikel in de krant Financial Times betwist journalist Janan Ganesh de vorengenoemde stelling met zijn bewering dat het “eens zo invloedrijke soft power-concept achterhaald lijkt in een wereld waar harde macht steeds belangrijker wordt”.

Hij haalt het voorbeeld aan van landen, zoals Australië en Zuid-Korea, die lang hebben vertrouwd op de projectie van culturele aantrekkingskracht om hun reputatie op te bouwen, maar zich anno 2023 tot hard power wenden “als gevolg van de harde realiteit dat zij een regio delen met de Volksrepubliek China”.

“In Suriname leeft nog steeds het idee dat goede diplomaten gewoon uit de lucht komen vallen en dat professionalisme kan worden bereikt door bliksem diplomatenopleidingen van enkele weken”

Voor deze twee landen betekent dit terugkeer naar verhoogde defensie uitgaven. Hieruit concludeert Ganesh dat de wereld van vandaag getuige is van het einde van soft power als bruikbaar concept.

In haar column in de krant Dawn van 15 mei 2023 zegt de oud-Pakistaanse ambassadeur, Maleeha Lodhi, dat het nooit de bedoeling is geweest dat soft power de vervanging zou zijn van hard power, maar werd gezien als aanvulling ervan in de strategie van een land. Het is één van de instrumenten die een land kan inzetten om zijn doelen na te streven.

De Amerikaanse Harvard geleerde Joseph Nye, die het begrip ‘soft power’ introduceerde, definieerde het als “het vermogen om de voorkeuren van anderen vorm te geven en resultaten te bereiken door middel van aantrekking en overreding in plaats van dwang en sancties”.

Nye introduceerde ook het concept ‘smart power’ waarmee hij wil benadrukken dat soft power op zichzelf niet voldoende is om een succesvol buitenlandbeleid te voeren. Hij definieerde smart power als het vermogen om de middelen van hard en soft power te combineren en de middelen in te zetten die in een specifieke context het meest effectief worden geacht, omdat een rigide aanpak,bijvoorbeeld sancties en kanonneerboot diplomatie, averechts kunnen werken.

Grootmachten versus kleine landen

Internationale percepties zijn bepalend voor de reputatie en het aanzien van een land. De harde machtsmiddelen, bijvoorbeeld sterke land-, lucht- en zeemacht, worden aangevuld door zachte en slimme machtsmiddelen in te zetten, die samen helpen om hun slagkracht te vergroten en hen in staat stellen effectiever deel te nemen aan de internationale diplomatie.

Dit betekent helemaal niet ‘het einde van soft power‘. De reputatie en het positieve imago van een land blijven tellen en spelen een sleutelrol in de strijd om invloed en aanzien. Want grote en sterke landen die over aanzienlijke militaire en financiële kracht beschikken, zullen voortdurend soft power integreren in hun strategieën om hun invloed wereldwijd uit te breiden.

Zo houdt China zich heden ten dage sterk bezig met krachtige soft power-projecties. De rol die het land recentelijk heeft gespeeld in de bemiddeling voor toenadering tussen Saudi-Arabië en Iran heeft zijn soft power-imago regionaal en mondiaal sterk vergroot.

Maar ook kleine landen als Singapore en Qatar hebben hun soft power gebruikt om op mondiaal niveau een aanzienlijk gewicht te verwerven; dit heeft geholpen hun economische kracht te versterken. Kleine en middelgrote landen kunnen hun soft power-middelen (geld, kennis en deskundigheid) ook gebruiken om hun invloed uit te oefenen en hun internationale reikwijdte en positie in een mondiale omgeving te vergroten en zo zichzelf boven hun gewichtsklasse te verheffen.

De ‘Global Soft Power Index 2023’, samengesteld door het in Londen gevestigde bedrijf Brand Finance, heeft de twee kleine landen Singapore en Qatar geplaatst op de nummers 21 en 24 van de 121 landen op de mondiale lijst van landen met soft power invloeden.

Om enkele andere landen te noemen: de Verenigde Staten staan nummer één, het Verenigd Koninkrijk twee, Duitsland drie, Volksrepubliek China vijf, Nederland zestien, India 28, Argentinië 42, Pakistan 84 en Trinidad en Tobago 118. Voor zover ik heb kunnen nagaan staat Suriname niet op de lijst.

Suriname en Pakistan

Volgens  ambassadeur Lohdi behoort Pakistan consequent tot de onderste helft van landen op deze ranglijsten. Pakistan loopt reputatieschade op door te worden gezien als voortdurend in crisis (politiek en financieel) wat nauwelijks een positieve internationale perceptie van het land creëert.

Toch  heeft Pakistan veel soft power-bronnen, maar opeenvolgende regeringen hebben volgens Lohdi er weinig of geen aandacht aan besteed om ze te identificeren, laat staan om ze systematisch op te nemen in hun internationale diplomatie.

“Wij kunnen het ons als land niet permitteren onze ambassades te bemensen met ongekwalificeerde amateurs”

Suriname heeft al lang een internationaal ‘imagoprobleem’, deels als gevolg van verkeerde keuzes die wij hebben gemaakt door leiders te kiezen die de toets van integriteit niet kunnen doorstaan. Het land moet soft power-inspanningen ondernemen om het erfgoed van zijn beschaving, tolerantie, verdraagzaamheid, culinair, muziek en cultuur adequaat te definiëren.

Heden ten dage worden verhalen op internationaal niveau grotendeels gevormd door soft power-strategieën, vooral omdat in deze hyper verbonden en multipolaire wereld ongekende mogelijkheden zijn om, meerdere actoren buiten regeringen om, over de hele wereld te beïnvloeden.

Vastgeroeste dogma’s

Maar de Surinaamse buitenland beleidsmakers zijn tot heden niet in staat om onze wijze van diplomatie voeren te veranderen terwijl mondiaal ‘nation branding’ tegenwoordig zo essentieel wordt geacht. Hiervoor is het noodzakelijk dat onze buitenlandbeleid deskundigen het belang van soft power erkennen, identificeren en vervolgens op creatieve wijze opnemen in onze strategie voor buitenlandbeleid en diplomatie.

Volgens voormalig ambassadeur van ons land in Jakarta, Angelic del Castilho, dient elk land een keuze te maken welke rol het wil spelen in het internationale gebeuren. De keuze van een passieve toeschouwer betekent dat men als land geen invloed en prestige kan verwerven in de wereld.

De keuze van een actieve en creatieve rol kan ertoe leiden dat innovatieve ideeën en projecten aan de internationale gemeenschap kunnen worden voorgelegd. Cruciaal voor deze rol is dat op het ministerie van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking een uiterst kundige leiding moet zijn en zowel op het hoofdkantoor als bij de buitenlandse dienst een professioneel en geïnspireerd diplomatiek apparaat.

Surinaamse diplomatie onprofessioneel

De oud-Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Bernard Bot (2003), wijst er ook op dat zeer belangrijk het besef moet zijn dat “de kwaliteit van de minister, van het ministerie en het diplomatieke apparaat doelbewust gebruikt kan worden als een zelfstandige bron van invloed”.

Maar ook de affiniteit en de inzichten van de president als hoofd van de buitenlandse politiek zijn belangrijk voor de totale rol van het ministerie belast met het buitenlandbeleid. De republiek Suriname is een land van beperkte afmetingen en een kleine bevolking wier diplomatieke aanwezigheid in de wereld heel gering is met beperkte ogen en oren op de grond.

Daarom zijn bekwaamheid en vakkundigheid van essentieel belang bij de benoeming van onze diplomaten. Bovendien zijn Surinames financiële middelen beperkt, daarom kunnen wij het ons als land niet permitteren onze ambassades te bemensen met ongekwalificeerde amateurs.

In Suriname leeft nog steeds het idee dat goede diplomaten gewoon uit de lucht komen vallen en dat professionalisme kan worden bereikt door bliksem diplomatenopleidingen van enkele weken. Het is een sprookje waar onze politici helaas graag in blijven geloven.

Het moet altijd worden herhaald: deskundigheid, vakbekwaamheid en ervaring doet men alleen op in een opeenvolging van diplomatieke carrièrebenoemingen van toenemende importantie. Wat Suriname ook hard nodig heeft, is een president die op waardige en geestelijk onbelemmerde wijze leiding moet geven aan het buitenlandbeleid en op die basis de minister van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking en de diplomaten selecteert en kiest. Alleen dan zal Suriname een innovatieve en creatieve rol kunnen spelen op het wereldtoneel.