Besmet zijn met het aidsvirus staat gelijk aan levend dood zijn als dit bekend wordt in de volksmond. Dit brengt acuut een dubbele zorg met zich mee, omdat je direct ‘the talk of the town’ wordt. Gebukt gaand onder de ziekte, hoe hiermee om te gaan en vooral de reacties die volgen zijn de eerste dilemma’s die de patiënt treffen.

In onder andere de Surinaamse samenleving, waar een ieder elkaar kent blijft niets geheim. Uit betrokkenheid krijg je medelijden met de patiënt en vertelt dit door, maar vaak is het ook pure roddel en loslippigheid dat dit ernstig gegeven verspreid wordt in de samenleving. De bekende kreet: “ Weet je wie ongeneeslijk ziek is…., meisjeeee…. hij heeft aids……. mijn gunst………. oh wat erg” is de start van de roddelmachine die zijn werk begint te doen. En het vervelende is, dat als deze roddelmachine eenmaal gestart is, de motor moeilijk tot haast nooit meer afslaat. Als je pech hebt, kom je op een ordinaire roddelsite terecht.

Doordat in Suriname iedereen elkaar zo wat kent is het heel moeilijk om geheimhouding op medische informatie van een individu te waarborgen. Dit gebeurt omdat niet een ieder beseft dat er een beroepscode geschonden wordt, er van uitgaande dat in Suriname medische informatie onder het beroepsgeheim valt.

Je zal dus de pech hebben, dat je toevallig een soa test wilt doen, je begeeft je naar de instelling die deze afneemt en ja hoor…………. Wie is de receptionist aan de balie die je aanvraag aanneemt?…………. De schoonzus van de halfzus van je broers ex vriendin. Wij allen kennen de ingewikkelde familie en vrienden verbanden die er zijn.

En buiten werktijd kan het voorkomen dat deze schoonzus bewust of soms ook onbewust het nieuws door klept en meestal gaat het zo. “ meisje weet je wie misschien aids heeft…………. Die buurjongen van drie straten verder en dan volgt de bijnaam……… hij is een aidstest komen doen, bajaaaaa….., ik hoop dat het goed voor hem uitpakt hor want……… a motjoooooooo…………meid mang hmmmm……… a sari jere ….. eng tere sa koti now” . En de zeer bereidwillige toehoorder antwoord: “ whaaattt ….nou mi de benieuwd, ik hoor het wel wanneer het resultaat binnen is, mi sa bel ju ”. Zo gaat het heel vaak in de volksmond. Het gebeurt dagelijks, dat wij er niet bij stil staan dat hier geen recht gedaan wordt aan het leed van de patiënt.

Gebeurt dit daadwerkelijk, dan krijgt het medisch dossier van een patiënt hierdoor een andere status nl. de status van de patiënt wordt publieksgeheim. Stel, dat jij aan de balie komt met je serieuze nood. Wat doe je als je een bekende aan de balie treft? Maak je rechts omkeer of ga je toch voor je gezondheid, met alle gevolgen van dien?

Probeer in de huid te kruipen van iemand die aids heeft, een ziekte waar er een taboe op heerst. Belangrijk om hierin mee te nemen is, vooral wat de houding en reactie van de omgeving met een ongeneeslijk zieke doet. Levert de afwijzing door mensen uit de omgeving een positieve bijdrage aan de gezondheid van de patiënt, of is het juist zo dat door gebrek aan ondersteuning de levensjaren van de patiënt wordt verkort?

Wereldwijd hebben aidspatiënten het moeilijk en het lijkt alsof zij geen bestaansrecht hebben. Angst van mensen dat zij besmet zullen raken door oppervlakkig lichamelijk contact met patiënten maakt dat zij vaak onnodig geweerd worden van werkplekken, hun vriendenkring en soms zelfs in familie verband.

Als medemens tonen wij weinig inlevingsvermogen in hoe iemand die lijdt onder deze ziekte zich voelt. Morele steun, discretie en een menswaardige behandeling kunnen wij moeilijk opbrengen, omdat wij het toelaten dat wij in de greep van angst gehouden worden. De angst is gebaseerd op onze eigen onwetendheid over hoe overdracht van ziekte plaatsvindt.

Laten wij beseffen dat het uitkotsen van een zieke er niet aan bijdraagt dat de patiënt zich beter voelt. Naast de kracht en inspanning die een patiënt nodig heeft om zich te focussen op zijn gezondheid, kan hij het er niet bij hebben dat hij rot behandeld wordt door mensen uit zijn naaste omgeving.

De psychische druk is zwaar. Zelfs voor gezonde mensen is het ook heel zwaar als zij piekeren, stress of een ziekte hebben die chronisch maar niet direct tot de dood lijdt. In zo’n geval hebben wij vaak wel een uitkomst. De aidspatiënt heeft weinig keuze, dan te accepteren dat hij ziek is en dat er geen pasklare oplossing of vooruitzicht is om beter te worden.

Het Nationaal Aids Programma bevestigde onlangs in Suriname dat patiënten door discriminatie en de stigma die er heerst, weinig gebruik maken van de medische zorg met als gevolg een hoger sterfte cijfer. Wel nu …. Misschien wordt het tijd dat wij ons anders gaan opstellen. Waarin kunnen wij, gezonde mensen de zieke mens in tegemoet komen?

Je menselijke kant laten zien, steun bieden en je best doen dat degene zich door jouw benadering toch mens blijft voelen in zo een moeilijke tijd. Letten op wat je zegt en de situatie niet erger maken dan het al is. Vrij van oordeel zijn en stoppen met verwijten. Snappen dat de zieke soms depressieve buien heeft en ander gedrag vertoont en er niet in meegaan of er een schepje bovenop doen.

En voor degene die over persoonlijke informatie van patiënten kunnen beschikken zeg ik, kies er buiten werktijd bewust voor dat u professioneel omgaat met informatie over uw werk. Draag het niet op uw geweten dat u de klokkenluider wordt over andermans zaken. Vandaag is het de ander, wie weet wanneer een slechte tijding zich bij u aandient.

Een bekend motto is, wat goed is voor een ander is ook goed voor u. Rondbazuinen van uw informatie kan ook u overkomen. Doet u dit nu, dan moet u niet schrikken als anderen dit u ook aandoen.

What goes around comes around.

En tot slot, als u zich niet herkend in dit verhaal, dan zit u helemaal goed, omdat u hier niet aan meedoet . Proficiat.

Peggy Anijs / p.anijs@chello.nl