De afgelopen dagen heeft de regering – en met name president Chandrikapersad Santokhi – tijdens de jaarrede en de persconferentie van gisteren vooral jubelverhalen over de samenleving uitgestrooid. Gedetailleerd werd uit de doeken gedaan welke successen allemaal zijn bereikt. Maar tussen de regels door kon ook worden opgemaakt dat men op belangrijke punten na 3,5 jaar regeren nog geen enkele vooruitgang heeft geboekt. Zoals ten aanzien van de hervormingen bij de Belastingdienst Suriname en de douane. Honderden miljoenen worden daar nog altijd misgelopen, omdat het nog steeds één grote corrupte bende is en de regering dat oogluikend toestaat.

Tekst Armand Snijders

Beeld CDS

De al decennia bestaande chaos bij de Belastingdienst Suriname en de douane opruimen, was één van de topprioriteiten die de regering-Santokhi/Brunswijk bij haar aantreden in juli 2020 had. Dat lag ook voor de hand, want door de bezem door die organisaties te halen, zouden op zeer korte termijn op jaarbasis zeker honderd miljoen US dollar aan extra inkomsten kunnen worden vergaard. Geld dat de failliete staat goed zou kunnen gebruiken.

“Het klinkt ongeloofwaardig dat Santokhi nu wel beweert in ‘de tweede helft’ van deze regeerperiode alles in het werk te stellen om de inkomsten van de douane te verhogen”

Santokhi gaf in zijn inaugurele rede op 17 juli van dat jaar al te kennen dat de Belastingdienst Suriname en de douane “onvoldoende functioneren” en heeft herhaalde malen laten doorschemeren dat hij daar orde op zaken wilde stellen. Maar ondanks het feit dat daar met de juiste maatregelen en efficiënte controlemechanismen voor een ommekeer zou kunnen worden gezorgd, gebeurde er heel erg weinig. Ook de noodzakelijk hervormingen bleven uit.

‘Samen’ doen?

Wel werden de meeste van de weinige deskundigen in opdracht van Santokhi aan de kant geschoven, omdat ze door de vorige regering waren aangesteld, in veel gevallen door de vorige Financiënminister Gillmore Hoefdraad. En dat waren echt niet allemaal NDP’ers.

Echter, op basis van anonimiteit verklaarde een bron eerder tegenover de Ware Tijd dat Santokhi tijdens een bijeenkomst zou hebben gezegd dat hij met niemand wil werken die voor Bouterse arbeid heeft verricht. Indien dat zo is, is dat iets dat volslagen haaks staat op zijn eerdere beweringen dat hij met iedereen wil samenwerken om het land vooruit te brengen. Immers, we zouden het ‘samen’ moeten doen.

Helaas, de mensen – veelal uit de VHP-koker – die voor de afgedankte deskundigen in de plaats kwamen, hadden juist onvoldoende kennis van zaken om hun werk adequaat te kunnen uitvoeren. Uit pure wanhoop smeekte toenmalig minister Armand Achaibersing van Financiën & Planning zijn Nederlandse ambtgenoot Sigrid Kaag vorig jaar tijdens een ontmoeting in Washington, Verenigde Staten om technische ondersteuning.

Vooral om de hervormingen bij de Belastingdienst Suriname en de douane door te voeren en om mensen te sturen om hun “kennis en ervaring in de praktijk over te dragen”. Want ook hij had inmiddels door dat die deskundigheid binnen VHP-kringen niet te vinden was. Of die Nederlandse deskundigen ooit zijn gekomen, is niet bekend.

Onrechtmatige benoeming

Grootste blunder van Santokhi was dat hij een directeur aanstelde bij de Belastingdienst Suriname die geen enkele bevoegdheid had: Ismaël Kalaykhan. Die kwam ook voort uit de innercircle van het staatshoofd en was als Nederlandse consultant van zijn eigen adviesbureau Gideon binnengehaald. De verstrengeling van belangen tussen Gideon en zijn overheidsbaan bleek groot, tal van medewerkers klapten daarover uit de school.

Na twee jaar werd bekend dat Kalaykhan slechts manager was en niet als directeur mocht opereren. Zijn benoeming door Santokhi was in strijd met de wet en dus onrechtmatig. Nadat deze krant over deze constructie had gepubliceerd, was zijn positie definitief onhoudbaar geworden en restte Santokhi niets ander dan hen weer op straat te zetten.

Het staatshoofd heeft er daarna nooit meer een woord aan vuil gemaakt, laat staan hierover verantwoording afgelegd. Ook niet in De Nationale Assemblee, waar vooral de oppositie meermalen om opheldering heeft gevraagd. Tot nu toe is de positie niet ingevuld en trekken plaatsvervangers de belasting-kar.

Overhaaste invoering BTW

Het had weinig met Kalaykhan te maken dat de overhaaste invoering van de belasting over de toegevoegde waarde (BTW) in januari van dit jaar grotendeels is ontaard in een behoorlijke chaos en de samenleving veel zwaarder treft dan door de regering was beloofd. Zelfs nu nog is men de BTW op allerlei fronten aan het bijstellen en aanpassen. Ook hierbij speelt het gebrek aan voldoende kennis de regeerders parten.

Dat speelt ook zeker een rol bij de Douane, die ook onder het ministerie van Financiën en Planning valt en waar Kaylaykhan ook de bezem doorheen moest halen. Echter, daar is ook nog niets gebeurd, waardoor met name de Jules Sedney Haven een aantrekkelijke honingpot voor fraudeurs blijft. Het is publieksgeheim dat vooral douaneambtenaren grof verdienen aan corruptieve handelingen, waardoor bedrijven worden bevoordeeld.

Niet altijd zuiver

Daardoor zou de staatskas op jaarbasis voor zeker honderd miljoen US dollar worden benadeeld, becijferde Achaibersing vorig jaar toen hij nog minister was. “Het is moeilijk om een bedrag te noemen, maar iedereen weet dat het niet altijd zuiver is op de haven. De goede niet te na gesproken hoor, want er lopen ook wel goeie mensen daar rond”, zei de toenmalige bewindsman erbij.

Je zou dus denken dat de regering direct de tanden had gezet in de haven om de corrupte ambtenaren in kaart te brengen en te vervangen door integere mensen. Maar iedere vorm van actie bleef uit. En dat moest Santokhi tijdens zijn persconferentie van gisteren ook erkennen, maar hij beloofde nu een krachtige aanpak. Echter, het klinkt ongeloofwaardig dat hij nu wel beweert in ‘de tweede helft’ van deze regeerperiode alles in het werk te stellen om de inkomsten van de douane te verhogen. Maar misschien ziet hij wel licht aan het einde van de hele donkere douanetunnel.