Door G. Michel Sjak Shie
President Commissaris/Projectdrager
Surinaamse Cultuurmaatschappij N.V. (Mariënburg)
Elk verhaal heeft twee kanten. Zo ook het ingezonden stuk, “Wie is de baas van Mariënburg?”, van de auteur en politiek analist, dhr. Hardeo Ramadhin. Jammer genoeg is de gemaakte analyse over Mariënburg zeer eenzijdig en het gepubliceerde artikel haalt eveneens een groot aantal zaken aan die niet correct zijn. Getracht wordt met deze reactie het een en andere recht te zetten ten einde een meer gebalanceerd beeld te presenteren aan de gemeenschap.
Wie is de baas van Mariënburg?
Als uitgangspunt voor het creëren van duurzame toekomstmogelijkheden voor Mariënburg en Peperpot is gekozen voor een zakelijke aanpak, waarbij op 4 juni 1997 door de toenmalige Adviseur van Staat, dhr. D. D. Bouterse, de management & organisatie adviseur, dhr. G. Michel Sjak Shie, werd genomineerd om het reorganisatieproces van Mariënburg te leiden. Deze nominatie werd vervolgens goedgekeurd door de toenmalige President van de Republiek Suriname, drs. Jules Wijdenbosch en dhr. Sjak Shie werd formeel aangesteld op 10 juli 1997 als projectdrager en eveneens benoemd als President Commissaris van de Raad van Commissarissen van de Surinaamse Cultuurmaatschappij N.V.
De opdracht van de projectdrager / consultant was om de Mariënburg organisatie door te lichten met als doel een einde te maken aan de sociaaleconomische achteruitgang van de Mariënburg en de omliggende gemeenschappen die daar al ruim 8 jaar nog in dienst waren en nog een karig loon ontvingen, het ontwerpen van plannen voor een nieuwe toekomst van dit staatsbedrijf, alsmede het aantrekken van investeerders naar het gebied van Mariënburg en Peperpot ter uitvoering van deze plannen.
Gezien het complexe, grootschalige, internationale en multi-sectoriale karakter van het “Mariënburg project,” heeft Mariënburg vanaf 1997 formeel gerapporteerd aan de President van de Republiek Suriname.
Over de kwestie NV Prochem “die in onderhandeling was om Mariënburg over te nemen en deze om te zetten in een oliepalmbedrijf.”
De reden waarom het oliepalmproject van Prochem N.V. geen voortgang heeft kunnen vinden is het uitblijven van concrete aantoonbare financiering. Prochem N.V. heeft steeds betoogd dat hun project vanuit Nederland zou worden gefinancierd uit fondsen van de Ministeries van Ontwikkelingssamenwerken, het Ministerie van Economische Zaken en de Stichting MVO (Maatschap, Vetten en Olie) in Nederland. Helaas heeft Mariënburg nooit zelf een eenvoudige brief gehad m.b.t. deze toezegging van Nederland.
Ook was het projectdossier dat werd ingediend door Prochem N.V. zeer summier zonder enige concrete informatie/gegevens die verwacht zou worden voor een miljoenen investering. Er werd o.a. geen indicatie gegeven van de hoeveelheden te verwachten productie van de betreffende oliën. Er stonden zelfs nog vraagtekens achter biodiesel, glycerine, en kokosolie. Er werd ook geen inzicht gegeven in het duurzame karakter van de op te zetten oliepalmonderneming te Mariënburg. Geen indicatie van manpower planning. Geen indicatie van aantallen en hoeveelheden van benodigd materiaal, materieel en personeel, enz.
Er is zelfs nooit een grondmonster onderzoek geweest. Voor de grootte van de te plegen investeringen is uitgegaan van algemene kengetallen in plaats van een gedegen haalbaarheidsstudie. Prochem N.V. werd erop gewezen door de projectdrager dat het desbetreffende projectdossier geen degelijke onderbouwing was voor een miljoenen investering. Voor zo’n investering zou een veel meer gedetailleerd projectplan nodig zijn met veel meer gedetailleerde informatie. In reactie hierop werd door Prochem N.V. een 18 maanden oud rapport overhandigd aan Mariënburg van Ir. Sietze van Dijk en Ir. Greetje de Wolf uit Wageningen, Nederland dat dan moest dienen als haalbaarheidsstudie. Niet alleen was dit rapport 18 maanden oud (dus niet actueel), belangrijker nog was dat de data totaal niet gerelateerd was aan het specifiek gebied van Mariënburg.
Ondanks het feit dat er niet voldaan werd aan belangrijke investeringseisen, heeft Mariënburg toch getracht met verschillende alternatieven te komen waarbij het oliepalmproject alsnog tot stand kon komen. Een kleinschaligere aanpak werd voorgesteld waarbij Prochem N.V. o.a. in plaats van met 2,000 ha te starten, kon beginnen met 500 ha en wanneer dit succesvol was aangetoond, dat Mariënburg het areaal zou vergroten, telkens in kavels van 500 ha. Dit om de belangen van de Staat veilig te stellen. Het ging immers om duizenden hectare grond die aan een particulier bedrijf zou worden afgestaan, met een investeerder die niet in staat was degelijke goed onderbouwde financiering aan te tonen. Geen van de alternatieve voorstellen zijn aangenomen door Prochem N.V.
Over het “droomrapport” van de projectdrager waar geen enkele “nationale of internationale financier geloof in heeft.”
Voor het aantrekken van buitenlands kapitaal en investeerders naar Suriname, heeft de regering —met name de vertegenwoordiger der aandeelhouders v.d. Surinaamse Cultuurmaatschappij N.V. (Mariënburg), de President van de Republiek Suriname— toestemming verleend voor de ontwikkeling van het strategisch “Mariënburg Masterplan” welke verder is uitgebouwd tot het “Mariënburg Development Project Plan” (“MDP-plan”). Dit plan is door een team van lokale en internationale experts tot stand gebracht.
Dit strategisch plan heeft de basis gevormd in de afgelopen jaren om tal van investeerders naar het gebied aan te trekken. Aan de hand van het “MDP-plan” zijn vele “factsheets” en “pre-feasibility studies” opgesteld door een team van lokale deskundigen onder leiding van Management & Organization Consulting (M&O) voor verschillende belangrijke projecten in het kader van het “MDP-plan”. Het “MDP-plan” heeft steeds gebruik gemaakt van Surinaams talent en tevens bestaande conceptplannen.
Bij de start in 1997 was de toezegging gedaan door de toenmalige regering om voor de Mariënburg rehabilitatie / ontwikkeling, gelden uit de eerste tranche van de IDB lening beschikbaar te stellen. Ook uit de tweede lening, zou voor het Mariënburg Project weer middelen worden vrijgemaakt. Echter heeft Mariënburg deze gelden nooit ontvangen.
Sinds 2001 hebben vele investeerders serieuze interesse getoond in de verschillende projecten onder het Mariënburg project. Gedurende deze jaren is er met uiterst minimale bezetting gewerkt aan het aantrekken van investeerders naar het Mariënburg project. Desondanks heeft deze periode geleid tot resultaten waarbij een totaal bedrag van bijkans USD 1.1 miljard van serieuze investeerders bereid waren te investeren in het Mariënburg project in o.a. huizenbouw, restauratie van de historische gebouwen, ecotoerisme projecten, assemblage fabrieken voor auto’s, bromfietsen, aanleg container haven, aanleg Free Trade Zones, enz.
Vele investeerders hebben formele projectplannen ingediend maar voorgenoemde investeerders waren in een ver gevorderd stadium van onderhandeling met Mariënburg en hadden reeds investeringsfondsen aangetoond. Echter hebben de investeerders uiteindelijk afgehaakt als gevolg van het uitblijven van een duurzame oplossing in de slepende grondproblematiek en verder door het gemis aan follow up van regeringszijde.
Ondanks de zeer uitdagende omstandigheden zijn de volgende projecten tot stand gebracht onder het “MDP-plan”:
• Het kleiwinningsproject i.s.m. het Ministerie van Planning en Ontwikkelingssamenwerking.
• Aanleg Nieuw Wooncentrum Mariënburg en Mini Wooncentrum Peperpot
• Verkennende studie “Joint Venture Production Red Tilapia 100 ha farm”
• Aquacultuur “Feasibility Study” Mariënburg (Aquasol Inc., Miami, Florida)• Project Mini Bevolkingsvisserij Mariënburg + vijvers voor aquacultuur
• Project Aquacultuur Training en het Mini Aquacultuur Laboratorium Mariënburg in samenwerking met de Republiek Indonesie.
• Internet Walk In en cafe voor de lokale Mariënburg gemeenschap.
• Het Suikermuseum Mariënburg (thans Mini Mariënburg Museum)
• Restauratie van kantoren, overige gebouwen en loodsen te Mariënburg en Peperpot
• Bouw van het Bejaardentehuis Mariënburg, “Huize Simbah” met behulp van Ir. Redjosentono, Drs. Moestadja en de heer Paul Somohardjo.
• De start van het Peperpot Nature Park i.s.m. WWF-Guianas
• De totstandkoming van het 700 ha beschermd gebied Peperpot Nature Corridor i.s.m. WWF-Guianas en Stg. Tresor, Frans Guiana vanuit de Universiteit van Utrecht
• Het Sierteelt Park Peperpot
Over “zand verkoop” en het wegbijven van “papieren/beschikking” van een ondernemer die gronden heeft gekocht bij Marienburg: Gedurende de jaren is er gezien het uitblijven van toegewezen fondsen voor het Mariënburg project, met uiterst minimale bezetting gewerkt aan het aantrekken van investeerders naar het Mariënburg project. De financiën kwamen voornamelijk uit interne fondsen door de verkoop en/of door “bartering” (ruil) van schelp- en opvulzand en oude treinrails (ijzer) voor bewezen diensten in de eerste fase. In een latere fase werd ook op maat grond verkocht.
Alle investeerders die gronden hebben gekocht zijn officieel overgedragen via notariele akte. Indien zoals wordt beweerd “ondernemer Ewald A. zijn papieren (beschikking) nog steeds niet kan krijgen,” dan is hij welkom om zich aan te melden bij de Surinaamse Cultuurmaatschappij N.V. (Mariënburg) om dit nader te laten onderzoeken.
Over het “onbevoegd toestemming geven om huizen te bouwen op Mariënburg, een bevoegdheid van slechts de minister van RGB”:
Inderdaad is er toestemming verleend om huizen te bouwen op de eigendomsgronden van Mariënburg. Aangezien de ontwikkelingsvisie van de projectdrager altijd is geweest dat elke ontwikkeling steeds begint bij de mens oftewel bevolking, is onder zijn leiding als eerste prioriteit een crash programma uitgevoerd om de totaal verwaarloosde wooncentra (bij elke regenbui liep de hele kampong onder water) weer leefbaar te maken en de bevolking, veelal ex- Mariënburg werknemers, weer hoop te geven voor de toekomst en hen zo te motiveren mee te werken aan de nieuwe ontwikkelingsactiviteiten. Een belangrijke mijlpaal die samen met de aldaar opererende vakbond is bewerkstelligd, was de afkoopregeling met de 730 werknemers en een 10-tal stafleden van Mariënburg die er geregistreerd stonden, maar reeds 10 jaar geen arbeid meer leverden. De projectdrager heeft kunnen bewerkstelligen dat deze arbeiders en stafleden via een lening van de VCB werden afgekocht.
Het mag worden benadrukt dat deze afkoopregeling een unieke regeling was, omdat nog niet eerder aan werknemers van een bankroet staatsbedrijf bij de afvloeiing een geldbedrag werd uitgekeerd. Naast het geldsbedrag kregen de ex-Mariënburgers (uit de kampong) ook een bouwkavel van ± 500 m2 toegewezen. Met deze unieke afkoopregeling hebben we toentertijd de rust kunnen herstellen op Mariënburg na veel stakingen, grote branden, enz.
Door de toenmalige regering c.q. de aandeelhouder was de toezegging gedaan niet alleen gelden beschikbaar te stellen voor het afkopen van de af te vloeien werknemers, maar ook voor de aanleg van het Nieuw Wooncentrum, zodat aan de werknemers een stuk grond kon worden toegewezen, evenals het oprichten van een bouwfonds van Sf. 200 miljoen. Deze belofte, zoals vele anderen in het verdere verloop van het Mariënburg project, werd echter niet waargemaakt. Mariënburg heeft toen onder leiding van de projectdrager op geheel eigen kracht het Nieuw Wooncentrum Mariënburg aangelegd waarbij in totaal 600 percelen zijn aangelegd op Mariënburg en 275 op Zoelen.
Het nieuw Mariënburg wooncentrum is helaas nooit kunnen uitgroeien tot een duurzaam succes zoals gepland, omdat de Staat ondanks vele toezeggingen niet voor elektra heeft gezorgd in het nieuw wooncentrum. Alhoewel in het nieuw wooncentrum zo’n 150 woningen zijn gebouwd hebben velen hun woning niet kunnen betrekken vanwege eerder genoemd elektriciteitsprobleem. Loslopende koeien hebben daarna verder de aangelegde wegen en sloten totaal vertrapt. De investering in elektriciteit voor het Nieuw Wooncentrum Mariënburg, Fase 1 bedroeg slechts USD 500.000,=.
Over de claim dat “Mariënburg ook wel eens een keer tot staan moet worden gebracht en dat het daarvoor ideaal zou zijn dat onze president onmiddellijk ingrijpt en daadwerkelijke schreden zet om Mariënburg te maken tot de groenteschuur van Suriname.”
Zoals getracht is toe te lichten in deze reactie heeft de projectdrager samen met een team van lokale en internationale experts en de Raad van Commissarissen niet alleen uiteenlopende projectdossiers gereedgemaakt, maar is het ook gelukt verschillende buitenlandse investeerders aan te trekken die op Mariënburg voor honderden miljoenen USD wilden investeren. Echter dient de Staat voor eerder genoemde investeerders groen licht te geven gezien Mariënburg een Staatsbedrijf is. Helaas is dit gedurende de achter ons liggende jaren niet gebeurd.
Thans, 15 jaar later hebben we nu wederom van dhr. D. D. Bouterse in zijn huidige functie als President van de Republiek Suriname, het groen licht en de volledige coöperatie gekregen om de heropstart van dit strategisch belangrijk project voor Mariënburg en het District Commewijne te bewerkstelligen en voort te zetten. Dankzij deze ondersteuning en backing staan we thans, ondanks alle moeilijke tijden, aan de vooravond van een complete heropstart van het Mariënburg project ten behoeve van de hele gemeenschap van Mariënburg en het district Commewijne. We zullen de totale gemeenschap op kort termijn hierover nader informeren.