ZATERDAG 1 JULI viert, dan wel herdenkt, Suriname Ketikoti. Dan is het 160 jaar terug dat de officiële afschaffing van de slavernij plaatsvond. Het is een complexe dag en er zijn steeds meer discussies over niet alleen de herdenking van de afschaffing door Nederland bepaald op 1 juli 1863, maar meer nog het jaartal: 1863 of 1873 na het beëindigen van het staatstoezicht?

De dag werd pas in 1955 ingesteld als een feestdag. Daarna veranderde de naam naar de ‘Dag der Vrijheden’ omdat niet alleen de afschaffing van de slavernij moest worden gevierd, maar de dag zou symbool moeten staan voor alle vrijheid. Nu is het weer Ketikoti, maar een andere discussie gaat dan weer over hoe deze dag moet worden gevierd: feest of bezinning.

De viering heeft dit jaar ook een extra dimensie. Het is een bigi yari en Nederland is aan het beseffen dat zijn rol in de trans-Atlantische slavernij een verwerpelijke is geweest. De Nederlandse overheid heeft besloten daar een compensatie voor te geven. Maar dan komt weer de vraag: hoeveel is genoeg en waarvoor vergoedt het land?

Er is geld vrijgemaakt voor activiteiten die de voormalige Antillen moeten doen helen. Maar terwijl Suriname de kolonie is geweest waar Nederland op beestachtige wijze het meeste uit heeft gehaald, heeft Suriname zelfstandig geen toegang tot fondsen om een eventueel reparatieproces überhaupt op te starten.

Om het ingewikkelder te maken: de marrons, die net als de stadscreolen ook uit Afrika kwamen, hebben geen binding met de dag van 1 juli. Zij hadden na de strijd traktaten getekend met de voormalige kolonisator en waren in principe al vrijverklaard bij het tekenen van de eerste vredestraktaten in 1762.

Er is veel te bediscussiëren over de afschaffing van de slavernij, maar meer nog te onderzoeken. Er wordt in Nederland onderzoek na onderzoek gedaan. Door verschillende gemeenten, door de bedrijven en nu zelfs door de koninklijke familie. Het accent ligt op het financiële. Wat heeft slavernij bijgedragen aan de economie in Nederland?

Dat geld is dus onttrokken aan Suriname, maar wat is nog meer onttrokken? De cultuur, het geloof in eigen kunnen, de ontmenselijking van de Afro-Surinamer. Die soort antwoorden zullen niet worden gevonden in onderzoek dat is gericht op het financiële. Daarom zijn de discussies die in Suriname worden gevoerd over Ketikoti heel belangrijk.

Bij veel mensen zorgt het voor irritatie, maar in Suriname wordt er onvoldoende gedaan aan verdiepende discussies om werkelijk te komen tot de kern van de zaak. Meer discussie, meer standpunten, meer onderzoek in Suriname, kunnen zelfs ertoe leiden dat er op een andere manier wordt gekeken tegen de dag van 1 juli. En dat daardoor meer het accent wordt gelegd op wat de groep bindt in plaats van scheidt.