Ontvoerd worden en verliefd worden op je ontvoerder of kidnapper? Onmogelijk, zou je denken. Toch overkomt het mensen.

Criminoloog en psycholoog Nils Bejerot gaf het verschijnsel de naam ‘Stockholmsyndroom’ na een bankoverval in de Zweedse hoofdstad. Hierbij werden vier medewerkers van de bank bijna een week gegijzeld. Tijdens de politieverhoren namen ze het op voor hun gijzelnemers. Ze richtten zelfs een fonds op om ze te verdedigen. Een ander voorbeeld is dat van de zaak Natascha Kampusch. Zij werd maar liefst acht jaar lang door haar kidnapper vastgehouden. Ze huilde bittere tranen toen hij na haar ontsnapping zelfmoord pleegde. Ook kocht ze zijn huis (het huis waarin zij was vastgehouden) en was ze mild over hem in interviews.

Je verwacht niet dat een gegijzelde iets positiefs zegt over zijn gijzelnemer. Toch zijn er in de spannende tijd dat iemand gegijzeld is, ook momenten van troost en ontstaat er soms respect voor elkaar. Want hoe je het ook went of keert, je zit opeens in hetzelfde schuitje. Alleen de verhoudingen zijn scheef en gebaseerd op macht van de een op de ander.

Door die onevenwichtige machtsverhouding ontstaat er bij de gegijzelde een overlevingsdrang. Om sympathie te winnen, zal een slachtoffer eerder vriendelijk zijn en meewerken, dan agressief gedrag vertonen. Dat kan in zijn of haar nadeel werken. Zo ontstaat er een bijzondere band, die voor de buitenwereld moeilijk te begrijpen is.

Bij een ontvoering die jaren duurt, kan de gijzelaar een soort veilige haven worden voor de gegijzelde. Zo’n persoon de rug toekeren is heel moeilijk, hij of zij is de enige houvast geworden voor de gegijzelde. Dat verklaart waarom sommige mensen die ontvoerd zijn een kans op ontsnapping laten lopen. ‘Ze hebben als het ware ‘emotionele handboeien’ om’, vertelt kidnapexpert Clint van Zandt. Deze gevoelens kunnen mensen in een stressvolle periode verwarren met verliefdheid. Zo kan het gebeuren dat iemand gegijzeld wordt, warme gevoelens ontwikkelt voor een ordinaire ontvoerder, kidnapper of gijzelnemer.