‘Gebroken kinderen worden volwassenen met trauma’s’

Terwijl dominee Urwin Holband zijn bril afdoet verdwijnt de glimlach langzaam van het gezicht van deze goedlachse man van God. Tijdens het gesprek over de situatie van de opvanginstellingen in Suriname zet hij af en toe de handen op zijn (kaal) hoofd en buigt hij het naar de tafel. Zijn houding maakt duidelijk dat het bar en boos is gesteld in deze sector.

Tekst en beeld Euritha Tjan A Way

Holband zit in het platform van instellingen voor mensen met een beperking waartoe het recent gesloten tehuis Hoop voor Kinderen ook behoort. Daar werden kinderen met hete strijkijzers gebrand en op andere manieren lichamelijk mishandeld. Hij is ook voorzitter van Matoekoe, een heilpedagogisch centrum waar kinderen met een (meervoudige) beperking worden begeleid.

“Ik heb net de subsidieaanvraag afgerond, het is in de auto. Ik heb zeker SRD 1,5 miljoen nodig om Matoekoe te draaien dit jaar. Maar ik weet dat ik van geluk mag spreken als ik een derde of een vierde daarvan ontvang. En waar haal ik dan het gekwalificeerde personeel vandaan om de instelling draaiende te houden.

Waarmee moet ik de mensen betalen?” vraagt de dominee retorisch. Hij beschrijft dat hij voor een tehuis als Matoekoe onder andere een logopedist, een fysiotherapeut, een psycholoog en professionele verpleegkundigen in dienst moet nemen om de kinderen goed te kunnen begeleiden.

Kritiek

Er is veel kritiek geweest de afgelopen maanden op opvanginstellingen. Veelal blijkt dat kinderen seksueel misbruikt, mishandeld en soms zelfs uitgebuit worden. De samenleving wijst met een beschuldigende vinger naar deze instellingen. Doch de dominee zegt: “Het mes snijdt aan beide kanten.”

“Ik heb net de subsidieaanvraag afgerond. Ik heb zeker SRD 1,5 miljoen nodig om Matoekoe te draaien dit jaar. Maar ik mag van geluk spreken als ik een derde of een vierde daarvan ontvang”

Holband die predikant is bij de Lutherse Gemeente beschrijft een situatie die eigenlijk onhoudbaar is. “Wij krijgen subsidie van de overheid per kind en dat is 37, 50 per dag en per medewerker SRD 27,50. Het minimumuurloon is intussen SRD 30. Voeding is peperduur geworden.

Hoe betalen we het kader dat nodig is om professionele hulp te verlenen aan de kinderen? Hoe betalen we de voeding voor de kinderen. Daarnaast wordt de subsidie laat betaald en ook nog ingekort. We zitten in een vicieuze cirkel en ik weet niet of we er nog uitkomen”, klinkt er wanhoop door in zijn stem.

Hij vertelt dat alle instellingen in Suriname door deze situatie genoodzaakt zijn geld te lenen om de eindjes aan elkaar te knopen. “En niet bij de bank, want die willen ons geen geld lenen. Ze kunnen namelijk niet rekenen op de terugbetaling omdat de subsidie zo laat gestort wordt. We lenen vaak bij privépersonen en dat wordt steeds moeilijker, omdat de mensen hun geld maar niet terugkrijgen.”

Trainingen

Holband benadrukt dat niet alleen bij de ziekenhuizen er leegloop is. Ook in de zorg is het vreselijk. De mensen die hiervoor opgeleid zijn worden privé gehaald om in het buitenland te werken. Daarnaast is het een schamel loon dat ze in Suriname ontvangen. “Dus wat je nu hebt in deze sector zijn mensen die het werk doen omdat ze een baan nodig hebben en die niet gekwalificeerd zijn en het hart er ook niet voor hebben.”

Vaak moeten de opvanginstellingen de mensen trainen om ze basiszaken zoals ethiek bij te brengen. “Wij hebben besloten om dat nu consequent te gaan doen, want we kunnen niet anders. We hebben dat in het verleden ook gedaan met het het Elsje Finck-Sanichar College Covab (Centrale Opleiding voor Verpleegkundigen en beoefenaren van Aanverwante Beroepen…red) ,maar zodra je dat doet gaan de mensen de verpleging in”, zegt Holband. Nu heeft het platform geen keus dan dat ‘risico’ te nemen.

Staatszorg

In 2012 heeft de overheid besloten de zorgsector opvanginstellingen te verheffen tot staatszorg. Daar zou het ministerie van Sociale Zaken en Volkshuisvesting (Sozavo) over gaan. Volgens de Wet Opvanginstellingen die daaruit voortkomt en die in 2014 is aangenomen moet de overheid de controle (laten) doen bij de instellingen. Die controle wordt opgehangen aan de standaarden waaraan de instellingen moeten voldoen en die ook bij de wet horen.

De controle moet gaan via raden van toezicht gaan die door Sozavo moeten worden bemenst met mensen van verschillende instanties zoals Bureau Openbare Gezondheidszorg (BOG) en Justitie. Die raden zijn de enige die naast de politie en het BOG bevoegd zijn in instellingen waar kinderen en senioren worden opgevangen anytime binnen te vallen en controle te doen.

“De overheid controleert niet en de opvanginstellingen kunnen vanwege geldgebrek geen professioneel kader aannemen. Dus bij excessen werden de tehuizen niet gesloten omdat er geen alternatieve goede opvang is voor de kinderen” 

Volgens bronnen binnen het ministerie van Sozavo is het in 2015 misgegaan. “Er werd een Bureau Opvanginstellingen opgericht dat belast werd met zowel de taken van de raden als de controletaak waarmee de raden zijn belast. Dat werd een fiasco omdat de Wet Opvanginstellingen een wet is die in De Nationale Assemblee is aangenomen, terwijl het Bureau Opvanginstellingen per Staatsbesluit is ingesteld en zeer gebrekkig functioneerde”, zegt de bron die wegens broodvrees niet bij naam genoemd wil worden.

Zover deze bron weet is deze situatie vaker onder de aandacht gebracht van de huidige minister Uraiqit Ramsaran. Echter, de verbetering is uitgebleven. Daarnaast heeft Sozavo aan het ministerie van Financiën en Planning gevraagd om de subsidie aan de instellingen te verhogen. Of er een reactie is gekomen weet de bron niet. Nu, na een reeks excessen bij kindertehuizen en crèches heeft de minister eindelijk de brieven doen uitgaan naar de betreffende instanties om de raden van toezicht weer te bemensen en te activeren.

Project jeugddoorgangshuizen

Als onderdeel van het beleid van de overheid is in 2015 ook het project Jeugddoorgangshuizen opgestart. Daarbij zou de keten compleet zijn. De raden zouden de controle over de instellingen (laten) doen, de instellingen begeleiden om te voldoen aan de eisen die de wet stelt en indien er excessen geconstateerd worden zouden de kinderen opgevangen worden in deze doorgangshuizen waarvan het eerste al is aangeschaft en nu staat te verpauperen in de buurt Blauwgrond. Het gemis van deze keten in de afgelopen jaren is funest geweest voor de sector zorginstellingen.

“De overheid controleert niet en de opvanginstellingen kunnen vanwege geldgebrek geen professioneel kader aannemen. Dus bij excessen werden de tehuizen niet gesloten omdat er geen alternatieve goede opvang is voor de kinderen en dat is de nekslag voor onze kinderen die gebroken volwassenen worden die niet begeleid worden en op hun beurt ook trauma’s met zich meedragen”, legt Holband uit.

De Wet op Opvanginstellingen stelt ook eisen vast voor de opzet en exploitatie van crèches. Die moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen en er moet een lijst van opvanginstellingen zijn die ouders kunnen raadplegen om te zien welke door de overheid zijn goedgekeurd. Die lijst ontbreekt. “In de huidige economische situatie zie je crèches als paddenstoelen uit de grond verrijzen en soms starten ze met SRD 1.000 per kind per maand.” Maar ouders hebben vaak geen keus omdat ze moeten werken