Door Jan Gajentaan

Een districtenstelsel zoals in Suriname leidt niet altijd tot een eerlijke, representatieve samenstelling van het parlement. Zo zagen we dat bij de verkiezing van maandag jl. in Suriname de NDP ca. 45% van de stemmen behaalde, dus zeker geen meerderheid, maar naar alle waarschijnlijkheid toch in DNA een absolute meerderheid krijgt van 26 zetels, met dank aan het districtenstelsel.

Voor kleinere of middelgrote partijen die niet specifiek sterk zijn in één of meerdere districten is het districtenstelsel erg ongunstig. Zo zien we dat DOE met ruim 11.000 stemmen één zetel krijgt en PALU met slechts 1733 stemmen eveneens één zetel.

Iets vergelijksbaars zagen we onlangs bij de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk met eveneens een districtenstelsel. Bijna vier miljoen mensen stemden daar op UKIP, maar toch kreeg deze partij maar 1 van de 650 zetels in het Lagerhuis. Daarmee wordt de democratie gefrustreerd.

Eén van de gedachten achter het districtenstelsel in Suriname was vermoedelijk dat partijen en/of kandidaten uit het binnenland ook vertegenwoordigd moeten worden in DNA. Deze situatie is wat partijen betreft nu minder van toepassing omdat partijen als ABOP en BEP zich meer als nationale partijen profileren. ABOP haalde dit keer ca. 27.000 stemmen en zou in een representatief stelsel op ongeveer evenveel zetels uitkomen als in het districtenstelsel.

Een interessante mengvorm van een districtenstelsel en een systeem van evenredige vertegenwoordiging vinden we in Duitsland. De burgers brengen daar bij nationale verkiezingen een dubbele stem uit, één (Eststimme) op een kandidaat uit het eigen district en de tweede (Zweistimme) op een partij. Voor de verdeling van het aantal zetels in het parlement wordt puur uitgegaan van de Zweistimme (partij stem). Zodoende komt er een 100% eerlijke verdeling in het parlement van het aantal zetels tussen de partijen, helemaal representatief dus. Overigens is er in Duitsland een kiesdrempel van 5%; kleine partijen worden dus buiten de deur gehouden.

Echter bij het bepalen van de personen die de parlementszetels daadwerkelijk bezetten gaat men dan weer uit van de Erststimme; kandidaten die in de districten de meeste stemmen hebben behaald komen bovenaan de lijst te staan van hun eigen partij. Zo wordt de band tussen kiezers en gekozenen versterkt, de parlementariërs moeten zich bewijzen voor hun eigen district, maar de onderlinge verhoudingen tussen de partijen in het parlement worden in het Duitse systeem veel eerlijker weergegeven dan in een districtenstelsel. Bovendien is er in dit systeem geen noodzaak meer om combinaties te vormen, waardoor de politiek veel overzichtelijker wordt.

Het Duitse kiesstelsel is weliswaar vrij ingewikkeld, maar het is wel één van de eerlijkste systemen die ik ken.

Voor meer informatie zie onderstaande link.
http://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/194/het-duitse-kiesstelsel