Dit ingezonden stuk wordt opnieuw geplaatst. Vanwege een technische fout is een gedeelte van het eerder gepubliceerde stuk niet volledig geplaatst waardoor de essentie gedeeltelijk verloren is gegaan. De redactie biedt hiervoor haar verontschuldigingen aan.

Inleiding

In een essay van 21 juli jl. stelt columnist Jan Gajentaan dat veranderingsprocessen mondiaal zeer moeizaam verlopen en doorgaans met veel vallen en opstaan worden gerealiseerd. Hij merkt op dat een en ander in een land als Suriname extra bemoeilijkt wordt, vanwege de lange koloniale geschiedenis van ons land: “In Suriname is de moeilijkheid bijzonder groot, omdat het land nog steeds last heeft van de negatieve gevolgen van het kolonialisme. Het systeem van politieke patronage waar vrijwel alle partijen zich schuldig aan maken, heeft ertoe geleid dat een groot deel van de bevolking afhankelijk is geraakt van politieke gunsten om te overleven.” .

Ja, zo lust ik er wel meer: het niet durven saneren van de publieke sector mag geheel en al op het conto van de Nederlanders worden bijgeschreven. Die zouden immers, als gewezen kolonialen, verantwoordelijke gehouden moeten worden voor ALLES wat er na de onafhankelijkheid bij ons fout is gegaan. O ja: de successen(Staatsolie) die nemen wij natuurlijk wel voor onze rekening.

Waar herkennen wij dit beeld van? Juist ja, de mondiale bankencrisis: daar was het credo ook telkenmale: ‘too big to fall’. In de praktijk betekende dit niets minder dan dat Otto de belastingbetaler voor het decennialang gevoerde wanbeleid van de superrijke directie mocht opdraaien, terwijl de buitensporige salarissen van de top tegelijkertijd geheel buiten schot bleven. Oftewel: de winsten zijn voor ons, de verliezen voor ons allen(lees: jullie). ‘Tout comprendre c’est tout pardonner’ zouden de Fransen zeggen.

Mij bekruipt het gevoel dat Jan’s opstelling de logische resultante is van een door schrijver zelf gecreëerde dilemma: schrijver beschouwt zichzelf blijkbaar als de verre van ideale boodschapper van het slechte nieuws. Tegelijkertijd stelt hij zich op het correcte standpunt, dat hem het universele recht niet kan worden ontzegd, om eerlijk, open en bloot voor zijn oprechte mening uit te komen. Wij hebben hier in feite te maken met het type anticiperend denken, dat primair als insteek heeft om onder alle omstandigheden vooral te voorkomen, dat men voor een ‘betweterige witte Hollandse kolonialist’ wordt uitgemaakt. Een veronderstelling die, als je het mij zou vragen, in dit specifieke geval hoegenaamd geen hout snijdt, laatstaan dat zij enige intellectuele draagkracht vertegenwoordigt.

Daar hoort nog het volgende bij: als je zo aantoonbaar begenadigd balvaardig bent(en dat is Jan), laat je je niet door de eerste de beste wild aanstormende gelijkbenig inkomende brute verdediger van de wijs brengen: je hebt namelijk voor jezelf de absolute overtuiging, dat je een dusdanige superieure techniek in huis hebt, dat je in staat bent om en de bal correct aan te nemen en de terzake juiste voortzetting te kiezen. Ik laat de ‘koloniale rechtvaardiging’ van Jan verder voor wat ze is en ga op zoek naar een aanvaardbaardere verklaring en oplossing voor al dat wat niet hoort te zijn.

Kabinet Venetiaan-Adjodhia

Jan neemt Venetiaan 1 terecht als uitgangspunt voor zijn analyse. Per slot van rekening begon met de formele afkondiging van ‘De Tweede Republiek’ de terugkeer naar de bewoonde wereld en de menselijke democratie. Venetiaan had het Britse onderzoeksbureau laten onderzoeken hoe Suriname er op dat moment economisch daadwerkelijk voor stond. Zij dienden tevens aan te geven wat een gepaste remedie voor de geconstateerde kwalen zou zijn. Een van de dwingende adviezen van Warwick had betrekking op het overheidsapparaat: Warwick adviseerde dit ‘waterhoofd’ drastisch te saneren, teneinde de overheidsuitgaven tot aanvaardbaardere proporties van ons bruto nationaal product terug te brengen.

Een exercitie, die in de Surinaamse context normaliter gemakkelijker gezegd dan gedaan is. En al helemaal in de betreffende periode. De kans dat er door de onvermijdelijke ontslagen ‘politieke zelfmoord’ zou worden gepleegd was namelijk niet gering. Warwick trok zich later verongelijkt uit het begeleidingsproces terug. Zij concludeerden geïrriteerd, dat de beoogde hervormingen niet waren gelukt, “vanwege politieke onwil en gebrek aan discipline.” Een conclusie, nogmaals, die mij, zeker in het licht van de toenmalige politieke verhoudingen, echt iets te kort door de bocht lijkt.

Wij zijn inmiddels drie decennia verder: de alibi’s van gisteren zijn de stinkende wonden van vandaag.

De vraag die wij nu hebben te beantwoorden is deze: beschikt de Surinaamse politiek over voldoende ‘zelfreinigend vermogen’ om de augiasstal te reinigen? Zo neen, welke factoren, objectief en subjectief, zijn er een ’sta in de weg’.

Kabinet Bouterse-Ameerali

Ook bij de beoordeling van de huidige regering laat Jan zich weer verleiden tot ‘politiek correcte interpretaties’. Zo merkt hij op,‘dat de huidige regering het probleem van de inefficiënte overheid heeft onderkend en dat zij dit probleem bij de wortel heeft trachten aan te pakken, middels de instelling van de presidentiële commissies(parallelle structuren).’

Beste Jan, op welk hemellichaam bevindt u zich? Volgens mij bevindt u zich niet op de planeet aarde: de presidentiële commissies zijn er primair, secundair en tertiair om de greep van de NDP op de ministeries welke zij niet onder haar beheer heeft te verzekeren. Om niets anders. Wie een betere verklaring heeft mag zich bij mij aanmelden. Saneren van een overbelast overheidsapparaat bereik je gewis niet door capabele krachten op een zijspoor te zetten, om deze vervolgens door niet bekwame politiek- gelieerde krachten te vervangen Saneren betekent in mijn optiek nog altijd: verminderen MET BEHOUD VAN BEWEZEN KWALITEIT!!

Fitch, Moody’s, Standard and Poor: ‘the big three’

De maatschappelijke elite in Suriname is onlangs, naar aanleiding van de positieve waardering /bijstelling van de kredietwaardigheid van ons land, in een enorm gejuich uitgebarsten. Fitch heeft ons ingeschaald in de categorie BB-(voordien B+). Zelfs de Centrale Bank kon het niet nalaten om zichzelf een enorme pluim toe te steken: “Met gepaste tevredenheid wordt de opwaartse bijstelling van B+ naar BB- voor de diverse aspecten van het compleet financieel-monetair kader van Suriname, verwelkomd.” Toen het lawaai mij te gortig werd en ik geen adequate en toereikende reactie voorhanden had, voelde ik mij genoodzaakt om mij in de materie gaan verdiepen. En wat blijkt: de door ons zo bejubelde bijstelling is, zoals ik al vreesde, mijlenver overtrokken.

Om het in Europese voetbal termen uit te drukken: Fitch heeft geconcludeerd dat Suriname op het eind van het seizoen, gegeven het tot nu toe vertoonde spel, niet hoeft te vrezen maken in de degradatiezone te belanden: klassenbehoud staat dus vast. Maar daarmee is nog niet gezegd dat wij ons serieus in de strijd om Europees voetbal voor het volgend seizoen zullen kunnen mengen. Eigenlijk heeft Suriname nu de status van een grijze middenmoter: te sterk om te degraderen, maar ook te zwak om zich in de strijd om de prijzen te mengen. ‘Te groot voor het servet en te klein voor het tafellaken’ horen wij Winston Lackin debiteren. Om ‘de sprong richting Europees voetbal’ te realiseren zal er dus versterking van elders moeten worden gehaald.

Regeringen hebben kapitaal nodig om hun land tot ontwikkeling te brengen. Als zij dat niet voorradig hebben, zullen zij dat ergens vandaan moeten halen. Er zal dus onder voorwaarden geleend moeten worden. Dat de kredietwaardigheid van de lener hierbij van eminent belang is, voelt u op uw blote klompen aan. Kredietwaardigheid heeft hier exact dezelfde betekenis als in de relatie van een rekeninghouder tot zijn bank: als ik u geld zou lenen, hoe groot is dan de statistische kans dat ik het geleende geld met de bijbehorende rente, binnen het door ons overeengekomen tijdsbestek, ook daadwerkelijk terugkrijg. Naarmate de kans minder waarschijnlijk wordt geacht, wordt er door de gever een hogere rente in rekening gebracht.

Om een hogere kredietrating te verwerven zul je aan de voorwaarden van ‘the big three’ hebben te voldoen. Een van de voorwaarden is zondermeer een gezonde huishouding: de inkomsten – en uitgavenbalans van de staat is in deze cruciaal. Je mag namelijk niet meer uitgeven dan je redelijkerwijs op termijn denkt te zullen verdienen. Vroeg of laat krijg je de rekening namelijk snoeihard gepresenteerd en dan is het pas echt lijden in last. De Zuid-Europeanen(Grieken, Italianen, Spanjaarden en Portugezen) kunnen er over meepraten.

Overigens: zou iemand mij kunnen uitleggen waarom de USA, afgaande op de tekorten op de begroting en de betalingsbalans, geen gearriveerde ‘tripple Z’ status hebben!!!

‘En dus is het gejuich van de Centrale Bank terecht’, hoor ik u zeggen. Ja, natuurlijk geeft een financiële opwaardering reden tot ‘een feestje’. Alleen, en daar gaat het mij om, ontslaat dit je niet van de verplichting om de zaak vanuit een correcte perspectief aan de samenleving te blijven presenteren. Heb je daar geen zin, dan hoor je je te beperken tot een uiterst summiere en voor de doorsnee leek onbegrijpelijke technisch-inhoudelijke reactie.

Wat in ieder geval volstrekt onacceptabel is, is dat er met de megafoon in de hand de aantoonbaar onjuiste indruk wordt gewekt, dat de realisatie van de door dit kabinet nagestreefde macro-economische doeleinden, met een eenvoudige continuering van dit gevoerde monetaire beleid ‘niet meer dan een kwestie van tijd’ is. De waarheid is namelijk dat de instrumenten, ter realisering van deze doeleinden, praktisch geheel buiten de directe invloedssfeer van de Centrale Bank liggen. Deze liggen, en dat weet Gillmore Hoefdraad bliksems goed, in haar geheel bij de politiek.

Voor de goede orde: iedere opwaardering van ons land door ‘the big three’ is natuurlijk winst vergeleken met de voorgaande positie. En dat iedere opwaardering je natuurlijk een stapje dichter brengt bij de monetaire positie die je als land internationaal wenst in te nemen, is nogal wiedes. Edoch: de gradatie waarbij je als natie voor de internationale investeerders en geldschieters interessant begint te worden, is de waardering BBB-(lees: tripple Bmin). In vakjargon heet dat de INVESTMENT GRADE. Iedere opwaardering daaronder heeft slechts de status van ‘aanmoedigingsopwaardering’.

Public sector reform

Het is heel verleidelijk om te denken dat wij – nog even de schouders eronder te zettend – die ‘derde ster’ B- zullen binnenhalen. De praktijk is evenwel duizendmaal weerbarstiger dan wij in de gaten hebben. Een van de absolute voorwaarden – je kunt rustig van een ‘conditio sine qua non’ spreken – om de BBB- status te verwerven behelst namelijk – en hiermee zijn wij terug bij af – een rigoureuze sanering van het overheidsapparaat. Er is eenvoudigweg geen ontkomen aan. Onze publieke sector is eenvoudigweg te disproportioneel zwaar belast en wij zullen de zaak dus moeten saneren.

Is er misschien een passende verklaring voor het feit dat de verschillende regeringen – inclusief de huidige – er niet in zijn geslaagd om hier serieus werk van te maken? Ja, er is een passende verklaring en ik heb hem gevonden. De fout die wij tot nu toe gemaakt hebben bij het bespreken van de ‘public sector reform’ is dat wij de oorzaak van dit falend beleid steeds hebben gezocht in ‘de onwil c.q. de onmacht van de politici’. Wij hebben de verklaring voor het falend beleid steeds rechtstreeks in de politieke arena geplaatst. En nu komt het: de oorzaak dienen wij evenwel ergens anders te zoeken: niet in de politiek maar in het recht; concreter: IN ONZE GRONDWET!!

Hoe komt een nieuwe regering in Suriname tot stand? Op exact dezelfde wijze, zoals ze dat in de monarchistische democratieën voor elkaar krijgen: wij houden eerst verkiezingen voor De Nationale Assemblee en gaan dan vervolgens op basis van de uitslag van deze parlementaire verkiezingen met veel lobby – en trekwerk een president kiezen: hetzij via De Nationale Assemblee hetzij via de Verenigde Volksvergadering. Bedenk, dat wij het hier over een executieve president hebben, een president dus, die onmiddellijk na zijn aantreden met ‘alle Goddelijke bevoegdheden welke onze republiek te bieden heeft’, wordt overladen.

De verzwakking(lees: de beschadiging) die de kandidaat president in het ‘bedeltraject richting de troonsbestijging’ oploopt is evenwel ongehoord. De man wordt gedwongen de ene na de andere verwerpelijk concessie te doen: “ja, jij mag drie ministeries beheren; neen, het aantal ministeries wordt niet verminderd; ja, je krijgt vier ambassades; ja, je mag twee districtscommissarissen leveren; ja, je mag zelf bepalen wie de directeur wordt; neen, ik garandeer je, er wordt daar niemand van zijn functie ontheven; neen, die subsidies zullen niet worden verlaagd; wees gerust, ik zal er persoonlijk op toezien dat niemand aan die concessies komt.”

Het eindresultaat is dat het land wordt opgescheept met een president die voor zijn aantreden dermate veel concessies heeft moeten doen, dat hij de tijdens het verkiezingsproces gedane welgemeende beloften nooit zal kunnen waarmaken. Nu is dit met politici inderdaad wel vaker het geval. Waar het mij hier echter om gaat, is, dat het niet-inlossen van de gedane beloften een direct gevolg is van de imperfecte grondwet en dus van de eisen die het verkiezingstraject letterlijk van de man afdwingt.

Directe verkiezing president

Er is maar een manier om aan deze ongerijmde situatie een eind te maken; de indirecte wijze van verkiezen van de President van de republiek dient per ommegaande te worden ingeruild voor een proces van directe verkiezingen. Wat wij dus nodig hebben is niets minder dan een initiatief-grondwetsontwerp: herziening verkiezingsproces President van de Republiek. Dit Suriname mag zich niet langer laten ringeloren door een wazige en onoverzichtelijke verkiezingsprocedure. Een procedure waarbij het steeds afwachten is wie er uiteindelijk met de laatste eer gaat strijken. Dit land verdient echt beter.

DE PRESIDENT VAN DEZE REPUBLIEK HOORT BIJ DE EERSTVOLGENDE VERKIEZINGEN !!!!!RECHTSTREEKS!!!!! DOOR DE BURGERS GEKOZEN TE WORDEN SLECHTS EEN RECHTSTREEKS GEKOZEN PRESIDENT MET EEN DIRECT MANDAAT VAN DE KIEZER ZAL IN STAAT ZIJN OM DE NOODZAKELIJKE HERVORMINGEN IN DE PUBLIEKE SECTOR TE REALISEREN!!!!!

Deze direct gekozen president zal qualitae qua twee basiseigenschappen in zich verenigen die een absolute vereiste zijn om ons land naar grotere hoogten te stuwen; 1) HIJ ZAL DOOR HET DIRECTE MANDAAT VAN DE KIEZER MEER DAN VOLDOENDE POLITIEK ZELFVERTROUWEN HEBBEN; 2) HIJ ZAL VANWEGE DIT DIRECTE MANDAAT KOERSVASTHEID KUNNEN DEMONSTREREN. Twee eigenschappen die onontbeerlijk zijn voor doelgericht leiderschap. Twee eigenschappen die, helaas vanwege onze huidige verkiezingsprocedure, niet voorhanden kunnen zijn.

Advies aan de regering

Amendeer de huidige grondwet met betrekking tot de wijze van verkiezing van de president van onze republiek. Vervang het traject van indirecte verkiezing(DNA en VVV) door een traject van directe verkiezing. Me dunkt dat de Surinaamse democratie daar zeer mee gediend zal zijn.

1. EERSTE RONDE PRESIDENTIELE VERKIEZING: 25 FEBRUARI 2015;

2. TWEEDE RONDE PRESIDENTIELE VERKIEZING: 25 MAART 2015

3. VERKIEZING LEDEN VAN DE NATIONALE ASSEMBLEE: 25 MEI 2015

En mocht zo een direct gekozen president er uiteindelijk toch niets van blijken te bakken, dan zal hij of zij zich in ieder geval niet langer achter ‘de koloniale erfenis van Jan Gajentaan’ kunnen verschuilen. En dat zal dan, naar mijn bescheiden mening, niets minder dan ‘pure winst’ voor onze geliefde natie opleveren.

mr. drs. GUNO RIJSSEL

In de rubriek ‘Ingezonden’ stelt GFC Nieuws een ieder in de gelegenheid om een eigen mening of visie te geven op alle actuele ontwikkelingen en/of relevante onderwerpen. Stukken die geplaatst worden komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de visie en/of de mening van de redactie.  De redactie heeft het recht om de stukken wel of niet te plaatsen, in te korten of te redigeren, zonder de mening en/of visie van de inzender aan te tasten. Er worden alleen stukken geplaatst die behoudens een ieders verantwoordelijkheid voldoen aan wat gesteld wordt in de Surinaamse wetgeving.