Enkele dagen na de onlusten op vrijdag 20 februari moeten wij zeggen dat de angst er bij delen van de samenleving er nog dik in zit. Het is te verwachten dat acties en onlusten door zullen gaan totdat de prijzen van benzine en nutsvoorzieningen omlaag gaan of totdat de regering aftreedt. De woede van de ontevreden massa is samengevat in een persoon die kortweg aangeduid wordt als Chan. Dat is de president van de Republiek Suriname. Zijn zeer pakkende campagne die bij de mensen indruk heeft gemaakt, w’o set’ing, is nu zijn grootste boosdoener, omdat hij niet heeft kunnen deliveren. En we zullen het blijven herhalen, de grootste oorzaak van het niet halen van de targets is de openlijke politieke ondermijning door de ABOP en haar voorzitter, die in principe zo snel mogelijk zelf president wil worden.
Maar, niet minder vernietigend waren de blunders die gemaakt zijn door de hoogste executieve functionaris, bijvoorbeeld door het uitkiezen van zijn formele en informele entourage, waarvan een deel heeft moeten vluchten uit het land. De president had het over een dream team dat hij bij elkaar zou brengen, maar wat bij elkaar is (gebracht) is geen dream team. Een van de haperende onderdelen van de nieuwe regering is het gedeelte van de overheidscommunicatie. De voorzitter van de grootste politieke partij heeft in zijn nieuwe benadering de diversificatie van de partij gezien als een doel op zich en niet als een middel, waardoor bij het uitkiezen van functionarissen niet naar competenties is gekeken.
Er wordt steeds gezegd dat de leiding van het land over de problemen die uitgestort worden over de massa, niet communiceert. En dat is tot op zekere hoogte ook zo. Wij menen ons niet te herinneren dat er geweldige communicatie was toen de SAP-maatregelen werden doorgevoerd tijdens Venetiaan 1. De schaarstes, de koers- en de prijsverhogingen gingen in rap tempo dat er geen ruimte was voor de regering om laagdrempelig in dialoog te treden met de massa. Ook tijdens de periode van Wijdenbosch kunnen we ons niet herinneren dat er een geweldige communicatie was met de massa. Er waren toen bestuurlijke uitspattingen en corruptie die te vergelijken zijn met die in de periode 2015-2020. In 1999 kregen we de ‘Weg met Bosje’ en “Bosje go home’ beweging die aanzwol en uitgroeide tot een massaprotest van formaat, hetgeen leidde tot een motie van wantrouwen in DNA en een voortijdig aftreden van de regering.
Wat we toen hadden en nu niet hebben, is de coördinatie van de protesten. In 1999 hadden we een heel sterke coördinatie van de protesten die in handen lagen van de vakbonden en de bedrijven die een akkoord met elkaar hadden gesloten. De politieke partijen waren erbij, maar niet primair op de voorgrond. Door die coördinatie konden de kwade elementen worden onderdrukt, maar de stedelijke bevolking zag er in 1999 ook anders uit. We moeten onze ogen niet voor de realiteit te sluiten, maar we moeten ook niet stigmatiseren en bevolkingsgroepen criminaliseren. Maar, het is binnen korte tijd voor de derde keer dat we plunderingen in Paramaribo hebben, zonder dat de autoriteiten de plunderaars heeft kunnen berechten, althans het is niet bekend hoeveel plunderaars zijn berecht en wat voor straffen er zijn uitgedeeld. De eerste keer was toen Waka Pasi gesloten was in verband met de Covid-19 lockdown. De tweede keer was toen de zaak van een ondernemer aan de Zwartenhovenbrugstraat was ontruimd en goederen op straat waren gezet.
En weer hebben we nu beelden. Het is duidelijk op de beelden te zien dat er mensen uit een bepaalde groep van de samenleving zich schuldig maken aan de plunderingen. Op een gegeven moment waren er simultaan op social media beelden uit Suriname en uit Nigeria, waarbij het in eerste oogopslag moeilijk was om direct onderscheid te maken over welk land we het hadden. Als we ook kijken naar situaties van ‘looting’ in Haïti en Afrikaanse landen en ook landen waar nazaten van de slaven nog voorkomen zoals de USA, dan zeggen we dat dit een zaak is van sociologen om te onderzoeken hoe dat komt en waarom de parallellen zo duidelijk zichtbaar zijn.
Het kan zijn dat de ontevredenheid die er nu heerst te maken heeft met de ontevredenheid van een klasse, maar wij dachten dat vooral onderaan om de sociale ladder er minder sprake is van homogeniteit dan bovenaan op de economische ladder. Bij de protestacties is er geen sprake van coördinatie, omdat groepen uit de civil society niet betrokken zijn bij straatacties.
Er is ontevredenheid bij delen van de vakbeweging. Het bedrijfsleven zegt dat ze slachtoffer zijn van het overheidsbeleid, of het gebrek daaraan, maar dat ze niet overgaan tot straatacties. Er wordt op social media gezegd dat de ghetto die op de president heeft gestemd, ontevreden en op straat is. De ghetto zou in Suriname synoniem staan voor alles wat verboden en illegaal is, behalve corruptie, regelarij, mensenhandel en witwassen. Er zijn geen projecten gaande in de getto’s. Er is bewust door de politiek contact gezocht met de ghetto’s, maar daarna zou het contact zijn weggevallen. De economische klappen komen in deze contreien waar men nooit over een reserve beschikt, maar op dagbasis leeft, hard aan. Verder is er het bericht dat de organisator van de acties, specifiek naar de achterbuurten is gegaan om deze mensen te mobiliseren. Het is niet uitgesloten dat ze daar naar toe zijn vervoerd.
In elk geval is het al voor de derde keer duidelijk dat het heel gemakkelijk is in de binnenstad van Paramaribo en ook daarbuiten om ongestraft te roven en te plunderen en hele zaken te vernielen. Ook is het gemakkelijk om brand te stichten.
Het is niet uitgesloten dat er weer plunderingen zullen plaatsvinden, maar dan nu gericht op bepaalde bedrijven. Deze bedrijven kunnen hun borst alvast nat maken. Wat opmerkelijk en zeer af te keuren is, is dat burgers openlijk op social media de plunderingen goedkeuren. Er zijn bekende mensen die zelfs veilig uit het buitenland oproepen om door te gaan met het brandstichten en vernielen, waaronder de vrouwelijke artiest bekend als Poppe. Ook zijn er verschillende mensen die zeggen alleen te betreuren dat de plunderaars geen maskers hebben gedragen. Weer anderen, ook vrouwen, zeggen dat ze geen beelden zullen verspreiden, omdat de politie die beelden zou gebruiken.
Ten slotte, er wordt al enige tijd gevraagd naar ombuiging van beleid van de regering, maar we denken niet dat dit mogelijk zal zijn. Ten eerste omdat de inflatie voor een groot deel geimporteerd wordt en ten tweede. omdat we niet terug kunnen gaan op het pad van het inbouwen van weer subsidies, vooral door de IMF-deal. Het enige wat de regering kan doen is een zwaar sociaal programma op poten zetten met het verdelen van pakketten. En daar zeggen we weer dat de minister van Sociale Zaken en zijn ministerie hierin zwaar falen. Zij zijn mede oorzaak van de protesten.