19 september 1762 – 19 september 2018: Herdenking Saamaka-helden en herstel van Saamaka-waarden.
Strijd voor vrijheid
Tussen 1650 en 1883 hebben Europese kolonisten en bestuurders van de kolonie Suriname op dit grondgebied geprobeerd Afrikanen te breken als mens en te gebruiken als werktuig tot de dood erop volgt. Dat streven is niet helemaal gelukt omdat onze voorvaderen niet stil waren blijven zitten. Ze accepteerden de vernedering en uitbuiting niet en hebben voor herwinning van hun vrijheid gestreden.
Enkele namen uit die tijd zijn:
Avo Ajakoo ku hën sisa Avo Seei
Mma Asökumë ,Tata Dabi vu hën tata Ajaköö , Tata Adjako ku hën mujëë Mma Pansa
Mma Kaala ku Tata Samsam
Tata Jeba ku hën mujee Biatiisi, Tata
Kwaku Etja Ku Tata Kwadjani
Tata Kaasi Pumbu ,Tata Uwii Tjukunda Tata Bakisi Pambo ,Tata Agosu Danjei
Tata Gweunga ku Tata Kwemajon
Tata Dondokasa
Tata Vuma ,mma Tjazimbe…
Tata Gunguukusu Maitasidagwö
Avo Abaanpapa Ku Aloeboetoe
Avo Kabale ,Avo To, Tata Hunsu
Tata Abinie Gaama fu Lio.
Hun vrijheidsstrijd ligt aan basis van de overeenkomst die met de Europese onderdrukkers werd gesloten.
Het geschenk van vrijheid en waarden
Met hun strijd hebben onze voorouders vrijheid ook als meest belangrijke menselijke waarde bevestigd voor het nageslacht. Deze drukt zich uit op drie niveaus. Als eerste voor de mens zelf, de individuele vrijheid.
Ten tweede ervoeren onze voorouders weer de vrijheid om hun spiritualiteit, hun cultuur en tradities en hun samenlevingsvorm te beleven. Dat is de culturele vrijheid. De derde vrijheid werd gevormd door voedselzekerheid en voedselsoevereiniteit. Dit betekende onafhankelijkheid van machten of overheden buiten de stam. Dat is de economische vrijheid.
In vrijheid hebben onze voorouders ook waarden zoals broederschap, eenheid, betrouwbaarheid, vertrouwen, samenwerken, hard werken, volharden, leren, respect en bescheidenheid bevestigd. Deze en andere waarden hebben altijd een belangrijke plaats gehad in de opgebouwde Saamaka samenleving na de vrede van 19 september 1762. Toch blijft de belangrijkste waarde de vrijheid zelf.
Wij moeten dit nooit vergeten omdat hierin ons heden en onze toekomst liggen.
Laten we onze voorouders bedanken en blijvend herdenken voor wat ze ons aan waarden of levensdoelen hebben nagelaten.
Dank aan voorouders en Dag van de Saamaka Waarden
Op 19 september 2018 roep ik de Saamaka samenleving op om terug te gaan naar de waarden of levensdoelen die de voorouders ons hebben nagelaten. Want door allerlei factoren of omstandigheden van binnen en buiten lijkt het of we gezamenlijk bezig zijn deze levensdoelen te vergeten of verwaarlozen.
Ze maken deel uit van ons niet-tastbare cultureel erfgoed. Laat de strijd van onze voorouders voor herwinning van vrijheid en bevestiging van alle belangrijke waarden van onze samenleving een symbool en inspiratiebron zijn om vanaf nu te werken aan het herstel van Saamaka waarden.
In dat verband proclameer ik als Saamaka Gaama 19 september als de Dag van de Saamaka Waarden. Het is de bedoeling om elk jaar op 19 september, vooral in het Saamaka woongebied, eer te betonen aan onze helden. De inspiratie uit deze dag zal ook worden benut om de komende tijd eigen deskundigen aan het werk te zetten om les- en trainingsprogramma’s op het gebied van Saamaka waarden te ontwikkelen. Er zal ook met alle functionele groepen van de Saamaka samenleving gesproken worden hoe dit alles op een brede manier uit te werken en uit te voeren.
Samen sterk
We gaan deze ideeën niet alleen kunnen vormgeven. We weten dat de Europese onderdrukkers ons en onze broeders en zusters in de stad en op de plantages uit elkaar hebben gehouden. We zijn daardoor bijna vreemden voor elkaar. Maar vanaf nu gaan we er alles aan doen om samen met de broeders en zusters van de andere stammen, in de stad en de plantages onze levensdoelen na te streven. Ik roep alle leden van de Saamaka gemeenschap in binnen en buitenland op om de viering van de vrede te Sintea in 1762, afgedwongen door onze voorouders, te gedenken. Samen zijn we sterk.
Albert Aboikoni
Gaama der Saamaka