De verdeeldheid van de binnenland partijen lijkt deze dagen compleet. Terwijl de ABOP nog in de regering zit en de BEP al in de oppositie, moeten Seeka en de nieuwe beweging van Diko, Ajaiso en Pokie hun keuze nog bepalen. Omdat de laatsten zich er nu openlijk op beroepen een etnische (lees Saramaccaanse) beweging te zijn, lopen de scheidslijnen niet meer alleen langs politiek vlak maar ook langs etnische lijnen. Hoe heeft het zover kunnen komen?
Sinds de vroege jaren negentig heb ik samen met wijlen Drs. Eddy Dap een ondersteunende rol gespeeld vanuit Nederland voor de politieke partij ABOP. Maar de rol van de heer Dap ging veel verder dan de mijne. Door de goede contacten die hij had met zowel Ronny Brunswijk als met Caprino Alendy, was Eddy Dap de motor achter de eenheid van de A Combinatie. Tussen BEP en ABOP is de samenwerking altijd al moeilijk geweest door de cultuurverschillen tussen beide partijen.
Bij BEP treffen we veel intellectuelen, die de politiek vaak uiterst principieel benaderen. ABOP (een afsplitsing van BEP uit 1990) is meer een partij van doeners. Mede door de achtergrond van de ABOP-voorzitter als rebellenleider en zijn soms niet onbesproken gedrag, zijn er ook moreel gezien verschillen in benadering tussen beide partijen. Er was dus behoefte aan een persoon als Eddy Dap die een brugfunctie vervulde. Toen hij wegviel, begonnen zaken al vrij snel te escaleren.
De rol van Eddy Jozefzoon
Omdat er na het plotseling overlijden van de heer Dap in april 2009 er een groot gat dreigde te vallen, besloten wij als ABOP Nederland om Dr. Eddy Jozefzoon als bekende en verdienstelijke marrron te vragen of hij de nieuwe voorzitter van ABOP Nederland wilde worden. Daartoe had ik een gesprek met hem in de zomer van 2009 te Utrecht.
Jozefoon vertelde mij toen, dat hij al bezig was met een andere partij, de NOP. Deze Saramaccaanse splinterpartij wilde hij nieuw leven inblazen en hij had daarover contact met enkele toppers uit de NDP, die eventueel mee wilden doen. Ook beweerde hij dat een groot deel van de Saramaccaanse aanhang van BEP bereid was om over te stappen naar zijn partij. Hij wilde mijn steun hebben (en via mij die van Brunswijk) om de NOP onder de vlag van AC mee te laten doen aan de verkiezingen van 2010.
Na enig beraad en overleg met ABOP in Suriname, besloot ik Jozefzoon daarop negatief te antwoorden. Ik vertelde hem in een telefoongesprek, dat de situatie naar mijn mening al moeilijk en onstabiel genoeg was binnen AC, met drie partijen die het vaak niet met elkaar eens waren. Het leek mij niet verstandig om nog meer verdeeldheid te veroorzaken door vlak voor de verkiezingen een vierde partij aan AC toe te voegen, die bovendien grotendeels op etnische (Saramaccaanse) grondslag was gebaseerd.
Twee weken later belde Jozefzoon mij terug en vertelde dat hij besloten had om toch naar ABOP over te stappen. Het was volgens hem te laat om nog met een andere partij de verkiezingen in te gaan. We benoemden hem daarom eind 2009 tot voorzitter van ABOP Nederland, maar al snel zat hij meer in Suriname dan in Nederland en ontpopte zich tot de belangrijkste adviseur van Brunswijk, die hem natuurlijk nog kende van de binnenlandse oorlog. Jozefzoon overtuigde Brunswijk ervan, dat deze met hem als mentor zou uitgroeien tot de grote, onomstreden leider van het binnenland. Ook zou Jozefzoon (zelf Saramaccaner) ervoor zorgen dat een deel van de Saramaccaners ABOP ging stemmen.
Na de verkiezingen van mei 2010, bleek dat van die belofte weinig van terecht was gekomen: de meeste Saramaccaners hadden gewoon BEP gestemd, waardoor deze partij vier DNA zetels in de wacht sleepte en ABOP slechts drie. Toch bleef Jozefzoon de geestelijke leidsman van Brunswijk. Omdat hij ook de positie van hoofdadviseur van de vp wist te bemachtigen, kreeg hij veel invloed en kon in feite alle daden van A Combinatie binnen de coalitie controleren.
Terwijl de invloed van AC als beweging op het regeringsbeleid snel minder werd, nam de persoonlijke invloed van de 74-jarige Jozefzoon juist toe. De president ging de ijverige en loyale ‘Oom Jozef’, zoals hij hem noemt, steeds meer vertrouwen. Jozefzoon gebruikte deze positie om zijn persoonlijke idealen en belangen te bevorderen. Het gaat er bij hem vooral om zijn visie op het onderwijs te doen zegevieren (vandaar al zijn pogingen om de poten onder stoel van minister Sapoen door te zagen) en om de Saramaccaners te organiseren als politieke beweging.
Conflict tussen ABOP en BEP liep steeds verder uit de hand
Al voor de verkiezingen was gebleken, dat het al jaren bestaande conflict tussen ABOP en BEP steeds verder escaleerde. Aanleiding was de positie van ex-minister Alice Amafo op de lijst in Paramaribo. Het conflict liep zo hoog op, dat de combinatie deelname in drie districten misliep. Ook in de fase van coalitievorming vlak na de verkiezingen (doorgaan met NF, of toch met MC in zee gaan) ontstonden er constant grote ruzies, die er in feite om gingen welke partij de leiding moest hebben binnen AC: BEP of ABOP.
Mede daardoor liep AC het vice presidentschap mis, dat door de onenigheid uitbesteed moest worden aan een buitenstaander (Ameerali). Het was daarom voor insiders al duidelijk voordat deze regering goed en wel van start ging, dat het wel tot en breuk moest komen tussen BEP en ABOP. Deze kwam sneller dan verwacht, toen Alendy al na een paar maanden besloot om BEP uit de A Combinatie terug te trekken.
Op dat moment speelde Eddy Jozefzoon zijn troefkaart uit en wist minister Diko en de parlementariërs Pokie en Ajaiso te bewegen zich aan te sluiten bij AC, nadat BEP de combinatie verlaten had. Het is evident dat Jozefzoon daarbij de etnische (Saramaccaanse) kaart heeft gespeeld, waarmee hij in feite achter de schermen al jaren bezig was. Dat was misschien nodig om de coalitie te redden (er waren geruchten dat BEP en PL de coalitie ten val wilden brengen), maar het conflict tussen BEP en ABOP verdiepte zich hierdoor.
De eenheid van de A Combinatie lijkt momenteel verder weg dan ooit tevoren. De politieke verschillen tussen BEP (oppositie) en ABOP (coalitie) zijn groot en door de botsende karakters van de leiders (Alendy en Brunswijk) zullen die verschillen moeilijk overbrugd kunnen worden. Ook in de tweede lijn, met Alice Amafo als sterke speler bij ABOP en Ronny Asabina bij BEP, lijken de verschillen onoverbrugbaar.
Daarnaast is er in toenemende mate sprake van etnische politiek, waardoor sommige mensen in het binnenland zich politiek organiseren op basis van stamverwantschap. Daardoor is de situatie zeer onoverzichtelijk geworden. Want als Diana Pokie zegt dat de Saramaccaners zich politiek moeten bundelen, waarom zouden de Aukaners, de Paramaccaners, de Matuariërs, de inheemsen etc. dat ook niet gaan doen? Dan komen er misschien wel zes of zeven partijen in het binnenland.
De unieke onderhandelingskracht van A Combinatie als gemeenschappelijk blok, waardoor de ontwikkeling van het binnenland hoog op de agenda geplaatst kon worden, is verloren gegaan door inherente politieke en culturele verschillen. Deze verschillen zijn m.i. versterkt door een vernuftig verdeel- en heersspel vanuit de NDP, waarbij zij slim gebruik hebben gemaakt van Eddy Jozefzoon. Een deel van AC zal waarschijnlijk opgaan in MC en een deel in NF. Ik zou willen dat het anders was, maar misschien moeten we deze realiteit maar erkennen.
Jan Gajentaan
In de rubriek ‘Ingezonden’ stelt GFC Nieuws een ieder in de gelegenheid om een eigen mening of visie te geven op alle actuele ontwikkelingen en/of relevante onderwerpen. Stukken die geplaatst worden komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de visie en/of de mening van de redactie. De redactie heeft het recht om de stukken wel of niet te plaatsen, in te korten of te redigeren, zonder de mening en/of visie van de inzender aan te tasten. Er worden alleen stukken geplaatst die behoudens een ieders verantwoordelijkheid voldoen aan wat gesteld wordt in de Surinaamse wetgeving.